چراغ سبز دولت به بنزین 14 هزار تومانی و استقبال مردم
اجماع کارشناسان بر ضرورت اصلاح قیمت حامل های انرژی و استقبال دولت، اگرچه قیمت بنزین را به 14 هزار تومان هم می رساند، اما بازتوزیع یارانه نقدی و افزایش عدالت اجتماعی باعث ارتقا رضایتمندی مردمی خواهد شد.
شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی این هفته (۱۴ آذرماه) قرارداد تولید ۴۵ هزار خودرو پایه گازسوز را با یکی از خودروسازی‌های کشور امضا کرد. از این ۴۵ هزار دستگاه، ۴۰ هزار خودرو تولیدی تاکسی و ۵ هزار خودرو نیز وانت در نظر گرفته شده است که بر اساس قرارداد، وزارت نفت به شرکت خودروساز معادل ۵۰۵ دلار به ازای تولید هر وانت دوگانه‌سوز و ۴۲۵ دلار به ازای تولید هر تاکسی دوگانه‌سوز پرداخت خواهد کرد.
اما این یک گام در مسیر افزایش سهم گاز فشرده طبیعی (سی‌ان‌جی) در سبد سوخت مصرفی کشور است که به‌گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی آخرین گام هم نخواهد بود.
جلیل سالاری در این باره می‌گوید: به میزان ۲۸ میلیون مترمکعب در روز ظرفیت استفاده از سی‌ان‌جی به‌جای بنزین داریم، اما از این ظرفیت هم به‌طور کامل استفاده نمی‌شود. به‌طوری که روزانه فقط ۲۰تا۲۲ میلیون مترمکعب سوخت سی‌ان‌جی در کشور مصرف می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه ما به‌دنبال توسعه سهم گاز در سبد سوخت خودروها هستیم، افزود: با توجه به ظرفیت خالی موجود و اهمیت توسعه سهم گاز در سبد سوخت مصرفی، تمایل داریم که مصرف سی‌ان‌جی بیشتر شود، البته موانعی در این مسیر وجود دارد، از جمله قیمت بنزین.
به‌گفته سالاری، قانون بر توسعه گاز فشرده طبیعی سی‌ان‌جی تا ۲۰ درصد از سبد سوخت تأکید دارد که همین حالا هم تقریباً این سهم محقق شده است.
قیمت، مهم‌ترین مانع توسعه سی‌ان‌جی
اما بر اساس سند تأمین انرژی بخش حمل‌ونقل کشور تا افق ۱۴۲۰ سهم سوخت سی‌ان‌جی در ناوگان حمل‌ونقل در افق تقریباً بیست‌ساله از ۱۵.۲۵ درصد در سال ۱۳۹۸ به ۲۲.۷۸ درصد در سال ۱۴۲۰ باید افزایش یابد.
درباره برنامه تحقق این سند، سالاری می‌گوید: اکنون نیز ظرفیت افزایش سهم وجود دارد و با زیرساخت‌های موجود برای توسعه سهم سی‌ان‌جی حداقل ۶ میلیون لیتر دیگر می‌توان از مصرف روزانه بنزین کاست، اما مسائلی مانند سهمیه‌ها و قیمت بنزین اجازه نمی‌دهد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی عنوان کرد: تبدیل یک میلیون و ۴۶۴ هزار دستگاه خودرو بنزینی به گازسوز در قانون بوده که تاکنون برای ۱۵۰ هزار دستگاه خودرو عمومی انجام شده است. مابقی نیز در برنامه است که انجام شود. با هفت پیمانکار نیز به این منظور قراردادهایی بسته شده و اعلام شده است که وانت بارها برای تغییر کاربری مراجعه کنند. اما با وجود این، استقبال چندانی نشده است.
سالاری درباره علت ناموفق بودن طرح، گفت: برای این مسئله به چند دلیل انگیزه‌ای نبود که مهم‌ترین آن بحث قیمت‌هاست. اگر وانت بارها تغییر کاربری دهند، سهمیه بنزین را باید کم می‌کردیم. اما به خاطر نحوه قیمت‌گذاری بنزین و سی‌ان‌جی تمایلی به تغییر کاربری وجود ندارد.
خودروسازی‌ها و بی‌علاقگی به تولید خودرو پایه گازسوز
اگرچه این هفته قراردادی برای تولید خودروهای پایه گازسوز امضا شد، اما کارشناسان می‌گویند که برای خودروسازان تولید محصولات گازسوز به صرفه نیست و تمایلی به این موضوع دیده نمی‌شود.
سالاری در این باره افزود: خودروسازان تمایل ندارند که این نوع خودروهای پایه گازسوز را تولید کنند و مسائل مرتبط با قیمت یکی از دلایل این بی‌علاقگی تولیدکننده است.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به مدیریت اصولی مصرف سوخت در صنعت خودروسازی در پی امضای قرارداد اخیر و نقش حمایتی وزارت نفت، تصریح کرد: لازم است که تلاش خودروسازان در این زمینه مضاعف شود.
درخواست برای اجازه برداشت مستقیم در بودجه
اما جدا از بحث تولید خودرو با پایه گازسوز، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به طرح تبدیل خودروهای بنزینی به‌گازسوز از جمله وانت بارها که فعلاً در لیست برنامه‌هاست اشاره می‌کند و از برنامه‌های تقویت این بخش می‌گوید.
به‌گفته سالاری برای مرحله نخست تبدیل ۶۵۰ هزار دستگاه خودرو عمومی در برنامه است که از محل این اقدام‌ها در مجموع صرفه‌جویی به میزان ۱۸۰ میلیون لیتر بنزین یا به‌عبارتی ۷۰ تا ۸۰ میلیون دلار ارز شده است.
وی تصریح کرد: در برنامه توسعه و لایحه بودجه ۱۴۰۱ پیشنهاد داده‌ایم که به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی این اختیار داده شود که از محل هزینه صرفه‌جویی مستقیم برداشت و برای تسریع این روند تبدیل اقدام کند. اگر موافقت شود توسعه این بخش سریع‌تر خواهد شد، اما سرانجام آنچه را قانون مشخص کند مکلف به اجرای آن هستیم.
به‌گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی یک بخش فناوری - تحقیقاتی نیز در این زمینه در حال فعالیت است که فناوری نسل ۴ و ۵ سوخت سی‌ان‌جی در کشور توسعه داده شود. این نسل فناوری پیشرفته‌تری محسوب می‌شود که دقت کنترل نسبت هوا به سوخت در آن بیشتر است. قرار است که ۴۵ هزار خودرو پایه گازسوز که این هفته قرارداد آن امضا شد نیز بر اساس همین فناوری تولید شود.
گفتنی است، کاهش هزینه سوخت برای مصرف کننده، کاهش یارانه‌های پنهان انرژی با صرفه‌جویی بنزین، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، ایمنی بالاتر، حفظ خودکفایی بنزینی و امکان صادرات بیشتر از مزیت‌های توسعه سی‌ان‌جی در سبد سوخت مصرفی کشور است.
هزینه صرفه‌جویی سی‌ان‌جی چقدر است؟
در صورت کامل شدن طرح تبدیل یک میلیون و ۲۰۶ هزار خودرو عمومی به دوگانه سوز، حدود ۱۰ میلیون مترمکعب در روز به مصرف فعلی سی‌ان‌جی در کشور اضافه می‌شود. با تحقق این امر به میزان تقریبی ۱۰ میلیون لیتر در روز در مصرف بنزین صرفه‌جویی شده که با در نظر گرفتن ارزش فوب ۵۶ سنت برای بنزین، مقدار درآمد ارزی حاصل از صادرات این مقدار از بنزین معادل ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار در روز خواهد بود.
بر همین اساس، سیاست شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی افزایش سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت کشور و کاهش مصرف بنزین با هدف کسب درآمد ارزی و یا جلوگیری از واردات بنزین در آینده و نیز کاهش آلایندگی‌های زیست‌محیطی به‌ویژه در کلانشهرهاست.
هم اکنون با میزان مصرف حدود ۲۲ میلیون مترمکعب در روز سی‌ان‌جی در ناوگان حمل‌ونقل سبک کشور تقریباً به همین میزان در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌شود و این روند با افزایش تعداد خودروهای دوگانه‌سوز براساس مصوبه یاد شده سیر صعودی خواهد داشت.
هم اکنون قیمت هر مترمکعب گاز سی‌ان‌جی ۶۵۸۶ ریال است. اختلاف قیمت یک نرمال مترمکعب سی‌ان‌جی با یک لیتر بنزین یارانه‌ای برابر ۸۴۱۴ ریال و با یک لیتر بنزین آزاد برابر ۲۳۴۱۴ ریال است که این اختلاف از عوامل عمده جذابیت مصرف سی‌ان‌جی از سوی مصرف‌کنندگان است. اما هرچه این اختلاف بیشتر شود، جذابیت خودروهای دوگانه سوز و استفاده از گاز به‌عنوان سوخت افزایش می‌یابد.
این درحالی است که مطابق قانون هدفمندی یارانه‌ها قیمت فروش بنزین، نفت‌گاز، نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع و سایر مشتقات نفت باید به ۹۰ درصد قیمت فوب در خلیج فارس برسد و میانگین قیمت فروش داخلی گاز طبیعی معادل حداقل ۷۵ درصد متوسط قیمت گاز صادراتی باشد. با نرخ ۵۶ سنتی شاخص فوب خلیج‌فارس بنزین، اگر قانون هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شود، این فاصله قیمتی بین بنزین و گاز سی‌ان‌جی نیز به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
در این باره دولت در نظر دارد که علاوه بر توسعه سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت کشور، تعداد جایگاه‌ها را نیز افزایش دهد. علاوه بر این، گاز مایع ال‌پی‌جی نیز در نواحی محدود قرار است که به‌عنوان سوخت جایگزین توسعه داده شود. از جمله در نواحی اطراف پالایشگاه‌هایی که گاز مایع تولید می‌کنند به‌صورت محدود برای خودروهای عمومی و درون‌شهری.
حرکت در این مسیر اگرچه زیرساخت‌هایی نیاز دارد، اما می‌تواند به بهبود تناسب سبد سوخت کشور کمک کند. ضمن آنکه، گاز یکی از گزینه‌های جایگزین بخش قابل توجهی از سوخت بنزین در آینده است و در سبد حمل‌ونقل جهان سهم خودروهای پایه گازسوز در کنار خودروهای برقی و هیبریدی در حال گسترش است.
منبع: شانا