آشفتگی خاطر سعودی ها از کابوسهای منطقه‌ای

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، رویترز در مقاله ای به ابعاد نگرانی های کابوس وار عربستان سعودی از همگرایی احتمالی میان ایران و آمریکا اشاره کرده و نوشت که هنگامی که سعود الفیصل سخنرانی خود را در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد لغو کرد، پیام اعلام نشده این اقدام کاملا روشن بود.

لغو سخنرانی در نظر بسیاری از کشورها یک اقدام سیاسی ساده برای اعتراض به روند موجود بود، اما در نظر سعودی ها که همواره به فعالیت سیاسی در پشت پرده تمایل نشان داده و آن را به فعالیت های علنی ترجیح می دهند، این اقدام یک صراحت لحن بی سابقه بود.

حاکمان سعودی بنا به تعبیر خود وارد جنگ مرگ و زندگی در مورد آینده خاورمیانه با ایران شده اند، آنها از عدم تحرک جامعه جهانی نسبت به تحولات سوریه نگران هستند و بر خلاف سالهای گذشته دیگر نگرانی ها و خشم آنها تنها متوجه روسیه و چین نیست، بلکه شامل آمریکا نیز می شود، چرا که معتقدند آمریکا دوستان عرب خود را بارها با سیاست های ضعیف و ساده لوحانه خود خوار کرده است.

سعودی ها نیز مانند اسرائیل نگران این هستند که باراک اوباما با سیاست های خود به دشمن مشترک آنها اجازه دریافت دست برتر در منطقه را بدهد، البته هنوز ائتلاف بین آمریکا و اسرائیل در آستانه فروپاشی قرار نگرفته است؛ اما عربستان این آمادگی را دارد که مانند ۴۰ سال پیش برای تامین منافع خود سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) را مجبور به تحریم نفتی آمریکا کند، درست مانند اقدامی که در طول جنگ ۱۹۷۳ صورت گرفته بود.

سعودی ها از ۳۴ سال پیش از ایرانی ها و روحانیون شیعه کینه به دل گرفته اند؛ این خشم و نگرانی آنها هنگامی بیشتر می شود که می بینند آمریکا نیز در حمایت از گروه های معارض سوری در براندازی دولت بشار اسد در سوریه که هم پیمان ایران است، دچار تردید شده و از سوی دیگر این نگرانی هنگامی بیشتر از قبل حس می شود که ریاض می بیند واشنگتن به دنبال همگرایی با دکتر حسن روحانی رئیس جمهور جدید ایران است.

رابرت جوردن که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ سفیر آمریکا در عربستان بوده، در اینباره می گوید که بدترین کابوس برای عربستانی ها این است که آمریکا معامله بزرگی را با ایران انجام دهد، این در حالی است که همگرایی جدی بین ایران و آمریکا بعید به نظر می رسد.

عبدالله العسکر رئیس کمیته امور بین الملل مجلس شورای عربستان سعودی می گوید که نگران است که پشت پرده ای در این مذاکرات وجود داشته باشد و ایران و آمریکا به تفاهمی بر خلاف منافع جهان عرب و بویژه عربستان برسند.

آمریکا البته منافعی در ناراحت کردن سعودی ها از خود ندارد، اما در جریان تغییر اولویت های خود قطعا برخی اختلافات روی می دهد؛ البته این نگرانی ها بیش از اینکه واشنگتن را نگران کند، عربستان را نگران خواهد کرد، چرا که تولیدات نفت در آمریکا افزایش پیدا کرده و تکیه این کشور بر نفت ریاض کم شده است.

ملک عبدالله دو شنبه در یکی از مراسم های نادر خود با عدلی منصور رئیس جمهور مصر دیدار کرد، وی در این دیدار به شدت تروریسم و گمراهی جماعت اخوان المسلمین را محکوم کرد. این اظهارات نشان از تصادم منافع خاندان سعودی با آمریکا دارد و میزان توسعه این اختلافات را در بین دو هم پیمان در مورد مسایل مختلف منطقه ای نشان می دهد.

پیش از این نیز باراک اوباما با عدم حمایت از حسنی مبارک در برابر انقلاب مردمی ژانویه خشم مقامات سعودی را بر انگیخته بود، اوباما در این راستا آمادگی خود را برای تعامل با اخوان المسلمین در مصر و محمد مرسی رئیس جمهور منتخب آن اعلام کرد، این در حالی بود که سعودی ها این جریان را تهدیدی مستقیم علیه خود می دانستند.

در راستای همین اختلافات بود که وقتی آمریکا پیشنهاد قطع کمک های خود به مصر بعد از براندازی مرسی را مطرح کرد، عربستان پیشنهاد داد هر نقصی در تامین مالی مصر که ناشی از این اقدام آمریکا باشد را جبران می کند، کمک های آمریکا به مصر قطع شد، اما ریاض از ژولای تاکنون ۵ میلیارد دلار به مصر کمک کرده که معادل سه برابر کمک های سالانه آمریکا به قاهره است.

مصطفی العانی یک تحلیلگر عراقی در مرکز مطالعات الخلیح که ارتباط خوبی با سازمان های جاسوسی عربستان دارد؛ می گوید که سعودی ها معمولا هیچ تصمیمی در تعارض با منافع آمریکا نمی گیرند؛ اما وی گفت که آنها اخیرا از این مرحله عبور کرده اند و به تازگی اعتقاد پیدا کرده اند که تا مادامی که مسایل به نفع آنها نباشد، ضرورتی به پاسخگویی به تمایلات آمریکا ندارند.

العانی به لیستی از شکایت های عربستان از کم کاری اوباما در فشار بر اسرائیل برای پایان دادن به شهرک سازی در کرانه باختری و تایید خیزش های عربی و براندازی حکام مستبد در مصر یا تونس اشاره کرده و گفت که البته چیزی که بیشتر آنها را نگران کرده نحوه تعامل آمریکا در بحران سوریه است؛ چرا که سعودی ها این درگیری را برای حاکمیت بر خاورمیانه میان اردوگاه غرب و ایران سرنوشت ساز می دانند.

سعودی ها از دو سال پیش به آمریکا اصرار می کنند که به صورت مستقیم یا از طریق ایجاد منطقه پرواز ممنوع یا افزایش کمک های تسلیحاتی به شورشیان مسلح در درگیری های سوریه وارد شود، اما وقتی که اوباما با مسکو در مورد انهدام ناوگان شیمایی سوریه به توافق رسید و از حمله هوایی به سوریه خودداری کرد؛ ضربه سختی به ریاض وارد شد که استراتژی خود را بر قانع کردن طرف آمریکایی برای ورود در این جنگ بنا نهاده بود. گفتگوی اوباما با روحانی در نیویورک نیز از دیگر عواملی بود که نگرانی سعودی ها را بیشتر کرد.

با وجود توصیه های چند ساله عربستان به غرب برای دوری گزیدن از ایران به نظر می رسد خطرات زیادی عربستان را تهدید می کند، یک دیپلمات برجسته خلیجی در این رابطه تصریح کرد که اگر آمریکا بخواهد در قبال ایران از خود نرمش نشان دهد و اجازه پیروزی دوستان ایران در سوریه را بدهد، چه چیزی عاید دولت های خلیجی می شود؟ وی با اشاره به نگرانی سعودی ها از این موضوع تاکید کردند که اتفاقات سوریه نشانه ای از سرنوشت مذاکرات ایران با آمریکا خواهد بود.

العانی در این رابطه تصریح می کند: مشکل سعودی ها مذاکره ایران با آمریکا نیست، چرا که آنها می دانند دیر یا زود این اتفاق خواهد افتاد، بلکه مشکل آنها زمان بندی این مذاکرات است؛ وی تاکید کرد که ایرانی ها و روسها، اوباما را در این مرحله آزمودند و ثابت کردند که وی نمی تواند به مبانی خود پایبند باشد و از منافع سعودی ها حمایت کند.

البته برخی دیپلمات های سابق عربستان سعودی نظر دیگری دارند و فکر می کنند آمریکا در نهایت با نگرانی های سعودی ها تعامل خواهد کرد؛ آنها فکر می کنند که اغلب دولت های آمریکا چه دموکرات ها و چه جمهوری خواهان به نصیحت های سعودی ها در مورد مسایل مختلف از جمله ایران گوش می دهند.

روز چهارشنبه مصادف است با چهلمین سال تحریم فروش نفت از سوی کشورهای خلیج فارس به آمریکا که در جریان جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳ صورت گرفت، البته در حال حاضر واشنگتن و ریاض به صورت کامل توافق دارند که تبادل نفت میان دو طرف ادامه یابد، اما عربستان سعودی ممکن است آماده انجام اقداماتی در راستای منافع خود به روش های دیگر باشد؛ برخی دیپلمات ها و تحلیلگران خلیجی اعلام کردند که آمریکا از ریاض خواسته است تا از تجهیز تروریست های سوری به سلاح های خاص که باعث تغییر سرنوشت جنگ می شود خودداری کند، چرا که این نگرانی وجود دارد که این سلاح ها به دست افراط گراها بیفتد.

العانی می گوید که این یکی از راههایی است که ممکن است خاندان سعودی آن را انتخاب کنند، البته در حال حاضر اختلافات زیادی در میان خاندان حاکم سعودی در مورد میزان اعتماد به دولت آمریکا به وجود آمده؛ در سایه این روند است که معلوم نیست این اقدام تا چه حد بتواند موازنه درگیری ها در سوریه را تغییر دهد، اما جوردن سفیر سابق آمریکا در عربستان می گوید که این موضوع می تواند باعث از سرگیری مناسبات آمریکا و عربستان شود و شاید هر دو طرف آمادگی کمتری برای رعایت نگرانی های طرف مقابل در خود می بینند.