مرگ آرام و خاموش آثار باستانی شهر لارستان

لارستان یکی از شهرستان‌های فارس است که وسعت آن به ۱۲۰۰۰ کیلومتر مربع می‌رسد. شهر لار مرکز شهرستان لارستان است که از قدیمی‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌آید.
 

گنبدهای نمکی متعدد در لارستان چهره این منطقه بزرگ از کشور را دگرگون کرده‌اند. گنبدهای نمکی که از رسوبات نمک طی میلیونها سال به سطح زمین می‌رسند، یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری در لارستان به شمار می‌آیند.

این گنبد ها علاوه بر جذب توریست، منابع غنی از معادن مختلف را در خود جای داده‌اند که در راس آنها نمک است و از دیگر ذخایر معدنی آن گوگرد، اورانیوم، آهن، سولفات، سنگ گرانیت و... می‌توان نام برد. ازجمله این گنبد ها، گنبد نمکی کرمستج در ۲۰ کیلومتری شهر لار، گنبد نمکی برخ واقع در روستای کرمستج به فاصله ۲۵ کیلومتری از لار، گنبد نمکی گچ واقع در طاق‌دیس گچ به فاصله ۱۵ کیلومتری شهر لار و گنبد نمکی علی‌آباد ۲۰ کیلومتری لار است که سالانه بازدیدکنندگان بسیاری را به خود جلب می‌کند.

بازار قیصریه یکی از قدیمی ترین بازار های این شهرستان است. این بازار یک مجموعه نفیس و پرتنوع معماری قدیم ایران است که جلوه‌های بارزی از شیوه‌ها و شگردهای معماری دوران صفویه و قاجار در این مجموعه تاریخی به چشم می‌خورد و با آنکه غبار صدها سال بر رخسار آن نشسته‌است، استحکام و قدرت بافت آن کمترین آسیبی ندیده‌ است.
 

بازار در حال حاضر شامل دو شبکه شمالی و جنوبی است که مدخل ورودی جنوبی آن از میدان جدیدالاحداث لار شروع و به محل های شمالی قدیمی بازار ختم می‌شود. رشته دیگر شرقی و غربی که در تقاطع بازار شمالی جنوبی دارای یک چهارسوق وسیع است. چهارسوق به صورت ۸ گوش است.
 

از آنجایی که کسبه در آن فعالیت میکنند مرمت کامل بازار به کندی پیش میرود ولی در حال حاضر مرمت ضلع غربی آن در حال بازسازی است. محیط بیرونی بازار مکانی برای پارک ماشین و موتورها شده است و شاهد ساخت و ساز پاساژها و مجتمع های تجاری و نوشتن یادگاری بر روی دیوارهای این اثر تاریخی هستیم. این امر گاهی باعث ضربه به بنای اصلی بازار می شود و از زیبایی آن کاهش می دهد.
 

گفتنی است که آخرین نوسازی بازار در زمان ناصرالدین شاه قاجار انجام شده است در حالی که این اثر تاریخی در فهرست موقت یونسکو قرار دارد.

 

خانه محمودی یکی دیگر از آثار تاریخی شهرستان لار است که در محله قنبربیگی واقع شده و به دوره زندیه باز می گردد. برای بازدید این بنا می توان از ورودی بنا در غرب وارد شد که پس از آن با یک هشتی رو به رو می شویم و پلان این هشتی به صورت ۸ ضلعی مشتمل بر ورودی ، خروجی ،راه پله و سه حجره مسقف است که به صورت گنبدی و دارای کادربندی و نقوش آبی رنگ است. 
 

این بنا شامل سه حیاط، اتاقهای تو در تو که با درهای چوبی به یکدیگر ارتباط دارند،سنگهای مشبک کاری شده، سرداب، و بادگیر در ضلع شمالی است. ریزش سقف‌ها، ترک‌های عمیق دیواره‌ها، شکسته شدن پنجره‌ها، نابودی سنگ‌های تزئینی، فروریختن بخش مهمی از ستون‌ها، نبود حفاظت لازم، مرمت نکردن اثر، نبودسقف مناسب در بعضی قسمت‌ها بخشی از خطرات و شرایط نامناسب فعلی این اثر تاریخی است و هنوز خبری از مرمت این اثر تاریخی که قرار بود چند ماه پیش آغاز شود، نیست و تاریخ مشخصی برای آغاز مرمت مشخص نشده است.َ
 

غار بنوو  یکی دیگر از جاذبه های طبیعی لار است که در جنوب روستای عمادده لارستان فارس قرار دارد. این غار با وسعتی قریب به سه هزار متر مربع و با ارتفاعی نزدیک به پنجاه متر در دل کوه گاوبست از رشته کوههای زاگرس جنوبی واقع شده است. در خصوص نام این غار شگفت انگیز اقوال مختلفی وجود دارد، عده ای بر این عقیده اند که نام اصلی آن داد بنیاد ( محلی که برای دادخواهی) است و گروهی دیگر نیز نام آن را «بن وو» که ریشه لغوی آن در زبان محلی تقریبا شیبه داد بنیاد هست، می دانند. 
 

از عجایب این غار، وجود چشمه آب شیرین است که در تمام فصول سال چه در سالهای پرباران و چه در خشکسالی جریان دارد. نوشته های به جا مانده بر سنگها ،حکایت از حضور اقوامی با زبان سانسکریت دارد.

گفتنی است، آثار کند و کاوهای غیر مجاز افراد سودجو متاسفانه در جای جای این مکان باستانی به چشم میخورد و بیم آن می رود که آثار با ارزش آن به تاراج رفته باشد.از طرف دیگر کپی هایی از روی نوشته های قدیمی این غار بر نقاط دیگر آن دیده می شود واین باعث ایجاد نوعی تشویش فکری کاوشگران و باستان شناسان شده است.