حال و هوای افطاری در حرم امام رضا(ع)/ مهمانان هشتمین خورشید+ تصاویر

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مهدی افخمی- زائر یا مجاور، فرقی نمی‌کند. همیشه ورودی‌اش ازدحام است.آمده‌اند که اگر برای تبرک و شفا هم شده از کسانی که به داخل رفته‌اند لقمه‌ای بگیرند و نمک سفره امامشان را بچشند. اینجا مهمانسرای حضرت رضا(ع) در بست شیخ حر عاملی حرم مطهر است.

اما‌ درماه مبارک رمضان انگار همه‌‌چیز خاص است. سفره افطاری حضرتش گسترده‌ و پذیرای عده بی‌شماری از عاشقان درگاهش می‌شود. 10سالی است که ضیافت اکرام رضوی در شب‌های‌ماه مبارک رمضان در صحن هدایت حرم به‌راه است. هر روز بیش از 3000متر سفره پهن می‌شود و بیش از 12هزار نفر، از زائر و مجاور گرفته، مهمان آقایشان هستند.برای پذیرایی از این 12هزار نفر که مهمان خوان بی‌دریغ امام هشتم هستند، روزانه ۲ هزار و ۵۰۰کیلو‌گرم برنج، ۲هزار کیلوگرم گوشت، ۲۰ هزار وعده سوپ و ۳هزار لیتر آب جوش تهیه می‌شود و البته 500نفر از خادمانی که عهده‌دار ۶ هزار ساعت کار در روز هستندوتنها به شور و شوق خدمت به آقایشان بدون هیچ چشمداشتی و با دهان روزه از صبح تا ساعتی بعد از افطار و جمع‌شدن سفر‌ه‌ها مشغول خدمتگزاری هستند. در کل‌ماه مبارک رمضان ۳۶۰ هزار نفر بر سر خوان پرنعمت حضرت‌رضا(ع) مهمان می‌شوند. این البته به غیراز آن 2میلیون نفری است که بعد از نماز مغرب و عشا، بسته افطاری سبک دریافت می‌کنند که شامل شیرعسل، کیک رولت و خرماست. از روز قبل که قرار شده من هم مهمان این سفره باشم حس خوبی پیدا کرده‌ام. فکر می‌کنم آقا هنوز گوشه چشمی به من دارد و نظر لطفش را از من برنداشته است. سعی می‌کنم روزه امروزم با بقیه روزها فرق کند.اولین بار است که سر سفره افطارش نشسته‌ام. اولین‌بارها برای آدم خاطره می‌شود. با خودم می‌گویم قرار است نمک‌گیر آقا شوی! و چقدر شیرین است نمک‌گیر شدن و نشستن سرسفره‌ خاندانی که احسان و بخشش ذات ایشان است. برنامه‌ریزی مفصلی که خادمان حرم رضوی انجام می‌دهند تا پذیرایی از این جمعیت زیاد به بهترین نحو ممکن انجام شود و همراهی با مردمی که مهمان حضرت می‌شوند و چند ساعتی قبل برای زیارت آقا به حرم می‌آیند و زیر نور ماه، بعد از اقامه نماز و 17ساعت روزه‌داری، افطار می‌کنند؛ شما را بیشتر به این حال و هوای خوب نزدیک و با آن آشنا می‌کند. با ما همراه شوید.

شروع مراسم: ساعت 7

نیمی از ورودی صحن که در آنجا نماز برپا می‌شود، پر شده است. گوشه‌ای از ورودی، کانکسی برای وضو گذاشته شده است تا کسانی که دیر می‌رسند به نماز برسند. یکی از یگان‌های نیروی انتظامی که 40-30 نفری ‌می‌شوند به دستور فرمانده، همان گوشه به صف و ستون می‌نشینند. با احمد سبحانی که سرباز همین یگان است صحبت می‌کنیم. مشهدی است و از اینکه توفیق نصیبش شده تا افطار را در حرم باشد، خوشحال است. یکی از خدام به سمت فرمانده یگان می‌رود و از او می‌خواهد که به مردم بپیوندند. همه سربازها و درجه‌دارها کنار هم می‌نشینند و به صف جماعت ملحق می‌شوند. مراسم با تلاوت یک جزء قرآن شروع می‌شود. عده‌ای از خدام در حال توزیع قرآن میان مردم هستند. امروز یکشنبه روز یازدهم‌ماه مبارک رمضان است. قاری از مردم می‌خواهد صفحه 202قرآن را باز کنند و آیه 93سوره توبه را بیاورند. تلاوت شروع می‌شود. در داخل صحن اما 2 کامیون که ایستاده‌ بودند راه می‌افتند. کنار هر سفره توقف می‌کنند و خدام بطری‌های آب‌معدنی را در کنار سفره می‌چینند. کنار هر گلدان 4 عدد بطری گذاشته می‌شود. یکی هم پلاستیک سیاهی به‌دست گرفته است و در حال جمع‌آوری نایلون‌های بسته‌ بندی آب معدنی است.

غروب شده اما ماه در آسمان دیده می‌شود. هوا تاریک و تاریک‌تر می‌شود. پروژکتورهای صحن یک به یک روشن می‌شوند. پرستو‌ها در آسمان حرم شروع به پرواز کرده‌اند. یکی از خدام با عودش بین مردم و صفوف می‌چرخد. دیگری با گلابپاش‌اش که روی آن بزرگ نوشته شده است«صلوات» مردم را خوشبو می‌کند.صدای نقاره‌‌‌‌‌‌خانه حرم نیز بلند شده است و در دوردست آسمان صحن هواپیمایی در حال فرود دیده می‌شود. ساعت 7:40 کامیون‌های سوپ از راه می‌رسند. خادمین که تازه کار توزیع آب‌ها را تمام کرده‌اند وکمی نشسته‌اند تا خستگی در کنند بلند می‌شوند و با دستور مسئول بخش که با لهجه مشهدی از آنها می‌خواهد بلند شوند و «یا‌الله! زود باشن! به هم بگردن!» سریع بلند می‌شوند و مشغول توزیع سوپ‌ها سر سفره‌ می‌شوند. ساعت 45: 7دقیقه است که تلاوت قرآن تمام می‌شود و آقای ذوقیان مداح شروع به خواندن صلوات خاصه و زیارت امام‌رضا(ع) می‌کند. انگار آن چند ردیف آخر سوپ کم آمده است. صدای اذان در حرم می‌پیچد. خادمین که از ساعت 3مشغول آماده کردن سفره هستند و حسابی تشنه، به سمت آبخوری‌ها می‌روند تا لبی‌تر کنند. بیشتر خادمین به صف نماز جماعت می‌پیوندند و عده‌ای هم منتظرند تا وانت بیاید و سوپ‌ها را بکشند. ساعت8:15 وانت می‌آید و آن ردیف‌های آخر سفره کاسه‌ها از سوپ پر می‌شود.

از ساعت 3سفره پهن می‌شود

ساعت 6عصر، خودمان را به ورودی نواب صفوی یا همان بست پایین خیابان حرم می‌رسانیم. بعد از 3-2 تماس تلفنی، هماهنگی با انتظامات حرم، گرفتن کارت و چک‌شدن دوربین و وسایل، وارد حرم می‌شویم. روبه‌روی صحن نو یا همان آزادی می‌ایستیم و به آقا سلام می‌دهیم. به سمت صحن هدایت راه می‌افتیم. از دور تجمع مردم که کنار در ایستاده‌اند، دیده می‌شود. نامه را نشان می‌دهیم و داخل صحن می‌شویم. مراسم هنوز شروع نشده است. اما درها باز شده‌اند و مردمی که دیروز کارت دعوت را دریافت کرده‌اند کم‌کم وارد می‌شوند. دعوت‌نامه‌ها به‌صورت قرعه‌کشی‌ در محلات و مساجد توزیع می‌شود. گوشه‌ای از صحن، 25نفری از خدام با پیراهن‌های یکدست سفید نشسته‌اند و آقای حسین‌زاده وظایف آنها را برایشان شرح ‌می‌دهد. با یکی از این خادمین همصحبت می‌شویم. آقای دوایی به ما می‌گوید که اینها بچه‌های قسمت ویلچر حرم هستند که امروز مسئول برقراری نظم بین صفوف نمازجماعت آقایان شده‌اند. بعد از نماز هم مردم را به سر سفره افطار هدایت می‌کنند. آقای دوایی 10سالی می‌شود درخواست خود را برای خادمی امام‌رضا(ع) داده است و چند سالی هم هست که به‌صورت افتخاری با قسمت ویلچر حرم همکاری می‌کند. او رئیس آژانس هواپیمایی است. می‌گوید: خدمت به زائر امام‌رضا(ع) وظیفه نیست بلکه عشق است. داخل صحن، سفره‌ها به ردیف و مرتب، در راستای یک نگاه چیده شده‌اند. از یکی از انتظامات سؤال می‌کنیم. می‌گوید: درهای صحن ساعت 3بسته می‌شود. ابتدا صحن فرش می‌شود و سپس سفره‌ها پهن می‌شود. به فاصله کمی از هم در سفره‌ها گلدانی گذاشته شده است و کنار هر گلدان 2 عدد فلاسک قرار دارد. یکی آب‌جوش و دیگری شربت. هر سفره یک ورودی دارد و کنار هر ورودی 8-7 نفر از خادمان نشسته‌اند و مشغول بسته‌بندی غذا هستند. گوشه دیگر صحن دقیقاً همین کارها را خادمین زن انجام می‌دهند. نصف صحن مخصوص پذیرایی‌ از خانم‌هاست و نصف دیگر برای آقایان. 2کامیون یخچالدار کنار صحن ایستاده‌اند.

مراسم افطار

بعد از نماز، خادمان افراد را به سمت ورودی‌های سفره هدایت می‌کنند. آنها با چنان دقت و مهارتی این کار را انجام ‌می‌دهند که هیچ جا جمعیتی زیادی جمع نمی‌شود تا کار مشکل شود. یک عده دیگر هم نواری در دست گرفته‌اند و با نشستن جمعیت کم‌کم به عقب می‌روند تا سفره افطار از اول تا به آخر پر شود. مسئولان توزیع بعد از گرفتن کارت دعوت یک پلاستیک سفید رنگ به هر نفر می‌دهند. داخل نایلون 2 بسته قرار دارد؛ یکی از آنها غذای اصلی است و در دیگری ظرف سوپ، لیوان، چای، قند، پنیر، سبزی، خرما و 2 عدد نان یک نفره، دسر و قاشق و چنگال قرار دارد. سیداحمد 31سالش است. بناست و 3 فرزند دارد. با حامد پسر 5ساله‌اش آمده است. او در محله گلشهر مشهد زندگی می‌کند. می‌گوید مورد عنایت امام هشتم قرار گرفته است که توانسته در این افطار حاضر شود. سیدعلی حسینی هم برقکار است و 27ساله و چند ماهی بیشتر از ازدواجش نمی‌گذارد. او هم از گلشهر آمده است. انگار دیروز بیشتر کارت‌های دعوت در این محله توزیع شده است. خادمین توزیع به در خانه‌ها می‌رفتند و به هر خانواده 4 عدد کارت داده می‌شده است. بر سر سفره، فلاسک شربت خواهان بیشتری دارد و کمتری کسی سراغ آب‌جوش و چایی می‌رود. جای خانم‌ها پر شده است و برای همین خادم‌ها با نظمی مثال زدنی خانم‌ها را به ردیف‌های آخر محل نشستن آقایان که خالی است هدایت می‌کنند. پدر و مادرها دست فرزندانشان را گرفته‌اند و بر سر سفره افطار ولی‌نعمتشان حاضر شده‌اند. سیداحمد می‌گوید چه توفیقی بالاتر از این! و ادامه می‌دهد‌ ای کاش لیاقتش را داشته باشیم.

در سر ورودی هر سفره چراغ سبزی تعبیه شده است که با پر شدن محل‌های نشستن مهمانان خاموش می‌شود. پیرمردی که دیر رسیده، کارت‌های دعوتش را که در پیراهن قایم کرده است در می‌آورد و خادمین او را به سمت ورودی‌هایی که چراغ سبزشان روشن است، راهنمایی می‌کنند. بعد از افطار مردهایی گوشه‌ای از صحن ایستاده‌اند و تلفن به‌دست منتظر آمدن همسرانشان هستند تا راهی منزل شوند. عده‌ای هم غذا را نخورده‌اند تا آن را به خانه ببرند تا برای تبرک و شفای فامیل از غذای حضرتی چند لقمه‌ای نوش جان کنند. هنوز در صحن بسته است و تعدادی از زوار منتظرند تا کمی هم از غذای حضرت را از کسانی که آن را به خانه می‌برند بگیرند و تبرک کنند. مراسم افطار یک ساعتی طول می‌کشد و بعد سفره‌ها جمع‌آوری می‌شود. گلدان‌ها به دور حوض‌ها چیده می‌شود تا فردا ساعت 3که شیفت دیگری از خدام برای خدمت به زائران امام رضا(ع) مشغول پهن کردن سفره اکرام حضرت می‌شوند. با خودم فکر می‌کنم اگر این دعوت و این سفره بتواند تلنگری به دل افراد بزند کار خودش را کرده است و چه‌کسی است که شیفته امام‌رضا(ع) نباشد و با دیدن کارت دعوت به مراسم افطاری حرم چشمش برق نزند و دلش برای شمس‌الشموس، علی‌ابن‌موسی‌الرضا(ع)، کبوترهای حرم، صدای نقاره‌خانه هنگام غروب، سقاخانه و صحن کهنه پر نکشد. چه‌کسی است که نداند همه ایران شیفته و عاشق امام‌رضا(ع) هستند. السلام علیک یا علی ابن موسی الرضا!