چگونه صلح مدبرانه امام حسن (ع) زمینه ساز قیام عاشورا شد؟

بقیع، در خلوت غریبانه‌اش دل به صدای مردی سپرده است که خدا بسیار دوستش دارد. امام حسن (ع) در کمالات انسانى، یادگار پدر و نمونه کامل جدّ بزرگوار خود بود. تا پیغمبر(ص ) زنده بود، او و برادرش حسین در کنار آن حضرت جاى داشتند، گاهى آنان را بر دوش خود سوار مى‌کرد و مى‌بوسید و مى‌بویید. امام حسن(ع) ملقب به مجتبی،کریم اهل بیت(ع) است که در نیمه رمضان سال دوم هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشودند. امام حسن (ع) ده سال حکومت کردند و در سال پنجاه هجری به دست همسر خود جعده به شهات رسیدند. به مناسبت شهادت غریبانه کریم اهل بیت ما در این گزارش در گفتگو با حجت الاسلام ادیب یزدی شما را با فضائل و کرامات آن حضرت همراه می‌کنیم.

در خصوص شهادت امام حسن (ع) دو روایت بنابر منابع اهل سنت و شیعه وجود دارد که اسناد وارده مبنی بر هفت صفر در کتاب تثبیت الامه، قول شهید اول، مرحوم کنعمی و پدر بزرگوار شیخ بهایی آمده است. سیره علمی علماء و متشرعه و سنت عملی آنها این گونه بوده است که حضرات در روز هفتم ماه صفر، در کلبه بلاد شیعه اقامه‌ عزا می نمودند. خصوصا این سنت در نجف اشرف و حوزه علمیه قم پس از ورود آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری به قم و تاسیس حوزه، دستور به تعطیلی بازار، حوزه علمیه و اقامة عزا نمودند؛ پس از ایشان تحفظ این سنت سیره‌ بزرگانی همچون آیات عظام بروجردی و گلپایگانی (که هر کدام در زمان خود مسئولیت حوزه را به عهده داشته‌اند) بوده است. بر هفت صفر در کتاب تثبیت الامه، قول شهید اول ، مرحوم کنعمی و پدر بزرگوار شیخ بهایی آمده است و منابع شیعه مبنی بر بیست و هشت صفر در کتاب مسارالثیقه و الارشاد که تنها به ذکر روز اکتفا کرده و دومین منبع کتاب تهذیب الاحکام است.

شما به عنوان کارشناس مسائل دینی فکر می‌کنید چه فضائل و ویژگی‌هایی باعث محبوبیت امام حسن مجتبی (ع) نزد شیعیان شده است؟

وجود ارجمند و ارزنده حضرت ابا محمد حسن بن علی المجتبی (ع) مولود اول خاندان وحی، امام دوم و معصوم چهارم هستند. حضرت امام مجتبی (ع) در نیمه رمضان سال دوم هجری قمری در مدینه یک ماه قبل از وقوع جنگ احد به دنیا آمدند. در روز شهادت حضرت عبدالمطلب (ع)، امام مجتبی (ع) یک ماه از سن مبارکشان می‌گذشت؛ امام مجتبی (ع) که صبور، نصیحت کننده و کریم از القاب مبارک ایشان است آینه تمام نمای صفات رسول مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) بودند و پیغمبر عظیم شأن اسلام علاقه بسیار فراوانی به امام حسن مجتبی(ع) داشتند و دعا می‌کردند که خدایا هرکس حسن من را دوست دارد او را دوست بدار و می‌فرمودند: «هرکس در مصائب حسن گریه کند خدای تعالی روز قیامت او را خندان می‌گرداند». امام مجتبی (ع) با غریزه بسیار قوی در دامان رسول خدا (ص) روزگار کودکی را گذراندند و بعد از رحلت جانگداز پیامبر(ص) سال‌ها در کنار پدربزرگوارشان امیرالمومنان علی(ع) زندگی پررونق ومبارک و پرعبرتی را پشت سر گذاردند در زندگی ایشان وقایع زیادی اتفاق افتاده که یکی از فصول مهم تاریخ است، چون وقایع و اتفاق‌هایی با اراده آن بزرگوار محقق شد که هرکدامش می‌تواند برای ما منابع جدی در عبرت و درس آموزی و آموزش جدی و طریق معصومین (ع) باشد.

نام امام حسن مجتبی (ع) در قرآن کریم به چه صورت بیان شده است؟

در آیه ای از سوره مبارکه الرحمن «مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقیانِ بَیْنَهُما بَرزَخٌ لایَبْغیانِ فَبِاَىّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ یَخْرُجُ مِنْهُما اللّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ؛ دو دریا را روان کرد که با هم برخورد کنند میان آن دو، حدفاصلی است که به هم تجاوز نمی‌کنند. پس کدام یک از نعمت‌های پروردگارتان را منکرید؟ از هر دو مروارید و مرجان برآید؟» به نام امام حسن مجتبی (ع) در قرآن کریم  اشاره شده؛ حتی ما در بعضی از تفاسیر خاصه داریم که در این آیات شریفه خدای متعال به هر پنج تن آل عبا اشاره کرده مَرَج الْبَحْرَیْنِ: حضرت امیرالمونین و حضرت صدیقه طاهره (س)، بَیْنَهُما بَرزَخٌ: وجود مبارک رسول خدا، اللّؤْلُؤُ: امام حسن مجتبی (ع)، وَالْمَرْجانُ: آقا سیدالشهدا. و البته این حدیث، حدیث صحیحی است که این مفاهیم را به نفوس مبارک خمسه طیبه انتساب دادند، اما چون پروردگار عالمیان در قرآن صفات معصوم و امام واقعی را بیان فرموده و وجود مبارک امام مجتبی(ع) به نصح صریح رسول خدا (ص) امام دوم مسلمین و مومنین در عالم است خود به خود آن آیاتی که مربوط به امامان راستین و پیشوایان برحق می‌شود همه آنها با وجود امام مجتبی (ع) قابل تطبیق است.

نقش امام در دوران خلافت پدر بزرگوارشان و جانشینی آن حضرت بعد شهادت امیرالمومنان چگونه بود؟

طریقت امام حسن مجتبی (ع) در اداره کشور و امامت و رهبری دقیقا همان طریقت پدر بزرگوارشان امیرالمومنان علی(ع) بود لذا امیر مومنان قبل اینکه به شهادت برسند هم به خواص از اصحابشان فرمودند؛ که بعد از من جانشینم حسنم است و گاهی به طور آشکارا این نکته را بیان می‌فرمودند: لذا بعد از شهادت جانگداز آقا امیرالمومنان (ع) در بیست و سوم رمضان سال چهلم هجری خود به خود ارادتمندان به ساحت مبارک امیرالمومنان (ع) به سمت امام مجتبی(ع) روی آوردند و با هدایت بعضی از بزرگان با امام مجتبی(ع) بیعت کردند و ایشان را به عنوان جانشین رسول خدا (ص) و حجت خدا بر زمین پذیرفتند و توفیق خدمت به ساحت امام مجتبی (ع) را داشتند.

نحوه حکمت و علم آموزی امام حسن (ع) به چه صورت بود؟

تعلیم و تعلم حضرات معصومین (ع) یک امر ماورائی، وحیانی و عنایتی بوده، چون علوم حضرات معصومین (ع) متصل به علم لایتناهی حضرت حق تعالی است و علومی که از آن برخوردار بودند از این علوم معمولی و عادی یا اینکه شاگردی کردن و زانو زدن به زمین در پیشگاه استاد از بدیهیات آن هست نبوده آن‌ها علومشان علوم غیب بوده و معالم اهل بیت، الهامی، وحیانی است یعنی آن‌ها هر آنچه را که بخواهند بدانند خداوند به لوح قلب مبارکشان الهام می‌کند و منعکس می‌شود و علم شان متصل به پروردگار است.

چگونه صلح مدبرانه امام حسن (ع) زمینه ساز قیام عاشورا شد؟

در زندگی سیاسی امام حسن مجتبی (ع) صلحی پیش آمد که معاویه به مفاد آن عمل نکرد و خیانت کرد. امام در شرایطی با معاویه صلح کرد که اولین شرط آن هم این بود، معاویه برای خود جانشینی انتخاب نکند و بعداز مرگش بزرگان امت دور هم جمع شوند و برای خلافت اسلامی تصمیم بگیرند و طبق قواعد یکی را انتخاب کنند. معاویه فرزند شراب خوار خود، یزید را که جوان خیره سری بود به عنوان جانشین انتخاب کرد که فاجعه جانگداز کربلا به دست آن ملعون حادث شد؛ لذا یکی از شریف‌ترین حرکت‌های در طول تاریخ اسلام صلح امام مجتبی (ع) است، چون آقا امام مجتبی (ع) با یک بزرگواری خاصی زیر بار این صلح رفتند و آن چنان مظلومیتی در این صلح متوجه این خاندان پیغمبر شد که تمام امت اسلام منتظر بودند ببینند که این مظلومیت چه جوری باید خودش را نشان دهد که به عنوان یک حرکت اصلاحی جاودانه درآید؛ یعنی امام حسین (ع) کار نیمه کاره برادر بزرگوارشان را تمام کردند. امام مجتبی (ع) اصطلاحا طرفداری اهل بیت را از صلح و دوستی را به نمایش گذاردند، ولی بنی امیه به جریان‌های نفاق و خبیث نشان دادند که این‌ها از صلح چیزی سرشان نمی‌شود لذا وجود مبارک سیدالشهدا آن قیام تاریخی و بی نظیر خود را در قالب نهضت عاشورا طراحی کردند و در واقع کار امام مجتبی(ع) را تکمیل کردند و یا روی دیگر سکه را به نمایش گذاردند که ما برای اسلام حاضریم از جان خودمان هم بگذریم.

چه چیزی مانع از دفن امام حسن مجتبی (ع) در کنار حضرت محمد (ص) شد؟

امام حسن (ع) به امام حسین (ع) سفارش کردند که مرا کنار رسول خدا (ص) دفن کنید و از نظر شرعی، اخلاقی و قانونی حق داشتند در زمین و خانه خودشان دفن بشوند، ولی متاسفانه بنی امیه معتقد بودند که اگر این اتفاق رخ دهد، یک جایگاه و پایگاه برای اهل بیت خواهد بود و نمی‌توانند مبارزات خودشان را علیه خاندان پیغمبر ادامه بدهند. امام مجتبی (ع) حدس می‌زدند که بعداز شهادتشان این مشکل پیش بیاید برای همین حضرت فرمودند: «حسین جان من راضی نیستم زیر جنازه من به اندازه پر مگسی خون ریخته بشود اگر دیدید بنی امیه مانع شدند من را در بقیع و یاهرجایی که جا بود دفن کنید». این نشانه مظلومیت امام مجتبی(ع) است؛ وقتی که ایشان از دنیا رفتند و شهید شدند خلافت بنی امیه مانع دفن ایشان شدند و حتی جسارت کردند تیر به سمت تابوت انداختند و هفت چوبه تیر حتی به بدن امام مجتبی (ع) فرو رفت که وقتی آمدند بدن را دفن کنند دیدند کفن خون آلود است و امام حسین (ع) با یک اشک و آهی این کفن را عوض کردند و امام مجتبی (ع) را در بقیع دفن کردند.

انتهای پیام/