همه نکاتی که درباره یائسگی باید بدانید

به گزارش پارس به نقل از سیب سبز، اکثر خانم ها تا به حال چندین بار اختلالات و بی نظمی های قاعدگی را تجربه کرده اند. این اختلالات تا حدودی طبیعی محسوب می شوند اما اگر روزی متوجه شوید عادت ماهانه تان در هر دوره کمتر می شود و دیگر آن شور و شوق همیشگی را ندارید و احساس می کنید پوست تان خراب شده و مثل یک خانم میان سال شده اید، شاید باید این بی نظمی ها را جدی تر بگیرید و هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. یائسگی قبل از ۴۰سالگی امر بعیدی نیست و بی توجهی به آن می تواند عوارضی جدی از جمله پوکی استخوان را در پی داشته باشد. دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی شما را با انواع نارسایی های تخمدان و راه های تشخیص و درمان آنها آشنا می کند.

قبل از ۴۰ سالگی یائسه شده اید؟

علائم نارسایی اولیه تخمدان به این صورت است که اصلا قاعدگی اتفاق نمی افتد و سینه ها بزرگ نمی شوند و علائم ثانویه جنسی از جمله رشد موی زیر بغل و قسمت تناسلی بروز نمی کنند. اما در نارسایی ثانویه معمولا این علائم ظهورکرده و بعد بیمار دچار یائسگی زودرس می شود. به عبارت دیگر قاعدگی اش قطع می شود، سطح استروژن بدنش افت می کند، علائم گرگرفتگی و درد مفاصل و درد استخوان ها به علت پوکی استخوان پیدا می کند، لیبیدو و میل جنسی اش کاسته می شود، دچار خشکی واژن شده و کیفیت پوستش خراب می شود. یعنی درست همان علائمی که در یائسگی اتفاق می افتد برای یک خانم زیر ۴۰ سال رخ می دهد. چه در سنین بالا و چه در خانم های جوان این موضوع می تواند به علت عوامل فیزیکی محیطی اتفاق بیفتد. برای مثال قرار گرفتن مداوم در معرض دود و آلودگی، مواد شیمیایی، اشعه رادیولوژی و رادیوهیدروتروپ، همچنین استفاده از داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان می توانند این مشکلات را بیافرینند. متاسفانه در کسانی که بیماری های سیستم ایمنی دارند ازجمله رماتیسم و آرتریت روماتوئید، لوپوس یا بیماری های دیگری از این قبیل و حتی کولیت اولسروز که باید برای مدتی از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی و گاهی حتی داروهای ضدسرطان استفاده کنند همگی این داروها اثرات بدی روی کارکرد تخمدان می گذارند و منجر به زودتر از کار افتادن تخمدان و ایجاد علائم یائسگی می شوند.

خانم هایی که اصلا قاعدگی را تجربه نکرده اند!

در بیماری نارسایی تخمدان به دلیل کمبود ذخایر بنیادی تخمدان یا عوامل فیزیکی و محیطی و استرس های روحی، ترشح استروژن توسط تخمدان کاهش پیدا می کند. این نارسایی می تواند به صورت اولیه یا ثانویه باشد. در نارسایی اولیه تخمدان از همان ابتدا حدود ۱۲ سالگی تخمدان شروع به تخمک گذاری نمی کند و به هیچ عنوان فولیکولی نمی سازد، درنتیجه قاعدگی صورت نمی گیرد. سطح استروژن در بدن این دختران جوان معمولا بسیار پایین است و در عوض سطح هورمون های هیپوفیزی FSHو LH شان بسیار بالا است. نارسایی یا کم کاری ثانویه تخمدان نیز معمولا به این صورت است که یائسگی قبل از ۴۰ سالگی اتفاق می افتد که در این شرایط نیز سطح هورمون استروژن و استرادیول کاهش پیدا می کند و سطح هورمون های هیپوفیزی FSH و LH معمولا بالای ۴۰ می رود.

مشکل از تخمدان است یا هیپوفیز؟ !

برای تشخیص نارسایی تخمدان میزان هورمون های FSH، LH، استرادیول و به تازگی هورمون AMH مورد آزمایش قرار می گیرند. این آزمایش ها به ما نشان می دهند که واقعا بیمار در چه حالی قرار دارد. متاسفانه اشتباهی که رخ می دهد این است که گاهی اوقات هیپوفیز یا حتی هیپوتالاموس مشکل دارند و مشکل از خود تخمدان نیست به این صورت که بیمار FSH و LH پایینی دارد و به دلیل پایین بودن سطح این هورمون هاست که تخمک گذاری انجام نمی شود. این دسته از افراد خوشبختانه به درمان طبی جواب می دهند و حتی می توانند با تخمک خودشان بارور شوند اما آن دسته دیگری که نارسایی اولیه تخمدان یا نارسایی ثانویه واقعی تخمدان دارند و FSH و LH شان بالاست و استرادیول پایینی دارند معمولا برای باروری شان دچار مشکل می شویم و باید از تخمک فرد دیگر استفاده کنیم.

نارسایی تخمدان درمان قطعی ندارد

نارسایی تخمدان درمان قطعی ندارد و معمولا نمی توان کاری کرد که تخمدان حالت عادی خود را پیدا کند. فقط اگر در مرحله قبل از یائسگی باشد به بیمار توصیه می کنیم آرامش روحی داشته باشد و اگر در تماس با مواد محرک است از آنها دور شود و اگر هنوز بچه دار نشده است سریع تر با داروهای تحریک تخمک گذاری حامله شود. هر زمان هم که یائسگی اتفاق افتاد می توان از همان درمان هایی استفاده کرد که برای خانم های یائسه به کار می روند. به این ترتیب که اول باید حتما ماموگرافی و بررسی دقیق رحم و سینه انجام شود. اگر سرطانی در کار نباشد تا ۵۰ سالگی می توان از درمان های جایگزین هورمونی استفاده کرد. در این صورت این خانم ها می توانند تا ۵۰سالگی کیفیت واقعی زندگی خود را داشته باشند و عوارض یائسگی را تجربه نکنند. استفاده از این درمان ها معمولا بعد از ۵۰ سالگی دیگر توصیه نمی شود. در دختران جوانی هم که دچار نارسایی اولیه تخمدان هستند و مشخص شده است که مشکل شان از هیپوفیز نیست، توصیه می شود درمان های جایگزینی هورمون هرچه زودتر شروع شود تا دچار عوارضی چون پوکی استخوان، عدم رشد قدی و… نشوند. مصرف این هورمون ها باید با کنترل دقیق باشد. در غیر این صورت می توانند برای سینه خطرناک باشند. نکته آخر اینکه ورزش کردن باعث بهبود علایم ناشی از نارسایی تخمدان و استرس باعث تشدید این علائم می شود.

با تخمدان پلی کیستیک اشتباه نگیرید!

در ایران بسیاری از پزشکان بیماری تخمدان پلی کیستیک را با تنبلی و نارسایی تخمدان یکسان می دانند درحالی که این دو متفاوت هستند. فردی که مبتلا به تنبلی تخمدان است سطح استروژن خونش کاهش یافته است و ممکن است دچار یائسگی زودرس شود. درواقع تنبلی تخمدان نوعی نارسایی تخمدان است که معمولا بعد از ۴۰سالگی رخ می دهد اما برخی افراد قبل از ۴۰ سالگی دچار تنبلی تخمدان می شوند و هورمون های شان شبیه به یائسه ها می شود. به این صورت کهFSHشان بالا و AMH شان پایین می رود؛ درست برعکس مبتلایان به بیماری تخمدان پلی کیستیک. مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک دارای AMH بالا و FSH طبیعی یا پایین هستند. اما در مبتلایان به تنبلی تخمدان هیپوفیز به طور مداوم در حال کار کردن است تا تخمدان را مجبور به کار کند اما موفق نمی شود و AMH شان پایین می آید یعنی کیفیت فولیکول های شان واقعا خراب شده است. درمورد این افراد خیلی نمی توان به باروری شان کمک کرد و بیشتر آنها باید از تخمک اهدایی استفاده کنند اما در بیماری پلی کیستیک بیشتر افراد را می توان باردار کرد.

سن یائسگی ارثی است

بسیاری از اوقات وقتی از خانم هایی که زیر ۴۰ سال دچار نارسایی زودرس تخمدان می شوند در مورد سابقه خانوادگی شان سوال می کنیم متوجه می شویم مادر، خواهر، خاله یا عمه شان نیز زیر ۴۰سال دچار یائسگی شده اند. در واقع سن کارکرد تخمدان در هر خانواده متفاوت است و می تواند ارثی باشد. حتما شنیده اید که در یک خانواده یائسگی در ۵۵ سالگی اتفاق می افتد اما متاسفانه در خانواده ای دیگر همه خانم ها زیر ۴۰سال یائسه می شوند.