شاعر خود مقصد است نه ابزار!
«وقتی وارد وادی سخن می‌شویم باید اهل سخن پاک باشیم. اگر قرار است درختی بکاریم هر درختی را نباید بکاریم. اگرچه این آیه تشبیه است اما دربارۀ ما شاعران و علاقه مندی‌های ما که همان کلمات هستند نازل شده، پس ما باید در مورد آن تامل کنیم.»
سیار در آغاز به تمثیلی از قرآن کریم دربارۀ اعتقاد پاک و سخن نیکو اشاره کرد و گفت: «سخن پاک و نیکو مانند درخت پاکی است که ریشه‌‌اش پایدار و محکم است، دارای ثبات است و شاخه‌هایش در آسمان. و به اذن خداوند خیر و برکت بر آن نازل می‌شود.»
او ادامه داد: «وقتی وارد وادی سخن می‌شویم باید اهل سخن پاک باشیم. اگر قرار است درختی بکاریم هر درختی را نباید بکاریم. اگرچه این آیه تشبیه است اما دربارۀ ما شاعران و علاقه مندی‌های ما که همان کلمات هستند نازل شده، پس ما باید در مورد آن تامل کنیم.»
وی با بیان این نکته که مهم‌ترین گفتار در عالم، گفتار خداست افزود: «در عالم انسانی قول ما کردار ما نیست اما قول خداوند همان گفتار اوست و این همان معنای آیۀ شریفۀ اذا اراد شیا ان یقول له کن فیکون است.»
شاعر مجموعۀ «حق السکوت» با تاکید بر این موضوع که هر شاعر باید برای خود چشم‌انداز و هدف تعریف کند و به دنبال آن باشد که شعر را ارزشمندتر سازد و جایگاه آن را ارتقا بخشد گفت: «با توصیفاتی که از شاعران در قرآن کریم آمده آشناییم. می‌توان از آن‌ها نتیجه گرفت که شعر، هنر متعالی و ارزشمندی نبوده است.»
او در ادامه اظهار داشت: «نظامی علت شاعر شدنش را آبرو بخشیدن به شعر می‌داند: شعر به من صومعه بنیاد شد/ شاعری از مصطبه آزاد شد. زیرا پیش از این، «شاعری» از ابزار طرب و خوشگذرانی بود. ما نیز باید چنین دیدگاهی نسبت به شعر داشته باشیم.»
وی ضمن اشاره به طبیعی بودن همنشینی زبان و شعر گفت: «شعر هنر زبانی است و با زبان گره خورده. این دو با هم نسبت دارند. شعر حقیقتی تعریف گریز است اما همه به اتفاق معتقد هستند که شعر کلام است. در ادامه صفات موزون، مقفا و مخیل بودن نیز برای آن ذکر می‌شود اما در این باره اختلاف نظر وجود دارد. زبان نیز بخشی از تعریف شعر است، اگر زبان درک نشود به تبع آن شعر درک نخواهد شد.»
سیار افزود: «زبان پدیدۀ انسانی شگفت‌انگیزی است و ابزاری برای انتقال پیام. همین مساله باعث تفاوت میان انسان و سایر حیوانات است. اگر زبان از انسان گرفته شود امکان تعقل و تفکر ندارد.»
او همچنین به سایر تفاوت‌های میان انسان و حیوانات اشاره کرد و گفت: «انسان حتی در رفع نیازهای ابتدایی خود سعی می‌کند چیزی به آن اضافه کند و آن هنر و زیبایی‌ست. این به دلیل روح کمال‌گرا و زیبایی‌دوستی انسان است. در رابطه با زبان نیز به همین صورت عمل کرده است و این ابزار انتقال مفاهیم را پدید آورده است. می‌توان گفت شعر، استفاده از زبان برای خلق زیبایی است.»
سیار زبان را به نوعی مجموعه ای از نام ها دانست و یکی از خصوصیات شاعر را توقف کردن در واژه‌ها برشمرد و افزود: «شاعر با دقت در اشیا نام آن‌ها را تغییر می‌دهد و حتی نام‌های قدیمی را گردگیری می‌کند، ما در شعر همواره در حال بازی با این نام‌ها هستیم.»
او در بخش پایانی سخنان خود به شاعران حاضر در این جلسه متذکر شد: «تفاوت شاعر با دیگران نوع مواجهۀ او با کلمات و یافتن ارتباط میان کلمات برای پدید آوردن زیبایی است و در واقع زبان برای شاعر ابزاری برای رسیدن به مقصد نیست بلکه خود مقصد است.»
ارسال نظر