وقتی از « امید » حرف می‌زنیم ، از چه حرف می‌زنیم ؟
این روزها همه از «امید» حرف می‌زنند؛ تک‌دُرنای زیبای سیبری که با طی مسافت ۵۷۰۰ کیلومتر دو روز زودتر از قرار هر ساله خودش را به ایران رسانده است.
ایسنا پلاس: «امید» تنها بازمانده از گونه رو به انقراض درناهای سیبری که حالا ۱۵ سال است به تنهایی مهاجرت می‌کند، بار دیگر به تالاب فریدون‌کنار رسید و این پرنده تنها حالا بازم هم سوژه داغ رسانه‌ها و فضای مجازی شده است؛ اما «امید» کیست؟
درنای آوازخوان از کجا می‌آید؟
«امید» دُرنای سیبری پرنده‌ای به شدت در معرض خطر انقراض از خانواده «کلنگان» است. این پرنده ظاهر خاصی دارد که آن را از دیگر پرندگان متمایز می‌کند. این درنا، پرنده‌ای بزرگ با قدی نزدیک به یک‌ونیم متر و فاصله دو بال بیش از ۲ متر و بدنی یکدست سفید است که پاهای بلند سرخ‌رنگ دارد و منقار بلند سیاهی روی صورت قرمزرنگ آن نشسته‌است.
درنای سیبری به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می‌شده که جمعیت مرکزی منقرض شده و جمعیت غربی تقریبا به طور قطع منقرض خواهد شد؛ چون از این نسل فقط یک پرنده به نام «امید» باقی‌مانده و افزودن پرنده‌های جمعیت شرقی به آن نتیجه نداده است.
از طرفی جمعیت شرقی که در واقع تنها گروه موجود از درنای سیبری است، تابستان را در شرق سیبری زاد و ولد کرده و برای زمستان‌گذرانی به شرق چین می‌آیند. از اعضای این گروه بیش از ۳ هزار درنا باقی‌مانده که زیستگاه زمستانی تمام آن‌ها در دریاچه «پویانگ» و اطراف آن است.
اما موضوع این گزارش فقط «امید» است که موسم زمستان او را به تالاب میانکاله می‌رساند. تا سال‌ها مسیر مسافرت «امید» نا مشخص بود. سرانجام ردیابی‌های ماهواره‌ای نشان داد که او از غرب دریای مازندران وارد ایران شده و در تالاب بین‌المللی فریدون‌کنار، ازباران و سرخرود زمستان‌گذرانی می‌کنند.
مسیر مهاجرت «امید» از فریدون‌کنار به سوی سواحل غربی دریای خزر ادامه پیدا کرده و پس از گذشتن از استان گیلان، جمهوری آذربایجان، داغستان، و منطقه آستراخان روسیه به سوی شمال قزاقستان رفته و سپس تا رودخانه اوب در نزدیکی اقیانوس منجمد شمالی ادامه می‌یابد.
«امید» یک پرنده آوازخوان است و تقریبا تمام مسیر مهاجرت را با صدای آواز خودش تنهاست. صدای او آرام، آهنگین و رسا چیزی شبیه «کروک‌کروک» است.
قصه «امید» و «آرزو»
زمستان سال ۱۳۸۶ بود که سه درنای سیبری وارد تالاب شدند اما یکی از درناها بر اثر شلیک گلوله شکارچیان از بین رفت. یک سال بعد در زمستان ۱۳۸۷ دو درنای سیبری باقی مانده یعنی «امید» و دیگری درنای ماده «آرزو» دوباره به فریدون‌کنار برگشتند. در آن سال نیز «آرزو» به دلیل نامعلومی از بین رفت و ناپدید شد. حالا مدت‌هاست «امید» که به عنوان آخرین بازمانده جمعیت غربی درنای سیبری به شمار می‌رود، پس از مرگ «آرزو» از زمستان سال ۱۳۸۷، این درنا که تک همسر است، ۱۲ سال پیاپی را به تنهایی صدها کیلومتر پرواز و مهاجرت زمستانه می‌کند.
چه کسانی مواظب «امید» هستند؟
در سال ۱۹۹۸ انجمن حفاظت از درناهای مازندران (MCCA) با حمایت الن ووسالو توکلی (اصالتا فنلاندی) و چند محافظ محیط زیست ایرانی در ایران تشکیل شد. در سال ۲۰۰۰ این گروه کوچک حدود ۲۰۰ شکارچی پرندگان را شامل می‌شد که با سرمایه‌گذاری در صندوق های اعتماد محلی که قصد داشتند به برنامه وام تبدیل شوند به MCCA پیوستند.
این یک ابتکار مهم برای حفاظت از زیستگاه درنای سیبری در ایران بود؛ پروژه‌ای که توسط برنامه کمک های مالی کوچک کمک های جهانی محیط زیست و برنامه توسعه سازمان ملل متحد (۲۰۰۴-۲۰۰۱) پشتیبانی و تأمین شد. در نتیجه این پروژه و با تلاش MCCA، شکارچیان محلی از اهمیت بین المللی درناهای سیبری آگاه و توسط سازمان‌های بین‌المللی به عنوان «محافظان درنا» شناخته شدند.