آیا روحانی، سلفی ها را آرام خواهد کرد؟

به گزارش خبرگزاری پانا؛ روابط ایران و عربستان هیچگاه از ثبات کافی برخوردار نبوده است و همواره ابستن حوادث تلخ و ناگوار بوده است، حوادثی که طرف عربی بیشتر به ان دست زده است، از کشتن ۴۰۰ زائر خانه خدا در سال ۱۳۶۶ تا اعدام ۱۸ ایرانی در سال های اخیر که در این سال ها موجب شده است، روابط ایران و عربستان تیره و تار شود.

اما واقعیت چیز دیگری است و در عرصه ای بین الملل این دو کشور خواه و نا خواه نیاز به تعامل دارند، موضوعی که مقامات روشن بین دو کشور بارها به ان اشاره کرده اند.

به طوری که علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی در این خصوص می گوید: " ما به سرزمین حجاز تعشق داریم" و" روابط ایران و عربستان به خاطر قداست حجاز فراتر از روابطی است که ایران با کشورهای دیگر دارد"

در سوی مقابل عبدالعزیز بن صقر، رئیس سعودی تبار « مرکز مطالعات خلیج فارس» نیز همین دیدگاه را دارد: ما سعودی ها می دانیم که از همسایگی با ایران گریزی نیست و یگانه مسیر پیش رو همزیستی است.

رقابت برای نفوذ بیشتر در کشورهای اسلامی و منطقه

منافع متضاد و رقابت دو کشور در منطقه هرگز این اجازه را نداده است که ایران و عربستان روابط حسنه و گرمی داشته باشند، هر دو کشور با توجه به ساختار و سابقه سیاسی خود در صدد هستند نفوذ بیشتری در منطقه داشته باشند.

از حمایت هایشان از گروه های مختلف افغانستان در جنگ این کشور با شوروی گرفته تا حمایت عربستان از صدام در جنگ ۸ ساله ایران و عراق نشان می دهد که در کنار تلاش برای نفوذ در منطقه، این عربستان بوده است که بیشتر سعی درتضعیف و منزوی کردن تهران داشته است.

اما در مقابل، این ایران بود که بعد از پیروزی انقلاب و رهبری امام خمینی توانست نفوذ بیشتری در کشورهای اسلامی داشته باشد و متحدان قابل اتکایی در منطقه برای خود تشکیل دهد. به طوری که حتی نداشتن رابطه با امریکا هم نتوانست مانع از ورود ایران به حل بحران عراق شود و در کنار حفظ کمربند مقاوت در برابر اسراییل توسط حزب الله لبنان و سوریه توانست حکومت شیعی و هماهنگ با خود را در عراق برقرار کند.

اما عربستان سرزمینی که اسلام در آن متولد شده و در عین حال مدرسه ای برای تندروهای سنی مذهب مثل سلفی ها و وهابیون است، نقاط مشترک زیادتری جز دین اسلام با ایران دارد، هر دو از کشورهای هستند که علاوه بر داشتن نقش کلیدی در اوپک، از موسسین ان می باشند و نقش قابل توجهی در تامین انرژی ونفت جهان دارند.

اهمیت ثبات روابط دو کشور از ان جهت مهم به نظر می رسد که کدورت روابط شان در دهه ۸۰ میلادی باعث عدم هماهنگی و سقوط قیمت نفت شد که هر دو از این مهم اسیب دیدند.

با این وجود بهبود روابط ایران و عربستان از اغاز ریاست جمهوری هاشمی شروع شد که در نهایت با امضای قراد امنیتی در دوره خاتمی تکمیل شد، همین حداقل روابط ما بین دو کشور باعث شد، که از برخی تندروی ها و سلفی گری های گروهک ها در منطقه جلوگیری شود.

اما اوج تنش در این روابط در سال های اخیر رخ داد جایی که بر اساس اسناد انتشاریافته توسط ویکی لیکس، ملک عبد الله بن عبد العزیز پادشاه عربستان سعودی از امریکا درخواست ویرانی نیروگاه های اتمی ایران را می کند ودر ادامه پادشاه عربستان سعودی از آمریکایی ها خواسته است تا سر اژد ها را قطع کند.

اتفاقی که در صورت وقوع می توانست ایران را در وضعیت دفاعی و پیچیده قرار دهد و بهترین فرصت را برای عربستان برای نفوذ در منطقه ایجاد نماید.

از طرف دیگر سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان سعودی، بنا به اسناد ویکی لیکس، در سال ۲۰۰۸ پیشنهاد کرده بود که نیرویی نظامی از کشورهای غیرهمسایه لبنان تشکیل شود تا با استقرار در بیروت، توان نظامی حزب الله درهم شکسته شود و نفوذ ایران پایان یابد.

به هر حال گسترش دیپلماسی خارجی هر کشوری در اولویت قرار دارد و هر کشوری خواهان بیشترین تاثیرگذاری در جهان می باشد اما نمی توان در ایجاد فاز تهاجمی و افراطی عربستان از برخی تحرکات و اقدامات داخلی چشم پوشی کرد. اقدامات انجام شده در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد خصوصا دردوره دوم ان، نوید چنین روزهای پرتنشی را می داد به طوری که در زمان انتخابات ریاست جمهوری دهم، احمدی نژاد مخالفانش را متهم کرد که از عربستان سعودی خواسته اند روابط با دولت ایران را محدود کند.

در همان سال و در نا ارامی های یمن احمدی نژاد در سفرش به اهواز دوباره از عربستان انتقاد کرد. وی گفته بود:

انتظار این بود که در دعوای خانوادگی یمن نقش پدری و برادر بزرگتری داشته باشند و در یمن، برادران صلح و دوستی ایجاد کنند نه اینکه خودشان وارد جنگ شوند و توپ ها، بمب ها و مسلسل ها را بر ضد مسلمانان بکار اندازند.

با این وجود به نظر می اید نیروهای معتدل هر دو جناح سعی در ایجاد روابط دوستانه دارند و روی کار امدن روحانی در ایران که به شیخ دیپلمات نیز معروف است، می تواند سردی روابط با عربستان را از بین ببرد.

اتفاقی که حسن روحانی از ان اینگونه یاد می کند: خلیج فارس ویژگی های استراتژیک خاص خود را دارد با کشورهای جنوب خلیج فارس نه تنها همسایه بلکه برادر نیز هستیم. با کشور عربستان نه تنها همسایه و برادریم بلکه از لحاظ فرهنگی تاریخی مشترکات زیادی داریم و قبله گاه مسلمانان جهان است.

سالانه عده ای زیاد از مردم کشور ما برای خانه خدا به آنجا می روند و سالانه تعداد زیادی از اتباع عربستان به کشور ما می آیند. زمینه تعامل فراهم و آماده است و خوشحالم اولین تفاهم نامه امنیتی بین ایران و عربستان از سوی ایران و با امضای من در سال ۷۷ بود. امیدوارم در دولت آینده روابط خوبی با همسایگان به ویژه عربستان داشته باشیم.

گذشته از داشتن تنش در روابط با ایران، سیاست خارجی عربستان بسیار چالش برانگیز و پر ابهام است جایی که عربستان از گروه های افراطی و سلفی حمایت می کند، موضوعی که صدای هم پیمانان عربش را نیز در اورده است به طوری که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز می گویند عربستان باید از ارسال پول و تجهیزات به گروه های شبه نظامی تندرو خودداری کند.

به نظر می اید بن بست سوریه و حتی درگیری های بحرین و یمن می تواند از مسیر تعامل ایران و عربستان حل شود، اتفاقی که خواسته رییس جمهور لبنان نیز می باشد، موضوعی که میشل سلیمان در دیدارش با روحانی به ان اشاره کرده است. رئیس جمهور لبنان از حسن روحانی خواسته است با بهبود روابط میان ایران و عربستان سعودی، لبنان نیز خارج از درگیری های منطقه ای قرار بگیرد.

در حال حاضر به دلیل عدم توافق میان دو جناح اصلی در لبنان که تحت نفوذ ایران و عربستان سعودی هستند؛ کابینه لبنان تشکیل نشده و این کشور توسط کابینه مستعفی به صورت موقت اداره می شود.

البته سعید حجاریان نظریه پرداز اصلاح طلب مقدمه بهبود روابط دو کشور را درک صحیح از مشکلات و اختلافات می داند.

وی معتقد است: موقعیت سوریه پیچیده تر شده است به طوری که کشورهای اسلامی را به دو گروه تقسیم کرده که در حقیقت نمایندگان این دو گروه در سوریه مقابل هم ایستاده اند. ما باید به آنها نشان دهیم که جنگ سوریه، جنگ بین شیعه و سنی نیست و باید با تمام قوا، گروه های درگیر در سوریه را از مجادلات مذهبی دور نگه داریم.