پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مهدی مسائلی*- موضوع لعن خلفا یکی از چالش های مهم مذهبی جامعه شیعه بوده است. لعن اگرچه معنای نفرین و دعا علیه افراد است ولی «لعن» هنگامی آشکار و همراه با بیان مصادیقش بیان می شود، جنبه توهین‌آمیز به خود گرفته و مصداقی برای دشنام گویی است. از این رو هرکسی در مقابل لعن به مقدسات و افراد مورد احترام خویش موضع گیری می‌کند و آن را بر نمی‌تابد. توضیح بیشتر این مطلب در کتاب «لعن‌های نامقدس» به تفصیل بیان شده است.

اما نکته ای که باید بر آن تأکید کرد این‌که: اهل‌بیت علیهم‌السلام اگرچه همواره به نقد عملکردِ خلفای بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌پرداختند؛ اما هیچ گزارش رواییِ معتبر و محکمی وجود ندارد که در آن، اهل‌بیت علیهم‌السلام به‌صورت عمومی و آشکار، این افراد را لعن کرده باشند؛ بلکه حتی گزارش معتبری وجود ندارد که آن بزرگواران در میان گروهی کم‌شمار از اصحاب خویش این‌گونه سخن گفته باشند. پس هیچ کدام از روایات اهل‌بیت علیهم السلام درباره «لعن» نمی‌تواند مستند و مبنای راه اندازی «مجلس لعن» قرار گیرد.

حقیقت این‌که اگر تمامی گزارش‌های روایی لعن خلفا را در کتاب های شیعه بررسی کنیم همگی به اجماع دلالت بر آن دارند که اهل‌بیت علیهم‌السلام به صورت پنهانی و فقط در هنگام نماز و دعا و در مقام عبادت الهی، این افراد را لعن می‌کردند. ازآنجاکه در هنگام دعا کسی جز خداوند از مضمون این لعن‌ها آگاه نمی‌شده است، این لعن‌ها هیچ‌گاه صورت توهین به مقدسات دیگران را نمی‌یافته‌اند و کسی نیز نمی‌توانسته است آن بزرگواران را به بدزبانی متهم کند. افزون بر این، حتی روایت‌هایی که در آن‌ها جزئیات این‌گونه لعن‌ها بیان شده است، همگی ضعیف هستند؛ همچنان‌که بیشتر آن‌ها در منابع معتبر شیعه نیز نیامده اند. نمونه آن که دعای صَنمی القریش که ادعا شده امیرالمؤمنین علی‌ علیه‌السلام آن را در قنوت نمازشان می‌خواندند، دعایی بدون سند و ضعیف بوده و در منابع متقدم حدیثی شیعه نیز اثری از آن وجود ندارد، اما از هم که بگذریم، کتاب «رشح الولاء فی شرح الدعاء» که قدیمی‌ترن منبع این دعاست، چگونگی نقل این روایت را از امیرالمؤمنین این‌گونه وصف می‌کند:

«امیرالمؤمنین علی(ع) شبی وارد مسجد شدند و گمان بردند که جز ایشان کسی در مسجد نیست. پس با صدای بلند شروع به قرائت قرآن و خواندن اذکار نمودند. تا اینکه وقت خواندن نماز وتر فرا رسید و ایشان در قنوت با صدای بلند دعای صنمی القریش را خواندند. زیرا گمان می کردند مسجد خالی است و کس دیگری در آنجا نیست. پس از تمام شدن نماز وتر، ایشان کمی نشستند و حضور انسانی را احساس کردند، پس فرمودند: آیا کسی در مسجد است؟

عبدالله بن عباس به حضرت جواب داد: بله امیرالمؤمنین، منم بنده تو!

امام علی(ع) فرمودند: همراه تو کس دیگری نیز هست؟

ابن عباس گفت: نه، شخص سومی با ما نیست.

امام فرمود: آیا دعایی را که در نماز وتر خواندم، شنیدی؟

ابن عباس گفت: بله.

امام فرمود: آن را حفظ کردی؟

ابن عباس گفت: بله حفظش کردم.

امام فرمود: آن را محفوظ بدار که از دشوارترین اسرار است و نباید هیچکس بر آن اطلاع پیدا کند مگر خاندان و اهل بیت من، و با عهد کن که آن را بر غیر اهلش ظاهر نکنی و از بیان آن برای دیگران خودداری کنی.»

حاصل سخن این‌که، حتی روایات ضعیف و نامعتبری که حکایت می‌کنند اهل‌بیت علیهم‌السلام خلفای بعد از پیامبر و خصوصاً عمر و ابوبکر را لعن می‌کردند، همگی بر آن دلالت می‌کند که این لعن‌ها در خلوت و در مقام دعا و مناجات با خداوند بوده است و نه در پیشگاه مردم و در اجتماع. به دیگر سخن، این لعن‌ها در فرض صدور نیز هیچ‌گاه به‌قصد توهین به مقدسات اهل‌سنت و تشدید فضای خصومت مذهبی بین شیعه و سنی بیان نشده است. این نشان می‌دهد موضع اهل‌بیت علیهم‌السلام دراین‌باره آن‌قدر آشکار بوده است که حتی جاعلان روایات نیز نتوانسته‌اند اخباری را دراین‌زمینه جعل کنند و به اهل‌بیت علیهم‌السلام نسبت دهند.

 

* حجت الاسلام والمسلمین مهدی مسائلی مدرس حوزه علمیه اصفهان است و آثار و تألیفاتی در زمینه «قمه زنی سنت یا بدعت؟»، «نهم ربیع جهالت‌ها خسارت‌ها»، «پیشوایان شیعه پیشگامان وحدت»، «عزاداری شعار حیات عاشورائی»، «لطیفه‌های اسلامی»، «فرهنگ اصطلاحات طلاب»، «لعن‌های نامقدس» و.. داشته است. وی همچنین برگزیده چهارمین همایش اهل قلم استان اصفهان»، «برگزیده همایش تجلیل از خادمین فرهنگ مکتوب استان اصفهان1386»، «روحانی برگزیده جشنواره حضرت علی اکبر در سال 1387»، «برگزیده جشنواره سراسری علامه حلی در سال1388»، برگزیده دومین جشنواره ملی طلبه جوان موفق ۱۳۹۲» و.. است.

 

شیعه سنی مهدی مسائلی مجلس لعن اهل‌بیت