علائم اعتیاد اینترنتی کودکان چیست؟

سن نوجوانی بسیار حساس است و آن‌ها علاقه زیادی برای ورود به این فضا دارند. به همین دلیل ممانعت از ورود نوجوانان به شبکه‌های مجازی به نظر نتیجه معکوس به همراه دارد و روش درستی نیست. بهترین کار آموزش صحیح و کامل در خصوص قوانین و روش استفاده از فضای مجازی به آن‌ها است تا در این محیط دچار مخاطره نشوند.

کودکان و نوجوانان به دلیل موقعیت سنی خود تمایل بیشتری به تکنولوژی های مدرن و فضای مجازی دارند و میزان تاثیر پذیری آنها نیز از پدیده های اطراف خود در این سنین بیشتر است.  زمانی که کودک و نوجوانی به اینترنت معتاد شود، انگیزه اش برای تعامل با دیگران کم می شود که خود اثرات منفی بر ارتباط شخصی و تعاملات اجتماعی او دارد.  

نوجوانان تا سنین ۱۵ سالگی نباید از دسترسی داشتن به تلفن هوشمند برخوردار شوند اما بعد از آن می توانند از طریق آموزش‌های منظم و هدفمند، آن‌ها را با این محیط آشنا کرد تا از هر نوع آسیبی بر هزر باشند.

نقش والدین در پیشگیری از آسیب های فضای مجازی بسیار موثر و تعیین کننده است به همین دلیل کارشناسان فضای مجازی و پلیس فتا اصطلاح والدگردی در فضای مجازی را مطرح می کنند تا والدین با افزایش سواد رسانه ای، مهارت های فنی و علمی، نظارت بیشتری نسبت به وب گردی کودکان در اینترنت و فضای مجازی داشته باشند.

مدیریت زمان استفاده از فضای مجازی نه تنها بهترین راهکار برای جلوگیری از اعتیاد اینترنتی فرزندان است بلکه مانعی برای به افتادن کودکان در دام مجرمان سایبری است.  فضای مجازی با هدایت و نظارت والدین می‌تواند از محیطی تهدیدآمیز به یک فرصت برای کودکان و نوجوانان تبدیل شود، فرصتی که از آن بیشترین بهره و استفاده را ببرند.

استفاده از فضای ‌مجازی روزانه در حال گسترش است از سوی دیگر به دلیل کمبود نظارت‌ها و سواد اندک والدین در این بستر، زنگ خطر آسیب‌های روانی فرزندان برای خانواده‌ها به صدا درآمده است.  در اولین قدم برای ایمن ماندن کودکان از مخاطرات موجود در فضای مجازی، سطح معلومات خود را بالا برده تا ضمن شناخت و اشرافیت بیشتر بر آسیب‌های این فضا، مانع از افزایش بیشتر شکاف دیجیتالی با فرزندان خود شوند.

ارتباط با افراد بیگانه در فضای مجازی، ارسال اطلاعات هویتی برای افراد ناشناس، خودداری از کلیک برروی لینک‌های مشکوک، پرهیز از دوست‌یابی اینترنتی و حفظ حریم خصوصی همگی از موضوعاتی هستند که والدین باید نسبت به آموزش آن به کودکان خود اقدام کرده و هشدارهای لازم را در این خصوص به آن ها گوشزد کنند.

با تعیین چارچوب زمانی در بهره‌ گیری از فضای سایبری و تشریح هدف استفاده از این فضا برای فرزندان از یک سو و افزایش سرگرمی‌های مفید و تعامل با همسن و سالان کودکان در دنیای واقعی از سوی دیگر از آسیب‌های فضای مجازی می کاهد.

علائم هشداردهنده‌ی وابستگی به بازی‌های کامپیوتری چیست؟

صرف وقت زیاد (بیش از سه ساعت در روز)  یا این که هر بار نسبت به دفعه‌ی قبل وقت بیشتری بر سر این بازی‌ها بگذارد.

احساس هیجان و سرخوشی زیاد در حین انجام بازی کامپیوتری، و احساس بی قراری یا تحریک پذیری و یا افسردگی، زمانی که مشغول بازی نیست، به طوری که دوباره به سمت بازی برود.

ناتوانی در دست کشیدن از بازی (به‌طوری که هر بار دیگران باید وارد عمل شوند).

رها کردن فعالیت‌های ورزشی و اجتماعی به خاطر انجام بازی.

فراموش کردن وظایف تحصیلی یا فعالیت‌های شغلی.

اختلالات خواب ناشی از بازی (بیدار ماندن برای بازی که باعث به هم خوردن زمان خواب و بیداری شود).

دروغ گفتن به دیگران درباره‌ی زمان صرف شده برای بازی.

بروز خستگی و پرخونی چشم، سردرد، درد ناحیه‌ی مچ و ساعد، کمر درد.

فراموش کردن بهداشت شخصی و یا وعده‌های غذایی.

خطرات فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانان به دلیل تجربه کم و داشتن حس کنجکاوی در معرض بیشترین خطرات آسیب‌های فضای مجازی و سوء استفاده ابزاری توسط مجرمین هستند.

استفاده طولانی مدت از گوشی، لپ‌تاپ، تبلت به دلیل کاهش حجم فعالیت‌های بدنی باعث بروز مشکلات عدیده جسمی مانند انحنای ستون فقرات، خشکی چشم، بروز برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و... می‌شود.

کودکان و نوجوانان به دلیل استفاده ناصحیح و قرار گرفتن همیشگی در معرض رایانه، گوشی و اینترنت دچار اعتیاد می‌شوندو در نتیجه تمام دنیای خودشان را محدود به فضای مجازی می‌دانند.

استفاده بیش از حد اینترنت به دلیل جذابیت خاص این فصا باعث از بین رفتن اوقات طلائی و شکاف بین اعضای خانواده شده، درنتیجه منجر به افت تحصیلی کودکان و نوجوانان می‌شود.

قرارگرفتن در معرض بسیاری از محتواهای خشونت‌آمیز و نامناسب باعث ایجاد مشکلات روحی و روانی، ارتکاب جرائم مختلف و بلوغ زودرس می‌شود.   

توصیه به والدین

حذف رسانه از دنیای کودکان در حال حاضر مقدور نیست، به ویژه در وضعیت کنونی که به دلیل شیوع کرونا آموزش‌ها و راه‌های ارتباطی با مدرسه و محیط های آموزشی به صورت مجازی شده است.

والدین باید برای استفاده کودکان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجموعه قوانینی تعریف کرده و سعی کنند قبل از کودکان، فیلم، کارتون، انیمیشن یا بازی‌های رایانه‌ای را از نظر بگذرانند. سایت‌هایی که فرزندان در آنها عضویت دارند را بشناسند، همچنین می‌توانند موتورهای جستجو را برای سنین مناسب کودکشان محدود کنند به مجموعه این اقدامات والدگردی گفته می شود یعنی نظارت کودک در فضای مجازی در عین حال که او را از این تکنولوژی محروم نکرده اید.

کارشناسان پلیس فتا همواره به والدین برای نظارت در فضای مجازی توصیه می کنند که با توجه به همه‌گیری و شیوع ویروس کرونا که تغییراتی در سبک زندگی به وجود آورده است و از سوی دیگر تعطیلات نوروزی را در پیش رو داریم و در عین حال حضور در فضای مجازی مناسب شرایط سنی کودکان و نوجوانان نیست بنابراین همراهی و نظارت والدین بر فعالیت کودکان و دانش‌آموزان در فضای مجازی ضروری است براین اساس والدین باید فرزندان خود را در فضای‌مجازی تنها نگذارند و هنگام استفاده از بستر اینترنت آن‌ها را همراهی کنند.

پلیس فتا برای اطمینان والدین از اینکه کودکان به چه مطالبی در فضای سایبری دسترسی دارند، توصیه ها و راهکارهای دیگری ارائه کرده اندکه بر برخی از آنها در ادامه اشاره می شود:

۱ - استفاده از موتورهای جستجو بومی، می‌تواند از دسترسی اتفاقی کودکان به محتوای غیراخلاقی و مطالب هرزه‌نگاری جلوگیری کند که البته موتورهای جستجو متعددی در کشور راه‌اندازی شده است که والدین می‌توانند از آنها برای دسترسی کودکان به اینترنت استفاده کنند.

۲ - فعال سازی قابلیت جستجوی ایمن، امکانی است که بسیاری از موتورهای جستجو خارجی برای محدودکردن و جلوگیری از نمایش مطالب و تصاویر غیراخلاقی استفاده می‌کنند و والدین می‌توانند با فعال کردن این گزینه در موتور های جستجو با آسایش خاطر بیشتری آن را در اختیار نوجوانان قرار دهند.

۳ - والدین برای پیشگیری از آسیب ‌های مربوط بازی‌ های رایانه ‌ای باید از نظام ملی رده‌ بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای (ESRA) استفاده کنند و در هنگام خرید یا دانلود بازی ‌های رایانه‌ای به نماد رده‌بندی سنی بازی توجه کنند و تنها بازی ‌هایی را برای کودکان خود تهیه کنند که از نظر سنی مناسب آنها و مورد تایید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای باشد.

۴ - با نصب نرم افزارهای کنترلی، بر روی گوشی تلفن همراه یا کامپیوتر شخصی کودک علاوه بر نظارت بر فعالیت وی، می توان محدودیت‌های را نیز در میزان ساعات استفاده از بازی‌های رایانه‌ای تعیین کرد که از اعتیاد کودک به بازی و سایر آسیب ‌های احتمالی پیشگیری خواهد کرد.

کودکان و نوجوانان هدف کلاهبرداران سایبری

سرهنگ دوم علی محمد رجبی رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا در خصوص کلاهبرداری از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی از جمله سایت‌های واسط مانند دیوار و شیپور به خانواده ها هشدار داد. کودکان و نوجوانان به دلیل شرایط خاص سنی، حساس‌ترین و آسیب‌پذیرترین گروه در جامعه هستند و در ماه‌های اخیر شاهد افزایش میزان استفاده از فضای مجازی و خریدهای اینترنتی از طریق این قشر با توجه شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها هستیم.

سرهنگ رجبی افزود: برخی آمارها نشان می دهد، حدود ۱۰ درصد خریداران اینترنتی را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند و خطرات و صدمات جدی فضای مجازی و لزوم آموزش‌های سایبری به این قشر بیشتر از سال‌های قبل احساس می شود.

وی ادامه داد: کلاهبرداران سایبری در سایت‌های واسط با هویت جعلی و با سوء استفاده از عدم آگاهی‌های سایبری کودکان و نوجوانان و اشتیاق آنان برای خرید اقدام به کلاهبرداری می کند.

رجبی گفت: کودکان و نوجوانان به منظور خرید اکانت‌ها و دستگاه‌های بازی، اغلب بدون اطلاع خانواده‌ها به سایت‌های دیوار و شیپور مراجعه می کنند و کلاهبرداران نیز با تبلیغ اجناس ارزان و تخفیف‌های جذاب آنان را به دام خود می کشانند.

وی در خصوص شگردهای کلاهبرداری بیان داشت : مواردی از قبیل دریافت بیعانه و یا وجه کامل و عدم پاسخگویی و ارسال نکردن کالای فروخته شده از محتمل ترین شگردهای مجرمان است و عدم واگذاری دسترسی کامل اکانت بازی و ایجاد محدودیت دسترسی کاربر و یا ارسال جنس نامرغوب و خراب از دیگر شگردهای مجرمان است.

رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا در ادامه به اثرات و آسیب‌های کلاهبرداری‌های اینترنتی از کودکان و نوجوانان از قبیل ایجاد بی اعتمادی و اضطراب در آنان اشاره کرد و از خانواده ها خواست : دانش و سواد رسانه‌ای خود را ارتقا دهید تا بتوانید فرزندان خود را در فضای مجازی همراهی کنید تا در مقابل آسیب‌ها و ناهنجاری‌های این فضا در امان بمانند.

وی از شهروندان خواست در صورت مشاهده موارد مشکوک آن را از طریق سایت پلیس فتا به آدرس www.cyberpolice.ir لینک مرکز فوریت‌های سایبری با ما درمیان بگذارید.