کمیته پزشکی فوتبال کم‌جنجال اما پربازده

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال یکی از بخش هایی است که به دور از جنجال و هیاهوهای خاص فوتبال و حاشیه ها کارش را پیش می برد. برای بررسی روند توسعه مسائل پزشکی در تمام بخش ها نیازی نیست که حافظه تاریخی داشته باشیم. کافیست به خاطر بیاوریم چند سال پیش که باشگاه های لیگ برتری از ساده ترین امکانات پزشکی محروم بودند، میزان بالای آسیب ها، مصدومیت های پرتعداد و… نیز از دیگر مواردی بود که نشانگر ضعف ایران در مسائل پزشکی و… بود. هر چند هنوز در این زمینه تا رسیدن به مدینه فاضله فاصله ی زیادی دارد (همچنان که فوتبال ایران تا سطح اول فوتبال جهان فاصله دارد) ، اما نگاهی به اقدامات موثر و پایه ای نشان می دهد که کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال را می توان از موفق ترین بخش های فدراسیون فوتبال دانست. فدراسیونی که حالا با صعود تیم ملی به جام جهانی برچسب موفق روی آن خورده است، هر چند اشکالاتی داشته و دارد، اما در برخی بخش ها و کمیته ها بدون سروصدا ساختارسازی کرده که کمیته پزشکی هم یکی از این بخش هاست.

با هدف مرور اقدامات گذشته و چشم اندازهای پیش روی جامعه پزشکی فوتبال با دکتر احمد هاشمیان رئیس کمیته پزشکی و دکتر توحید سیف برقی رئیس زیرکمیته کنترل دوپینگ در ایسنا به گفت و گو نشستیم. آنچه در ادامه می خوانید چکیده ی صحبت هاست.

* فصل جدید لیگ برتر آغاز شده و کمیته پزشکی هم حتما مانند سایر بخش ها درگیر رقابت هاست.

دکتر هاشمیان: کمیته پزشکی برای برگزاری لیگی بهتر از فصل گذشته آماده شد. در این راه از تجربه های فصل های قبل استفاده کردیم. خوشبختانه کمیته پزشکی در کنترل دوپینگ توفیقات خوبی را داشته و با توجه به نمونه گیری ها و نتایج به دست آمده، شاهد کاهش نتایج مثبت هستیم.

* کنترل دوپینگ خواه ناخواه ویترین کمیته پزشکی یک فدراسیون محسوب می شود چرا که از لحاظ آماری ملموس است. چه اقداماتی را برای بحث مبارزه با دوپینگ در دست دارید؟

دکتر هاشمیان: نتایج مثبت دوپینگ در نمونه های گرفته شده نسبت به کشورهای دیگر جهان بسیار پایین تر است. در فصل های قبل تلاش کردیم در بحث آموزش اقدامات مثبتی را انجام دهیم و حتی آموزش چهره به چهره را در دستور کار خود قرار دادیم. خوشبختانه به اندازه کافی امکانات داریم و حتی با توجه به برخی از مشکلات ارزی، فدراسیون فوتبال ما را حمایت کرد تا به مشکل بر نخوریم. در بخش آموزش، پروژه های استاندارد سازی خدمات پزشکی را در دو قسمت نرم افزاری و سخت افزاری را در دستور کار قرار داده ایم. برای نمونه در بخشی از این برنامه، در همه تیم های لیگ برتری یک فیزیوتراپیست که از دانش و مهارت کافی برخوردار است، حضور دارد.

دکتر سیف برقی: فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) ، در جهت مبارزه با پدیده دوپینگ بر پیگیری همزمان آموزش و نمونه گیری تاکید دارد و در همین راستا برنامه کاری این کمیته بیشتر به سمت بحث های آموزشی در لیگ های مختلف کشور است. در بحث آموزش در مبارزه با دوپینگ سعی بر آگاهی رسانی از روش های مختلف مانند رسانه ها، بروشور، کتاب و… داریم و از یک مدل خاص استفاده نمی کنیم. به زودی سرعت، نوع و ترکیب برنامه هایمان شاهد تغییر خواهد بود و در مسیر بهتری به حرکت خود ادامه می دهیم.

* در بخش فرهنگی چه کارهایی صورت گرفته است؟

دکتر هاشمیان: در همه جای دنیا مبارزه با دوپینگ به نمونه گیری خلاصه نمی شود. بخش مهمی از این مبارزه، فرهنگی است. متاسفانه گاهی شاهد هستیم که بازیکنان ما تحت تاثیر مربیان خود دوپینگ می کنند و بازیکن احساس می کند که اگر هر خواسته ای که مربی دارد را انجام ندهد از تیم کنار گذاشته می شود. در صورتی که بازیکن ما باید به این باور برسند که اگر مربی اثری از دوپینگ در وی ببیند، حتما او را از تیم اخراج می کند.

دکتر سیف برقی: پدیده دوپینگ یک موضوع صرفا پزشکی، دارویی و فرهنگی نیست و مبارزه با آن با توجه به یک وجه امکان پذیر نیست و وظیفه مبارزه با آن نیز تنها بر عهده یک نهاد یا سازمان نیست و برای ریشه کن کردن آن به یک عزم ملی در کشور نیازمندیم. در واقع دوپینگ مرحله پیشرفته عدم تربیت است و لازم است از سنین پایه نسبت به به آن آموزش داده شده و با آن مبارزه صورت پذیرد و در همین راستا یکی از وظایف مهم آکادمی ملی فوتبال نیز نشان دادن زشتی های دوپینگ و آموزش در جهت مبارزه با آن است.

* هزینه ی بالای تست دوپینگ چه اندازه مهار این پدیده ناجوانمردانه را سخت تر کرده است؟

دکتر هاشمیان: هزینه نمونه گیری از هر بازیکن چیزی در حدود دو میلیون تومان است. فدراسیون پزشکی – ورزشی در سال به طور میانگین در حدود ۷۵۰ نمونه گیری از ۵۰ فدراسیون انجام می دهد که تقریبا ۳۷۰ نمونه گیری مربوط به فوتبال است. با این هزینه بالا و نفرات زیاد منطقی نیست که حجم بالایی از نمونه گیری صورت پذیرد و باید بخش عمده ای از مبارزه با دوپینگ مبارزه فرهنگی باشد. در لیگ برتر فوتبال در فصل گذشته که هجده تیم حضور داشتند، در هر هفته ۹ بازی برگزار شد، یعنی هر هفته حداقل ۲۰۰ بازیکن به میدان رفتند که با حساب ۳۴ هفته برگزاری لیگ، حداقل حدود هفت هزار نفر بازی کردند، اما تعداد نمونه ها ۳۷۰ بود. شما بگویید اگر این ۳۷۰ نمونه بشود ۷۰۰ مورد، چه قدر تفاوت دارد؟ علاوه بر این باید به این هم توجه کنید که لیگ های دسته پایین تر هم وجود دارند. پس نمونه گیری بیشتر به کنترل دوپینگ کمک چندانی نمی کند. البته به این معنا نیست که باید رها شود. ما با جدیت تمام نمونه گیری را انجام می دهیم، اما این که کسی تصور کند با نمونه گیری زیاد دوپینگ کنترل می شود، نشان دهنده دانش کم او نسبت به مساله دوپینگ است.

دکتر هاشمیان

* چرا بیشتر نمونه گیری ها در لیگ برتر انجام می شود؟

دکتر هاشمیان: لیگ حرفه ای اختصاصاتی دارد که باید حفظ شود. ما آزمایش های خود را در لیگ های دسته پایین نیز انجام می دهیم، اما تیم های لیگ دسته سوم که حتی پزشک را در کنار خود ندارند و باشگاه های آنان حرفه ای نیستند، تفاوت های بسیاری با لیگ حرفه ای دارند و طبیعی است که آمار نمونه گیری در دسته های پایین تر کمتر باشد.

* همین مساله باعث نشده که آمار دوپینگ در لیگ های دسته پایین بیشتر شود؟ مساله ای که بسیاری از مربیان لیگ های دسته پایین تر نیز بارها نسبت به آن هشدار داده اند.

دکتر هاشمیان: در این زمینه باورهای غلطی در فوتبال ایران رایج شده است. برخی احساس می کنند هر تزریقی دوپینگ است. در صورت یکه این تفکر نادرست است برای مثال برخی از بازیکنان ما پیش از بازی آمپول" بیکمپلکس" تزریق می کنند که مشکلی ندارد. هر سرنگی که می بینیم نشان از دوپینگ نیست، ما در مجموع آزمایشاتی که در لیگ دسته یک انجام داده ایم، تنها به سه نمونه مثبت برخوردیم. البته ما درگیری های دسته یک و دو، فوتسال بانوان و دیگر بخش های فدراسیون فوتبال نیز احتمال می دهیم که دوپینگ وجود داشته باشد. اما لیگ حرفه ای ویترین فوتبال ایران است و باید نمونه گیری های بیشتری در آن انجام شود. شاید به خاطر ایجاد شرایط رویایی در تیم های لیگ برتری انگیزه دوپینگ کردن نیز بالاتر رفته است و برخی می خواهند راه صد ساله را یک شبه طی کنند. کنترل دوپینگ فقط به نمونه گیری محدود نمی شود. متاسفانه مربیان ما چون آموزش ندیده اند، زمانی که به رختکن می روند و سرنگ می بینند، فکر می کنند بازیکنان دوپینگ کرده اند که این مساله درست نیست. ولی ما شرایط را طوری فراهم کرده ایم که بازیکنان هر لحظه احتمال می دهند ممکن است از آنها نمونه گیری شود.

دکتر سیف برقی: حساسیت بالای لیگ برتر به عنوان ویترین فوتبال کشور باعث تمرکز بیشتر بر آن شده و به همین دلیل است که تست دوپینگ هیچ بازیکن ملی در مسابقات بین المللی مثبت اعلام نشده است و موفق شدیم این آمار را به صفر برسانیم. به دنبال گسترش سایر رده های مانند بانوان که در مسابقات بین المللی موفق به کسب مقام شده اند سبب شد بانوان نیز به ویترین ها اضافه شوند و حضور آنها در مسابقات بین المللی موجب شده است که تمرکز ما بر روی آنان نیز بیشتر شود. بحث های آموزشی خوبی در لیگ دست دو و فوتسال در کنار نمونه گیری انجام شده است و همچنین در نمونه گیری ها آمار قابل قبولی در مسابقات حساس لیگ دو صورت پذیرفته است.

* در لیگ امسال چند نمونه مثبت دوپینگ داشتیم؟

دکتر هاشمیان: متاسفانه در لیگ برتر امسال دو نمونه مثبت داشتیم که به دلیل عدم آگاهی دچار این مشکل شدند. این دو نفر داروهایی را مصرف کرده اند که جزو موارد دوپینگ به شمار می آید. اگر آنها مشکل بیماری خود را به پزشک تیم می گفتند و یک حکم را از کمیته پزشکی برای استفاده از این داروها می گرفتند دچار این مسائل نمی شدند. وقتی فرهنگ در لیگ برتر ما این قدر نتوانسته رشد کند و ما شاهد این موارد هستیم چه انتظاری می توانیم از لیگ های دسته های پایین تر داشته باشیم. حتی برخی از بازیکنان فریب سوداگران را می خورند و از مکمل های آلوده استفاده می کنند. البته خوشبختانه فوتبال ما نسبت به آمار جهانی فوتبال پاکی است و دوپینگ حرفه ای در آن اتفاق نمی افتد و اگر هم مساله ای باشد با برنامه های مبارزه با دوپینگ آنها را کنترل می کنیم.

* داستان ورود مواد جدید به لیست ممنوعه وادا چیست؟ مثلا همین نیکوتین.

دکتر سیف برقی: برای اعلام داروهای نیروزای غیر مجاز مواد موجود در داروها در لیست نظارتی که لازم است بررسی شوند در قسمتی با عنوان مانیتورینگ چک می شود تا وجود هر گونه مواد غیر مجاز در آنها شناسایی شود. ممکن است در سال های آتی وادا به این نتیجه برسد که به عنوان مثال نیکوتین هم بر اساس آزمایش های نمونه های ادراری و کارهای تحقیقاتی دیگر هم به لیست مواد ممنوعه اضافه شود و این ماده که در حال حاضر جز لیست نظارتی است به مواد ممنوع افزوده شود.

دکتر سیف برقی

* معیار اصلی برای ورود یک ماده به فهرست مواد ممنوعه چیست؟

دکتر سیف برقی: زمانی یک ماده نیروزا و دوپینگی محسوب می شود که در کنار افزایش عملکرد برای ورزشکار عوارض جسمانی و روانی ایجاد کند و در این صورت استفاده از آن ممنوع اعلام می شود. به عنوان مثال مکمل کراتین اگر آلوده نبوده و خالص باشد که باعث افزایش عملکرد افراد می شود. تا امروز هم ثابت نشده است که برای افراد بالاتر از ۱۸ سال عوارض جسمانی و یا روانی دارد و به همین دلیل در لیست مواد ممنوعه قرار ندارد.

* بحث زمان افتتاح آزمایشگاه استاندارد دوپینگ هم مدت هاست وجود دارد. این آزمایشگاه بالاخره چه زمانی افتتاح می شود و چه اندازه می تواند در کاهش هزینه های دوپینگ کمک کند تا نمونه ها دیگر به کلن ارسال نشود.

دکتر هاشمیان: احداث آزمایشگاه کنترل دوپینگ نشانگر قدرت علمی یک کشور است، تا این که کمک اقتصادی باشد. راه اندازی آزمایشگاه هزینه های زیادی دارد و نگهداری آن نیز پرخرج است. پس اگر قرار است افتتاح آزمایشگاه از نظر اقتصادی به ما کمک کند، باید به یک قطب تبدیل شود تا کشورهای اطراف نمونه هایشان را ارسال کنند و سود آوری داشته باشد.

* درباره چارت کمیته پزشکی توضیح دهید.

دکتر هاشمیان: در ساختار کمیته پزشکی چهار بخش داریم که شامل کنترل دوپینگ، امور سلامت، امور توسعه پزشکی ورزشی، امور بیمه می شود. در بخش امور سلامت، کلیه فعالیت های مرتبط با حفظ سلامت بازیکنان در تیم های ملی و باشگاهی طرح ریزی و اجرا می شود. در بخش امور توسعه پزشکی ورزشی هم که شامل دو زیر مجموعه آموزش و پژوهش می شود، امور پژوهشی را با توجه به اطلاعات جمع آوری شده انجام می دهیم و در بخش آموزش نیز به برگزاری همایش ها، کارگاه های آموزشی، تربیت نیروی انسانی و… می پردازیم. در نهایت هم در بخش امور بیمه به تعیین استانداردهای لازم درباره حوادث، بیماری ها، مسولیت حوادث تماشاگران و… می پردازیم.

* بخش های زیر مجموعه کمیته پزشکی چه اقداماتی را انجام می دهند؟

دکتر هاشمیان: در یر کمیته امور توسعه ورزشی، یک گروه تخصص مسائل مختلف را بررسی می کنند و در صورت تصویب آن را به انجام می رسانند. در این بخش به خاطر هزینه های بالای پژوهش کمبود بودجه داریم. ما اعتقاد داریم بدون انجام پژوهش مسیر نادرست را طی می کنیم.

* توجه به علم گرایی و استفاده از دانش تخصصی در تمام رشته ها در کشورهای صاحب ورزش با سرعت زیادی در حال انجام شدن است. فوتبال چه اندازه علمی شده است؟

دکتر هاشمیان: به نظرم فوتبال را نباید علمی کرد، بلکه باید از علم در فوتبال استفاده کرد. فوتبال ورزشی است که باید آن طوری که طراحی شده مورد استفاده قرار گیرد. مطمئنا کمیته های فدراسیون فوتبال باید از افراد متخصص استفاده کند. خوشبختانه در کمیته پزشکی ورزشی این امر بارز است و تمام اعضای آن عضو هیات علمی دانشگاه ها هستند و در این کمیته از استراتژی استفاده علم در فوتبال بهره برده ایم.

* کمیته پزشکی تا چه حد در سال های اخیر به اهداف خود رسیده است؟

دکتر هاشمیان: همواره فاصله واقعیت با ایده آل ها زیاد است. ما تا وضعیت مطلوب فاصله داریم، اما در سال های گذشته فاصله معناداری را از نقطه ای که کمیته پزشکی در آن قرار داشت را گرفته ایم. برای مثال در حال حاضر تمام تیم های لیگ برتری یک دستگاه احیای قلبی در کنار زمین دارند و یا پزشک و فیزیوتراپیست در همه تیم ها حضور دارند و موارد دیگر که به خاطر تلاش اعضای کمیته پزشکی و حمایت های رییس و دبیر فدراسیون به دست آمده است. متاسفانه وقتی در فوتبال همه چیز به نتیجه گرایی ختم می شود کمتر کسی به بحث پزشکی نگاه می کند که با چه سرعت پیشرفتی در این سال ها در حال حرکت بوده است. بسیاری از بازیکنانی که از کشورهای دیگر برای بازی به ایران می آیند، تاکید دارند که امکانات و مراکز پزشکی فدراسیون فوتبال ایران در سطح اروپاست و حتی در کنگره ای که چندی پیش در هند برگزار شده بود، بر استفاده از تجربیات ایران و الگو قرار دادن آن تاکید شده بود.

دکتر سیف برقی: در هیچ فدراسیونی به اندازه فدراسیون فوتبال ساختار پزشکی ورزشی خاصی وجود ندارد، اقدامات خوب انجام شده در کمیته پزشکی را منبعث از مدیریت علمی در این کمیته دانست و افزود: مدیریت این کمیته حمایت های ویژه ای از بحث های علمی داشته است و حتی اگر تجربه تلخی در مورد بعضی از حوزه ها نیز وجود داشته این حمایت ها مداوم بوده است و فراهم آوردن این بستر عامل بسیار مهمی در موفقیت این کمیته بوده است.

* درباره حضور بخش روانشناسی هم کمی توضیح دهید؟

دکتر هاشمیان: بخش روانشناسی چندان به پزشکی مرتبط نیست، اما آقای کفاشیان تاکید داشتند که این بخش را نیز کمیته پزشکی راه ا ندازی کند. روانشناسی موضوع حساسی است و باید بر اساس استراتژی های مشخص بر روی آن کار شود. امیدواریم بتوانیم طی چهار سال آینده یک بخش مستقل برای روانشناسی داشته باشیم. بحث تغذیه هم در باشگاه ها یک امر مهم و ثابت است. در تیم های ملی نیز وضعیت تغذیه حرکت رو به جلویی دارد، اما هنوز به نقطه مطلوب فاصله دارد.

* تیم ها تا چه اندازه به حضور متخصصان تغذیه و روانشناس اهمیت می دهند؟

دکتر هاشمیان: البته این که متخصصان تغذیه و روانشناسی در کنار تیم حضور داشته باشد. شاید کمی آرمانی باشد، ولی باید تلاش کنیم تا این امر نهادینه شود. روانشناسی یک بحث حساس و پیچیده است که تاثیرات فراوانی را بر روی بازیکن می تواند داشته باشد و اگر پشتوانه کافی در این حوزه نداشته باشیم نباید به آن ورود کنیم.

* یکی از اقدامات ارزشمند صورت گرفته تشکیل پرونده سلامت برای بازیکنان بود. مساله ای که می تواند به تشکیل یک پرونده کمک کند. درباره معاینات پیش فصل توضیح دهید.

دکتر هاشمیان: معاینات پیش از شروع فصل تاثیرات بسیار ارزشمندی را در حفظ سرمایه مالی باشگاه ها دارد برای مثال چندی پیش یک بازیکن مصدوم را می خواستند با هزینه بسیار بالا به یکی از باشگاه ها بفروشند که با معایناتی که انجام شد مشخص شد بازیکن مصدوم است و باشگاه از این خسارت به دور ماند.

دکتر سیف برقی: معاینات کمک زیادی به شناسایی توان بازیکنان یا وجود آسیب دیدگی های احتمالی در آنان برای عقد قرارداد با باشگاه ها و در جهت حفظ منافع تیم ها می کند. برگه ثبت آسیب روزانه در اختیار این پزشکان است و این پزشکان از سال گذشته هر آسیبی که در میدان مرین و مسابقه برای بازیکنان رخ می دهد را ثبت کرده و آنها را در یک بازه زمانی مشخص به کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال انتقال می دهند که در آنجا جمع آوری شده و این اطلاعات به صورت نرم افزار منتقل خواهد شد.

درباره ی نرم افزار کنترل دوپینگ که چندی پیش رونمایی شد نیز توضیحات تکمیلی ارائه کنید.

دکتر سیف برقی: در بحث مبارزه با دوپینگ در حدود ۶۰ نفر از افسران کنترل دوپینگ آماده هستند تا با شروع لیگ های مختلف به طور همزمان از بازی های انتخاب شده نمونه گیری به عمل آورند. نرم افزار کنترل دوپینگ کمک می کند نمونه های گرفته شده موجب ایجاد اثرات باز دارنده از دوپینگ در کشور شود. در این نرم افزار نمونه گیری مخزن ثبت شده ملی وجود دارد که در آن تیم های حاضر در باشگاه های آسیا، بازیکنان آسیب دیده، بازیکنانی که دوران محرومیت خود را می گذارنند و… قرار دارند که در معرض نمونه گیری فیفا و AFC هستند واین نرم افزار به گونه ای است که با تاکید بیشتری بر این افراد نمونه گیری انجام شود.

* چرا عملکرد کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال کمتر مورد توجه قرار می گیرد؟

دکتر هاشمیان: در طول چند سال اخیر فدراسیون فوتبال مظلوم واقع شده و انتقادات غیر منصفانه زیادی به آن شده است. این که بخواهیم با انتصاب یک نتیجه ضعف ها و قدرت خود را نشان دهیم نگاهی نادرست است. عده ای می آیند با تمسخر می گویند فدراسیون فوتبال ایران چگونه بهترین فوتبال آسیا شده است. آنها به این مسائل پایه ای که کمتر در رسانه ها مطرح می شود کاری ندارند. آنها به نتیجه یک تیم و توپی که گل شده یا نشده نگاه می کنند. با این نوع نگاه غیرطبیعی نیست که هر وقت خبرنگاری ما را ببیند بپرسد، چرا نمونه گیری دوپینگ کم انجام می شود. من از شما تشکر می کنم که نگاهی عمیق به مسائل پزشکی دارید.