تاکنون در مذاکرات ژنو چه گذشته؟

به گزارش پارس به نقل از فارس، مذاکرات « دو روزه» ژنو ۳، تا به امروز شنبه، « چهار روزه» شده تا سختی و پیچیدگی این دور از گفت وگوها بیشتر به رخ کشیده شود. بر خلاف دور قبلی مذاکرات که تمام حدسیات درباره موارد اختلاف میان ایران و ۱+۵ در حد گمانه بود و همه ناظران و صاحبنظران عرصه رسانه، پذیرش حق غنی سازی اورانیوم را نقطه ثقل مباحث عنوان می کردند، این بار، با توجه به فرجه ۱۰ روزه تا مذاکرات ژنو ۳ و به دنبال آن، درز اخبار و اطلاعات در این دوره زمانی و نیز افشای برخی موارد اختلافی که بیشتر از سوی خبرنگاران خارجی و رسانه های متبوعشان صورت گرفته، علاوه بر حق غنی سازی ایران، رآکتور آب سنگین اراک نیز از دیگر موارد اختلاف برانگیز میان طرف ایرانی و غربی بوده است. با این تفاوت که ظاهرا این بار کفه ترازوی چالشی شدن رآکتور آب سنگین اراک « سنگین تر» از به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی اورانیوم بوده است.

البته این به معنای سهل الوصول بودن حق غنی سازی اورانیوم برای ایران نیست. ظاهرا اعضا ۱+۵ که تاکنون از پذیرش این حق سر باز می زدند، اکنون به خاطر پافشاری طرف ایرانی حاضر به پذیرش این حق شده اند اما این بار مشکل آنها نحوه اشاره به این حق است؛ نکته ای که یک دیپلمات غربی که خواست نامش فاش نشود، به آن اشاره کرد و به خبرگزاری « بلومبرگ» گفت: « طرفین هنوز در مورد نحوه اشاره به غنی سازی در توافقنامه به تفاهم نرسیده اند» .

شاهد این مدعا سخنان جان ساکی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکاست که جمعه شب با حضور در کنفرانس خبری گفت: « سیاست آمریکا این است که هیچ کشوری را برای غنی سازی محق نمی داند، با این حال، این موضوع در مذاکرات مورد بحث قرار می گیرد، چراکه ایرانی ها غنی سازی را حق خود می دانند» .

هر چند هنوز هیچ منبع رسمی این نکته را تایید نکرده اما اخبار پشت پرده از این حکایت دارد که طرف غربی راضی شده حق غنی سازی اورانیوم را به رسمیت بشناسد اما به شرط اینکه این موضوع در هیچ جایی مکتوب نشود.

به هر حال، این همه آنچه تاکنون مذاکرات را تا امروز به درازا کشانده نیست و بر خلاف دفعه گذشته که لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه درباره ادامه ساخت و ساز در رآکتور آب سنگین اراک ساز مخالف کوک کرد، این بار، منابع آمریکایی مستقر در ژنو درباره روند مذاکرات ایران و ۱+۵ عنوان کردند که در حال حاضر، راکتور آب سنگین اراک، مهمترین بحث مورد اختلاف است. این در حالی است که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران پیش از مذاکرات رسما اعلام کرد ایران تا نیمه اول سال ۲۰۱۴ قصد راه اندازی رآکتور اراک را ندارد؛ نکته ای که یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس انرژی اتمی نیز در گزارش اخیر خود تلویحا سخنان صالحی را تایید و اعلام کرد، این رآکتور با راه اندازی فاصله بسیاری دارد.

همه موارد فوق در توصیف حال و هوا و درخواست های طرف غربی بود. در سوی دیگر ماجرا، طرف ایرانی نیز شروطی دارد که امضای هر گونه توافقنامه موقت منوط به پذیرش این موارد است. از جمله این موارد می توان به کاهش تحریم ها به ویژه در حوزه پتروشیمی و سیستم بانکی و مالی اشاره کرد که قطعا پذیرش آنها می تواند اصل برابری در ارائه امتیاز میان دو طرف را برقرار سازد. اما نکته اینجاست که مقامات آمریکایی هر یک از « اندک و موقتی» بودن کاهش تحریم ها سخن به میان می آورند. به عنوان مثال، وندی شرمن، معاون سیاسی جان کری با اشاره به اینکه « معماری تحریم ها در اثر کاهش آنها فرو نخواهد ریخت» ، گفت: « تحریم های بانکی و نفتی علیه ایران تا زمان حصول توافق جامع فرو نخواهد ریخت» . باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا نیز با تکرار همین جملات اظهار داشت: « تحریم های نفتی، تحریم های بانکی، تحریم های سازمان های مالی اینها تحریم هایی هستند که ضربه بزرگی به اقتصاد ایران وارد کرده اند و تمام این تحریم ها و معماری آنها جایی نمی روند. » ظاهرا همین امر موجب شده، سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان با لحنی متفاوت از گذشته، از لزوم « احیاء اعتماد از دست رفته» به عنوان شرط نتیجه دادن گفت وگوها سخن به میان آورد.

با وجود همه این اظهارنظرها و خط و نشان کشیدن های دو طرف برای یکدیگر، امروز وزرای خارجه ۱+۵، همگی در ژنو گردهم آمدند؛ موضوعی که امید به حصول توافق موقت میان ایران و ۶ کشور را بسیار بالا برده است. هر چند برخی، حضور این مقامات ارشد را نشانه قطعیت به نتیجه رسیدن مذاکرات نمی دانند اما این احتمال را می دهند که با سفر آنها به ژنو، اختلافات موجود کاهش یابد و طرفین به دستیابی به توافق نزدیک شوند.

برای روشن شدن همه این حدس و گمان ها باید منتظر ماند و دید چه حوادث و اتفاقاتی، روز پنجم مذاکرات را انتظار می کشند و آیا این دور به موفقیت می انجامد یا باید همه این پروسه ها در زمانی دیگر و مکانی دیگر از سر گرفته شوند.