شاید وقتی در سال 1335 کودکی در محله سلسبیل تهران به دنیا آمد کسی نمی دانست قرار است روزی لقب «سیدالشعرای انقلاب» را از آن خود کند. او به عنوان شاعری حماسی، از سال 1352 همان زمانی که در مطبوعات شروع به نوشتن و سرودن کرد، شناخته شد.

نام سیدحسن حسینی همراه با قیصر امین پور، دو یار دیرین، با نام انقلاب گره خورده است تا جایی که امین پور را نماد وجه «جمال» و مهربانی انقلاب و حسینی را نماد وجه «جلال» آن به شمار می آورند.

بیان متفاوت و جذابیت نگاه نوینی که این شاعر برای بیان اندیشه ها و دغدغه هایش به کار می گیرد، در واقع نشان از ابتکار و خلاقیت او در زمینه بیان مسائل اجتماعی و مذهبی دارد و این ابتکار و خلاقیت است که از او یک چهره شاخص در شعرهای آیینی و انقلابی می سازد.

حسینی با بهره گرفتن از قالب سپید برای سرودن مضامین اجتماعی و اشعار مذهبی، راهی نو برای حرکت در این مسیر گشود، راهی که در اشعار شاعرانی همچون موسوی گرمارودی نیز آن را می توان یافت. البته اشعار بسیاری در قالب های مثنوی، غزل و رباعی نیز از او به جا مانده است.

علاوه بر سرودن شعر، که وجه شاخص این چهره ادبی است، دست نوشته ها، مقالات و یادداشت هایی نیز در پرونده آثار او وجود دارد.

آثار به جا مانده از سیدحسن حسینی شامل شعرها، ترجمه ها و گاه نقدهای اوست:

•    مجموعه شعر هم صدا با حلق اسماعیل (1363)،

•    مجموعه اشعار عاشورایی گنجشک و جبرئیل (1370)،

•    ترجمه گزیده ای از آثار جبران خلیل جبران با نام حمام روح (1364)،

•    ترجمه کتاب نگاهی به خویش که با همکاری آقای موسی بیدج انجام گرفته و در آن، مجموعه ای از مصاحبه های ادیبان معاصر عرب، به فارسی برگردانده شده است،

•    بیدل، سپهری و سبک هندی (1367)،

•    مشت در نمای درشت (معانی بیان در ادبیات و سینما)(1378)،

•    کتاب براده ها (1365).

•    گزیده شعر جنگ و دفاع مقدس (حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی این کتاب را با انتخاب و توضیح دکتر سید حسن حسینی در سال 1381 منتشر کرد).

•    طلسم سنگ (این مجموعه، مجموعه نثر عاشورایی است که انتشارات سوره مهر آن را در سال 1382 منتشر کرد).

•    شقایق نامه (مجموعه نثر عاشورایی است که انتشارات طرح آینده آن را در سال 1384 منتشر کرد).

•    در ملکوت سکوت (مجموعه شعری است که پس از درگذشت سید حسن حسینی منتشر شده است. این کتاب را انتشارات انجمن شاعران ایران با انتخاب و مقدمه ای از قیصر امین پور در پاییز 1385 منتشر کرد).

•    از شرابه های روسری مادرم (این مجموعه شعر در وصف حضرت فاطمه زهرا(س) سروده شده است).

•    نوشداروی طرح ژنریک (مجموعه شعر طنز)، سوره مهر، 1386 (نوشداروی طرح ژنریک، شامل دوازده عنوان قطعات به هم پیوسته اشعار آزاد است که بازتابی از جامعه عصر حاضر ایران بوده است و با درون مایه ای از شخصیت ها و قشرهایی چون شاعر، تاجر، زاهد، عارف و عاشق تنیده شده است). 

•    «سکانس کلمات» کتابی از مجموعه بعضی مقالات، دست‌نوشته‌ها، یادداشت‌های روزانه، ترجمه‌ها و بعضی نوشته‌های کوتاه از اوست. در این کتاب می توان با زوایای دیگری از این شاعر روبه رو شد؛ به عنوان مثال در بخشی از این کتاب او درباره عدالتخواهی در شعر چنین می گوید:

«شعر، ملی کردن شعور است، تقسیم عادلانه آگاهی است، دستگیری از مستمندانی است که با فقر زبان، دست و پنجه نرم می‌کنند. چهل روز پی در پی خدا با دو دست خویش گل انسان را سرشت. شعر، سر زدن به خانه‌های گلین است و احوال‌پرسی از ساکنان رنجور. چکاندن شربتی مناسب در حلق گلوهای سوخته از بغض. شعر به فریاد خاموشان رسیدن است. شعر وامی است که تو به حنجره‌های بی‌بضاعت می‌دهی…. شعر مشارکت توست در شب زنده‌داری مرغانی که صبح، حق حق حق حق حق حق می‌چکند و بساط باطل را با گلوی خویش برمی‌چینند» (ص ۴۸-۴۹).

همچنین درباره تسلط خود بر زیانهای فارسی، عربی می گوید: «عربی زبان دین من است و فارسی زبان تدین من».

شعرهای مرحوم حسینی علاوه بر مضامین ملی و انقلابی، دارای نقاط برجسته ای از مفاهیم مذهبی به ویژه عاشوراست، به همین دلیل نام او در بسیاری از اذهان با نام عاشورا و مجموعه شعر گنجشک و جبرییل حک شده است.

حسینی شاعری مذهبی و شاید بتوان گفت نماینده شعر اصیل انقلاب است که دغدغه های اجتماعی، سیاسی و آرمانی او در آثارش به خوبی دیده می شود و توانسته است نگاه متفاوت و دینی خود را نسبت به جهان در شعرهایش به نمایش بگذارد.

همین تبلور دغدغه ها و آرمان های مذهبی و انقلابی در اندیشه و آثار حسینی بود که سبب شد رهبر انقلاب در سال 1383 در پیامی  به مناسبت درگذشت ایشان این ضایعه را «خسارت بزرگی برای اصحاب هنر و ادب» بدانند:

«...این داغ بزرگی بر دل جامعه هنری و ادبی انقلاب است. این انسان فرزانه و آزاداندیش و این مؤمن پارسا و با فضیلت، یکی از نمونه های برجسته امروز و یکی از امیدهای آینده بود. در شعر و ادب و نیز در پژوهش و تأمّلات محقّقانه، خرد و ذوق و ابتکار، شاخصه کار او بود. مشاهده فرآورده های ذهن خلاق او همواره برای اینجانب اعجاب آور و تحسین انگیز بود. درگذشت او خسارت بزرگی برای اصحاب هنر و ادب است... »

در آثار سیدحسن حسینی، نسبت به دیگر شاعران، اشعار عاشقانه کمتری می توان یافت که این را، شاید می توان بخاطر روحیه مذهبی و آرمانی و نیز دغدغه های سیاسی و اجتماعی او دانست که دیگر مجالی برای پرداختن به این مضامین برایش باقی نمی گذاشت.

او علاوه بر آثار جدی، سروده های طنزی نیز در کارنامه ی خود دارد که این سروده ها بیشتر نشان دهنده ی نگاه عمیق او به زندگی و دنیای پیرامون است:

تاجری

مجلس تفسیر گذاشت

ابتدا

فاتحه بر قرآن خواند!

نگاه طنز این شاعر، در عین لطافت، مسائل و اشکالات رفتاری، اخلاقی و اجتماعی اطراف را به زیبایی نشان می دهد.

سیدحسن حسینی که نامش با انقلاب عجین شده است به عنوان شاعری متعهد و دلسوز و آرمان خواه و مذهبی است که اشعار او با زبان جدی و گاه طنز بیانگر دغدغه های اجتماعی و دینی و سیاسی اوست. او با ریختن اندیشه ها و دغدغه ها در ظرف شعر به عنوان یکی از چهره های تاثیرگذار در ادبیات آیینی و انقلابی خوش درخشیده است.

منبع: نشریه نخل جنوب استان بوشهر

 

سیدحسن حسینی سیدالشعرای انقلاب رویش های ادبی