تفسیر آیه ۱۸۷ سوره اعراف

قرآن سراسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی است. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتماً اثرات آن را خواهیم دید.

اعراف، نام دیگرش «المص» هفتمین سوره قرآن است که مکی و دارای ۲۰۶ آیه است. در فضیلت این سوره مبارکه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: هر کس سوره «اعراف» را قرائت کند خداوند بین او و ابلیس پرده‌ای بیفکند تا از شر ابلیس در امان بماند، او در زمره کسانی است که حضرت آدم علیه السلام در بهشت او را زیارت می‌کند و در بهشت به تعداد همه یهودیان و مسیحیان به او درجات داده خواهد شد.

امام صادق علیه السلام هم فرموده است: هر که این سوره را در هر ماه یک بار قرائت کند، در روز قیامت از جمله کسانی است که هیچ خوف و ترسی و هیچ حزن و اندوهی ندارد و هر کس در روز‌های جمعه این سوره را بخواند، در زمره کسانی است که خداوند از آن‌ها حسابرسی نمی‌کند، بدانید در آن آیات محکمی است؛ پس آن را فرو نگذارید، زیرا آن‌ها در روز قیامت به سود قاریان خود شهادت می‌دهند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّی لَا یُجَلِّیهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِیکُمْ إِلَّا بَغْتَةً یَسْأَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ﴿۱۸۷﴾

از تو در باره قیامت مى ‌پرسند [که]وقوع آن چه وقت است بگو علم آن تنها نزد پروردگار من است جز او [هیچ کس]آن را به موقع خود آشکار نمى‌ گرداند [این حادثه]بر آسمان‌ها و زمین گران است جز ناگهان به شما نمى ‌رسد [باز]از تو مى ‌پرسند گویا تو از [زمان وقوع]آن آگاهى بگو علم آن تنها نزد خداست ولى بیشتر مردم نمى‌ دانند (۱۸۷)

شان نزول

به طورى که در بعضى از روایات آمده است طایفه قریش به چند نفر ماموریت دادند که به نجران سفر کنند، و از دانشمندان یهود که (علاوه بر مسیحیان) در آنجا ساکن بودند مسائل پیچیده اى را سؤ ال کنند و در بازگشت آن‌ها را در برابر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) مطرح سازند (به گمان اینکه پیامبر از پاسخ آن‌ها عاجز مى ماند) از جمله سؤ الات این بود که در چه زمانى قیامت برپا مى شود، هنگامى که آن‌ها این پرسش را از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) کردند، آیه فوق نازل شد و به آن‌ها پاسخ گفت:.

تفسیر

با اینکه براى آیه شان نزول خاصى ذکر شده در عین حال پیوند روشنى نیز با آیات قبل دارد، زیرا در آیات قبل اشاره به مساءله قیامت و لزوم آمادگى براى چنین روزى شده بود، طبعا به دنبال چنین بحثى این سؤ ال براى بسیارى از مردم پیش مى آید که قیامت کى بر پا خواهد شد، لذا قرآن مى گوید: (از تو درباره ساعت (روز رستاخیز) مى پرسند، که در چه زمانى وقوع مى یابد)؟

(یسئلونک عن الساعة ایان مرسیها)

گرچه کلمه (ساعت) به معنى زمان پایان دنیا نیز آمده است، ولى غالبا و به عقیده بعضى همواره در قرآن مجید به معنى قیام قیامت است، مخصوصا پاره اى از قرائن در مورد آیه اى که در آن بحث مى کنیم این موضوع را تاءکید مى کند، مانند، جمله (متى تقوم الساعة) (کى ساعت بر پا مى شود) که در شاءن نزول وارد شده است.

کلمه (ایان) مساوى (متى) و براى سؤ ال از زمان است؛ و (مرسى) به اصطلاح (مصدر میمى) است، و با (ارساء) یک معنى دارد و آن اثبات یا وقوع چیزى است، لذا به کوههاى محکم و ثابت، جبال راسیات گفته مى شود، بنابر این جمله (ایان مرسیها) مفهومش این است در چه زمان قیامت وقوع پیدا مى کند و ثابت مى شود؟

سپس اضافه مى کند که اى پیامبر! در پاسخ این سؤ ال صریحا (بگو این علم تنها نزد پروردگار من است، و هیچکس جز او نمى تواند وقت آنرا آشکارسازد) (قل انما علم‌ها عند ربى لا یجلی‌ها لوقت‌ها الا هو).

ولى دو نشانه سربسته براى آن بیان مى کند، نخست مى گوید: (قیام ساعت در آسمان‌ها و زمین، مسئله سنگینى است) (ثقلت فى السماوات و الارض)

چه حادثه اى ممکن است از این سنگین‌تر بوده باشد، در حالى که در آستانه قیامت، همه کرات آسمانى به هم مى ریزند، آفتاب خاموش، ماه تاریک، ستارگان بى فروغ و اتم‌ها متلاشى مى گردند، و از بقایاى آن‌ها جهانى نو با طرحى تازه ریخته مى شود.

دیگر اینکه قیام ساعت، ناگهانى است، و بدون مقدمات تدریجى، و به شکل انقلابى، تحقق مى یابد.

بار دیگر مى گوید: (چنان از تو سؤ ال مى کنند که گوئى تو از زمان وقوع قیامت با خبرى)! (یسئلونک کانک حفى عنها).

بعد اضافه مى کند که در جواب آن‌ها بگو: این علم تنها نزد خدا است ولى بیشتر مردم از این حقیقت آگاهى ندارند که چنین علمى مخصوص ذات پاک او است، لذا پى در پى از آن مى پرسند. (قل انما علم‌ها عند الله و لکن اکثر الناس لا یعلمون).

ممکن است بعضى از خود سؤ ال کنند چرا این علم مخصوص ذات خدا است و هیچکس حتى پیامبران را از آن آگاه نمى سازد؟

پاسخ این سؤ ال این است که: عدم آگاهى از وقوع رستاخیز به ضمیمه ناگهانى بودن و با توجه به عظمت ابعاد آن سبب مى شود که هیچگاه مردم قیامت را دور ندانند و همواره در انتظار آن باشند، به این ترتیب خود را براى نجات در آن آماده سازند، و این عدم آگاهى اثر مثبت و روشنى در تربیت نفوس و توجه آن‌ها به مسئولیت‌ها و پرهیز از گناه خواهد داشت.

انتهای پیام/