مجتبی توانگر
تبدیل فرصت اقتصادی اوکراین به تهدید !
فرصت‌های اقتصادی بسیاری برای کشورمان از دل بحران‌های جهانی به دست می‌آید.
با وقوع جنگ بین روسیه و اوکراین، این سؤال مطرح شد که این جنگ چه فرصت‌ها و تهدیدهای اقتصادی برای جمهوری اسلامی ایران دارد و چگونه می‌توان از فرصت‌های آن استفاده کرد؟
این جنگ از جهت اقتصادی به دلیل سهم بسیار بالای روسیه در تأمین بسیاری از کالاهای اساسی و مواد معدنی ازجمله گندم، نفت و گاز موردتوجه بازارهای جهانی بود و نتیجه آن جهش قیمت جهانی این کالاها بود. در این میان مهم‌ترین معضل روس‌ها تحریم‌هایی است که صادرات نفت و مواد غذایی از این کشور را محدود می‌کند.
در نقطه مقابل جهان با شوک تورمی سنگینی روبه‌روست. به‌گونه‌ای که تورم در بسیاری از اقتصادهای بزرگ جهان ازجمله آمریکا و اروپا از حدود ۲ تا ۳ درصد در سال‌های گذشته به بالاتر از ۸ درصد رسیده است. در این میان این کشورها و بسیاری از دیگر کشورها همزمان با تلاشی که برای تحریم روسیه دارند، نمی‌توانند جایگزینی برای کالاهای اساسی و مواد معدنی صادراتی روس‌ها داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین موارد نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در این بحران جهانی، ایجاد مسیری برای تسهیل تجارت روس‌ها در زمینه صادرات کالاهای اساسی و مواد معدنی است. اگر به نقشه جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران و مسیرها و کریدورهایی که کشورمان می‌تواند در آن‌ها نقش محوری داشته باشد، نگاهی بیندازیم، کریدور شمال- جنوب را به‌عنوان یکی از محوری‌ترین کریدورها با امکان نقش‌آفرینی ایران می‌بینیم. این کریدور حلقه تجارت بین آسیا و اروپا می‌باشد که در مقایسه با مسیرهای سنتی ازنظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاه‌تر و ازنظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزان‌تر است.
تکمیل سریع‌تر این کریدور منجر به ایجاد یک هاب جدید برای تجارت کالاهای اساسی و مواد معدنی روس‌ها خواهد شد و علاوه بر این‌که بخشی از فشار را بر روسیه کم خواهد کرد، بخشی از فشار تورم جهانی کالاهای اساسی و مواد معدنی را برای کشورهای غربی نیز کاهش خواهد داد.
مهم‌تر از این مسئله، ارتقای توان اثرگذاری جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان است.
طی سال‌های گذشته تلاش بسیار زیادی صورت گرفته تا نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه کاهش یابد. در حال حاضر محور «پیمان ابراهیم» سعی دارد تا از مسیر امارات و بحرین تا رژیم نامشروع صهیونیستی، محوری مبتنی بر تجارت و برپایه سازش سیاسی بین برخی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس با رژیم صهیونیستی ایجاد کند.
این پیمان از منظر سیاسی تلاش خطرناکی برای باز کردن جای پای این رژیم نامشروع در خلیج‌فارس و ایجاد روابط پایدار اقتصادی بین این رژیم و برخی کشورهای منطقه است.
جمهوری اسلامی ایران برای مواجهه با این نقشه خطرناک و برای ایفای نقش اثرگذارتر در تحولات جهانی نظیر جنگ روسیه و اوکراین باید از مزیت‌های جغرافیایی خود استفاده بیشتری ببرد.
تکمیل مسیرهای ناقص موجود برای پیوستن سریع‌تر ایران به کریدور شمال – جنوب و نقش‌آفرینی در پروژه بزرگ «یک کمربند یک‌راه» چین کمک می‌کند تا اقتصاد ایران از خطر تحریم پذیری و تحت‌فشار قرار گرفتن فاصله بگیرد و قدرت‌های موجود در جهان، نقش جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان محور ترانزیتی منطقه و نقطه اتصال بسیاری از مسیرهای تجاری و ترانزیتی مهم جهان به رسمیت بشناسند.
بااین‌همه مشاهده می‌شود که مسئولین محترم اجرایی به این فرصت مهم تحولات اوکراین عملا بی‌توجهی نشان می‌دهند و اگر بخواهیم صریح‌تر و بی‌پرده سخن بگوییم بایستی بگوییم که «چه کسی باور می‌کند که ایران از فرصت طلایی تحولات اوکراین، یک تهدید بالفعل ساخته است!»