گزارش نظارتی عملکرد شش ماهه اول سال ۹۳ پروژه‌های عمرانی شهرداری تهران

علیرضا دبیر در یکصد و چهارمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران در جریان ارائه گزارش نظارتی عملکرد شش‌ماهه نخست پروژه‌های شهرداری تهران با اشاره به اینکه آمادگی ارائه گزارش سه ماه یک بار گزارش بودجه‌ای شهرداری تهران وجود دارد؛ اظهار داشت:‌ ما امسال برای اولین بار توانستیم با کمک هر چهار عضو دیگر کمیسیون از تمامی پروژه‌های عمرانی شهرداری تهران بازدید کنیم.

وی با اشاره به اینکه از یک هزار و 106 پروژه مستمر و غیر مستمر شهرداری بازدید میدانی انجام شده از شهرداری تهران خواست پروژه‌ها را در دقیقه نود به برنامه اضافه نکند.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران تاکید کرد: بررسی علل شروع نشدن برخی از پروژه‌ها این است که امکان سنجی پروژه‌ها و ضرورت اجرای آنها به درستی انجام نمی‌‌شود. مثلا برخی از اعضای شورا ما را تحت فشار قرار دادند که چند پروژه در برنامه سال جاری گنجانده شوند اما برخی از این پروژه‌ها هنوز شروع نشده است.

وی با انتقاد از عملکرد سازمان مشاور فنی و مهندسی اظهار داشت:‌هفت ماه از سال گذشته و سازمان مشاور فنی و مهندسی هنوز نقشه‌ها را برای اجرا به مناطق نبرده است.

دبیر همچنین از اعضای کمیسیون فرهنگی و اجتماعی خواست نظارت دقیق تری بر عملکرد شرکت توسعه فضاهای فرهنگی داشته باشند. پروژه تالار شهر هنوز شروع نشده در حالی که این پروژه به توصیه کمیسیون فرهنگی و اجتماعی در برنامه این شرکت گنجانده شد.

وی همچنین با اشاره به پروژه شروع نشده باغات کن اظهار داشت:‌ بررسی‌ها نشان می‌دهد عدم برآورد صحیح و عدم مشخص بودن پهنه از مشکلات شروع نشدن این پروژه است. حتی معاونت شهرسازی هم هنوز پهنه ها را مشخص نکرده است.

رییس کمیسیون برنامه و بودجه اضافه کرد: ما برای پارک پردیسان 45 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفتیم ولی سازمان محیط زیست همکاری نمی‌کند و کار هنوز انجام نشده است.

دبیر در این گزارش با اشاره به اینکه 12 نفر از کارشناسان کمیسیون در 2880 نفرـساعت کاری این گزارش را تهیه کرده‌اند؛ خاطرنشان کرد: هر 22 منطقه شهرداری تهران علاوه بر شش معاونت شهرداری در طی یک سال گذشته بازدید شد‌ه‌اند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد 29 درصد تاخیرهایی که در شروع پروژه‌ها وجود داشته به دلیل کمبود نقدینگی بود. علاوه بر آن علت تاخیر 24 درصد پروژه‌های شروع نشده تامین زمین و 16 درصد نیز مطالعات بوده است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران از «تغییر نقشه و مشخصات» «معارض ملکی» «تعلل دستگاه اجرایی» «معارض تأسیساتی» «کسری اعتبار» «ضعف پیمانکار» و «جابه جایی پروژه» به عنوان دیگر دلایل شروع نشدن برخی از پروژه‌ها نام برد و گفت: تحلیل‌ها نشان می‌دهد پروژه‌هایی که شروع با تاخیر داشته‌اند اغلب دچار «مشکل خرید ساختمان» «عدم ابلاغ به موقع پروژه مصوب» و  «افزایش حجم کار» بود.

دبیر همچنین در خصوص نحوه ارجاع کار پروژه‌های بازدید شده مناطق توضیح داد: 46 درصد پروژه‌ها با مناقصه عمومی و 33 درصد به شرکت‌ ها و سازمان‌ها وابسته واگذار شده اند، 4ونیم درصد پروژه‌‌ها نیز با مناقصه محدود به پیمانکار سپرده شده‌اند.

وی همچنین درباره نحوه واگذاری پروژه‌ها توسط شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته تشریح کرد: 26 درصد پروژه ها با مناقصه عمومی و 70 درصد به مناقصه محدود واگذار شده اند. شرکت جهان یا تعاونی کارمندان خصوصی هستند و شرکت و سازمان شهرداری محسوب نمی‌شوند. در این گزارش ما شرکت کارگزاری بانک دی و بانک شهر را به عنوان بخش خصوصی در این گزارش محسوب کرده‌‌ایم.

به گفته دبیر مقایسه روند ارجاع کار پروژه‌های بازدید شده نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد این روند بسیار بهتر شده اما هنوز به شرایط ایده آل نرسیده است. سال گذشته 400 پروژه عمرانی غیرمستمر در شهر اجرا شده اما امسال با افزایش تعداد پرژه‌ها حدود 619 پروژه عمرانی غیرمستمر در شهرداری اجرا شده است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه همچنین درباره مشکلات عمومی اجرایی پروژه‌های عمرانی شهرداری اظهار داشت: عدم برآورد صحیح و دقیق اعتبار کل مورد نیاز اجرای پروژه‌ها از عمده مشکلات عمومی پروژه‌های عمرانی بوده است. در برخی موارد شهرداری منطقه دو برابر اعتیار پیشنهادی خودشان را مطالبه می‌کنند.

وی افزود: همچنین یک مشکل عمده این است که روش تأیید قراردادها توسط معاونت فنی و عمرانی مرکز همواره با صرف زمان زیادی همراه است. از سوی دیگر تأمین اعتبار جهت پروژه‌هایی که فاقد طرح و برنامه اجرایی مشخص هستند و  اعمال تغییرات مکرر در نقشه‌های اجرایی، احجام کار و مشخصات تعدادی از پروژه‌ها از مشکلات اجرا هستند.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه همچنین بیان داشت: فقدان برنامه زمانبندی دقیق برای اجرای پروژه‌ها؛ عدم پرداخت به موقع مطالبات پیمانکاران؛ عدم اجرای پارکینگ در برخی از پروژه‌ها؛ اجرای تعدادی از پروژه‌ها در اراضی غیرملکی شهرداری و عدم احصاء آن به عنوان دارایی‌های شهرداری از دیگر مشکلات عمومی است.

دبیر با بیان اینکه فروش پروژه به پیمانکاران برای پرداخت بدهی آنان در برخی موارد فاقد توجیه کارشناسی است؛ یادآور شد: پروژه‌های تعریض معابر به علت وجود معارضین ملکی، مشکلات برآورد، وضعیت تأمین اعتبار و مشکل در تعیین زمان نهایی رفع معارضین، اغلب چندین سال به طول می‌انجامد.

وی ادامه داد: اختصاص مکرر اعتبارات نقدی به پروژه‌های بزرگ موجب کاهش تخصیص نقدینگی به سایر پروژه‌ها می‌شود. همچنین مشکلات پرداخت اعتبارات غیرنقدی؛ اختصاص اعتبارات غیرنقدی به پروژه‌های کوچک؛ تأمین اعتبار چند پروژه با مکان‌های مختلف در قالب یک شماره طبقه‌بندی؛ عدم توجه کافی به تملک زمین، مکان‌یابی نامناسب، معارضین ملکی، تأسیساتی و غیره قبل از شروع برخی از پروژه‌ها از مهمترین مشکلات عمومی اجرایی است.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه با تاکید بر اینکه شهرداری تهران باید نظارت را به عنوان فرصت ببینند نه تهدید؛ تصریح کرد:  از معیارهای مهم ما نحوه ارجاع پروژ‌ه‌ها به پیمانکاران بوده و به واحدهایی که پروژه‌ها را به صورت مستقیم به بخش خصوصی بدهند امتیاز بیشتری قائل هستیم.

وی عملکرد شهرداری را نسبت به سال 92 بهتر دانست و گفت:‌ با این حال هنوز واحدهای شهرداری از انتظار شورا بسیار عقب‌تر هستند. خوشبختانه امسال اولین سالی است که مناطق شهرداری تهران هیچ پروژه فاقدی را در سال 93 شروع نکرده‌‌اند.

دبیر در ادامه پیشنهادات زیر را به شهرداری تهران ارائه کرد و گفت: نسبت به؛ انجام مطالعات توجیهی، تعیین مشخصات، برآورد کل، حجم عملیات، زمانبندی اجرا و میزان اعتبار مورد نیاز برای هر یک از اجزاء پروژه برای درج در موافقنامه قبل از شروع عملیات اجرایی مربوطه اقدام شود. همچنین ضروری است هرگونه تغییر در کاربری، بهره‌برداری و عنوان پروژه‌های مصوب با ارائه مستندات لازم و گزارش توجیهی به تصویب شورای اسلامی شهر تهران برسد.

وی افزود: باید مهندسی ارزش جهت پروژه‌های عمرانی شاخص انجام پذیرد و گزارش آن پیوست موافقتنامه شود. لازم است طراحی بوستان‌ها، سرویس‌های بهداشتی و ساختمان‌های اداری با نیاز ذینفعان اعم از معلولین و سالمندان همخوانی داشته باشد. مناطق از ورود به اجرای پروژه‌های بزرگ، پیچیده و نیازمند توان تخصصی بالا منع شوند. هرگونه افزایش اعتبار پروژه‌ها، حجم عملیات و یا زمانبندی اجرا بیشتر از میزان مندرج در بودجه مصوب، مستلزم ارائه اصلاحیه به شورای اسلامی شهر تهران خواهد بود.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران تصریح کرد: روابط شورایاری‌ها با مناطق و همینطور احصاء وظایف شورایاری‌ها به نحوی که از آفات احتمالی و تداخل و ناکارآمدی جلوگیری کنند. در اجرای پروژه‌های عمرانی، شهرداری تهران بایستی وجود الگوی استانداردی را در جهت تجهیز کارگاه، نوع سازه، ایجاد حریم کارگاه و رعایت نکات ایمنی تدوین نماید تا الگویی برای شهروندان شود.

وی افزود: اخذ پروانه ساختمانی برای پروژه‌های عمرانی از واحدهای شهرسازی برای شهرداری اجباری و دستورالعمل ضوابط اجرایی و نحوه واگذاری پروژه‌های عمرانی به پیمانکاران رعایت شود. همچنین به اسناد فرادستی مثل چشم‌انداز و طرح‌های جامع و تفصیلی و برنامه پنج ساله دوم شهر تهران توجه شود و داشتن برنامه زمانبندی برای اجرای پروژه‌های غیرمستمر و الحاق به اسناد قرارداد باشند.