موسیقی در رسانه

دکتر حسن خجسته نوشت: موسیقی یکی از پرکاربردترین مواد در تولیدات رسانه‌ای و از دغدغه‌های همیشگی فعالان و پژوهشگران این حوزه است.

یکی از مسائلی که باید بسیار مورد توجه باشد، تفاوت کارکردی و معنایی موسیقی رادیو با موسیقی رسانه‌های تصویری است که البته کمتر مورد توجه قرارگرفته. دلیل عمده این تفاوت نیز معطوف به تفاوت تأثیر رادیو و تلویزیون یا سینما بر معنا و مفهوم موسیقی است، زیرا موسیقی پدیده‌ای با ماهیت صوتی است و فقط از طریق گوش باید شنیده، درک و تفسیر شود و وقتی از طریق چشم و گوش دیده و شنیده شود، دخالت حس دیگر در این فرآیند، معنای دیگری برای آن ایجاد یا از آن کم می‌کند.

متأسفانه بیشتر پایان نامه‌های دانشجویان رادیو، تلویزیون، برنامه ریزی فرهنگی و هنر معطوف به وضع موجود کارکردهای موسیقی در یک رسانه یا در محیط اجتماعی است و هنوز از مقایسه‌های کارکردی یا تفاوت‌های معنایی خبری نیست. درک معنای موسیقی در رادیو یا سایر رسانه‌های شنیداری مبتنی بر تداعی معانی و احساس است درصورتی که تصویر، متن و بینامتن تفسیری را ایجاد و به نحوی معناسازی کند. البته بین موسیقی در حضور با موسیقی در غیاب نیز تفاوت‌های بسیار مهمی وجود دارد.

گودوین برای موسیقی تصویری این ویژگی‌ها را برشمرده است.

1. ارتباط میان شعر و بصریات.

2. ارتباط میان موسیقی و بصریات (متضاد، مکمل، تشدیدکننده).

3. موسیقی تصویری مبین ویژگی ژانر و نوعی موسیقی است یا کاملاً تحت تاثیر آن قرار دارد.

4. القای مفهوم نگاه کردن (نگاه گودوین در اینجا بر شیء انگاری زن در موسیقی کلیپ‌های غربی است، اما هر کلیپی به اقتضای خود می‌تواند در بردارنده این مفهوم باشد.)

5. ارجاعات بینامتنی، یعنی تصاویر می‌تواند بینامتن‌های موجود در ذهن شما را فعال کند. به‌عنوان مثال؛ حادثه‌ای، شخصیتی، مکانی و... را یادآوری کند.

6. توجه گودوین به بازار و شیوه‌های بازاریابی است که روی برچسب‌ها وجود دارد و اغلب استفاده از چهره نزدیک و کلوزآپ هنرمند است. از این جهت تولیدکننده باید در اصل متن آن را طراحی کند تا تصاویر مطلوب برای بازار تهیه شود. ورای آنچه گفته شد، انواع میکس‌ها از صدای سازها در رادیو و تلویزیون می‌تواند معناهای متفاوت و ظرفیت‌های جدید یا گسترده‌تری در بهره‌برداری از موسیقی فراهم کند.