توصیه های امام رضا(ع) درباره زندگی عفیفانه

وقتی به زیارت امامی می رویم خود را در مسیر هدایت او قرار می دهیم ؛ چرا که زیارت بهانه ای است برای پیوند با آنها و راهی است برای دگرگونی معنوی . بار معنوی زیارت به حدی است که می تواند منشأ اثر برای تمام عمر یک فرد باشد.

یکی از آثار و فوائد زیارت و ارتباط معنوی با امام اصلاح سبک زندگی و انتخاب زندگی عفیفانه است. در این نوشتار نگاهی می اندازیم به توصیه های آسمانی امام رضا (ع) دراین باره .

حجاب مایه استحکام پایه های خانواده

قبل از هر سخن باید گفت که دوران زندگی نوجوانی و جوانی ، دورانی پر از بحران و آشوب است. از این رو بیش از همه، محتاج به هدایت‌اند. اگر از راهنمایی محروم شوند، بر اثر طغیان غرایز به سوی بدبختی و گناه سقوط می کنند. برای اصلاح حال جوانان و نوجوانان، راهی جز آموزش دادن دستورها و قوانین نجاتبخش دین مقدس اسلام نیست.

درباره وظیفه خطیر این قشر از جامعه و اهمیت آموختن تعالیم دینی برای جوانان امام رضا(ع) می فرماید: «لَوْ وَجَدْتُ شَابّاً مِنْ شُبَّانِ الشِّیعَةِ لَا یَتَفَقَّهُ لَضَرَبْتُهُ عِشْرُونَ سَوْطا؛اگر جوانی از جوانان شیعه را بیابم که در مقام فراگیری دانش دین نباشد (برای تنبیه او) بیست تازیانه بر او خواهم زد.

امام رضا علیه السلام به عنوان پیشوای دین توجه خاصی به امور مربوط به دختران داشته اند. روزی حضرت به همراه تنی چند از بنی هاشم در مجلسی که دعوت شده بودند حضور یافتند، یکی از اصحاب به همراه خودش دختر کوچکش را به مجلس آورد پس اهل مجلس همگی آن دختر کوچک را به سمت خود خواندند و نوازشش می کردند تا اینکه آن دختر نزد امام (ع) آمد؛ امام (ع) پرسید سن این دختر چقدر است؟ گفتند پنج سال، امام (ع) از نوازش آن دختر اجتناب کردند.

امام رضا علیه السلام همچنین در باره لزوم حفظ حجاب و رعایت حدود الهی در این زمینه می فرماید: یُؤخَذُ الغُلامُ بالصّلاة وَ هو ابنُ سبع سنینَ و َلا تُغَطّی المراَةُ شَعرَها منهُ حتّی یَحتَلمَ. آنگاه که پسر بچه به هفت سال رسید باید به نماز خواندن وادار شود ، اما تا وقتی که بالغ نشده است، بر زن واجب نیست که موی خود را از او بپوشاند.

اسلام که دین اعتدال و حق مداری است برای برخورداری از جامعه ای سالم ، حجاب را برای زن و مرد لازم برشمرده و بر زنان و دختران پوشش و بر مردان و پسران پرهیز از نگاه به نا محرم را واجب دانسته است.

در همین زمینه محمّد بن سنان می‏‏گوید: حضرت امام رضا علیه السلام در جواب سؤالات من، نامه‏ای برایم ارسال داشتند که در فرازی از آن فرموده بودند:  نگاه کردن به موهای زنان شوهردار وغیرشوهردار، حرام است؛ زیرا این نگاه، مرد را تهییج و تحریک می‌کند. و تهییج، شخص را به فساد و داخل شدن در حرام و اعمال ناپسند می‌کشاند.

از این رو باید دانست که از نظر امام رضا علیه السلام دلیل ضروری دانستن حجاب، در امان ماندن از زمینه‌های فساد است و مایه استحکام پایه های خانواده می شود.

حیا و عفت، ویژگی انسانهای عاقل

ائمه اطهار علیهم‏ السلام آراستگی ظاهر را یک اصل مهم در روابط زناشویی زن و مرد دانسته و سفارشات آموزنده ای درباره زینت‏ های مناسب برای آراستن خود داشته اند و همواره تأکید کرده اند که در این امر کوتاهی نشود. توصیه به شستن موی سر و محاسن، شانه زدن موی سر، خوش‏بو کردن بدن با عطر، اصلاح سر و صورت، کوتاه کردن ناخن انگشتان، خضاب و رنگ کردن موی سر و صورت، زایل کردن موهای زاید بدن، سرمه کشیدن، روغن زدن به مو و مسواک زدن در همین راستا است.

روزی حسن بن جهم به محضر امام رضا(ع) مشرف شد. وی متوجه شد که حضرت، ظاهری آراسته دارد . با تعجب پرسید: «خضاب کرده‌اید؟» امام فرمود: بله، با حنا و برگ نیل خضاب کرده‌ام؛ مگر نمی‌دانی که این کار، سودی فراوان دارد؛ از جمله آنکه همسر تو دوست دارد در تو همان زیبایی و آراستگی را ببیند که تو دوست داری در او ببینی، و زنانی [در اقوام گذشته] به دلیل کم‌توجهی شوهرانشان به آرایش خود، از دایره عفت، بیرون رفتند و فاسد شدند.»

ارزش عفت و حیا در اسلام آنقدر بالاست که دعای همیشگی پیامبر(ص)، این بود که : « بارخدایا! از تو هدایت، تقوا، عفاف و بی‌نیازی می‌خواهم.» و در جایی دیگر می فرمایند: « ویژگی عاقل این است که هرگز حیا از او جدا نمی‌شود».

در روایات ائمه هدی (ع) بالاترین زینت و نهایت سعادت برای مرد، برخورداری از همسری شایسته، معرفی شده است. کلینی در فروع کافی این حدیث را از امام رضا(ع) نقل می کند: بهترین فایده برای مرد آن است که همسری داشته باشد که نگاه کردن به او و مصاحبت با او موجب شادمانی اش باشد و در غیاب شوهر، امانت دار و حافظ حریم خویش و خانواده و اموال شوهر باشد.