چه کسی وزیر اطلاعات خواهد شد؟

به گزارش پ ارس به نقل از نامه نیوز، این روزها بحث وزرای کابینه یازدهم از جدی ترین مسائل کشور است و رسانه های نوشتاری و مجازی به گمانه زنی و تحلیل در مورد وزاری دولت تدبیر و امید می پردازند.

یکی از وزارتخانه هایی که گمانه زنی های فراوانی نسبت به آن با توجه به اهمیت ساختاری آن در نظام جمهوری اسلامی شده است، وزارت اطلاعات است. در این میان گرچه برخی رسانه های از محسن قمی، شوشتری، شفیعی، خزاعی به عنوان نامزدهای احتمالی وزارت اطلاعات دولت یازدهم یاد می کنند اما یونسی وزیر اطلاعات دولت اصلاحات از جدی ترین گزینه های این وزارتخانه است. چه آنکه یونسی در ایام انتخابات نیز مسئولیت هایی را در ستادهای روحانی عهده دار بود.

تاریخچه وزارت اطلاعات!

وزارت اطلاعات که در سال ۱۳۶۲ تاسیس شد، نقش مهمی در حفظ جمهوری اسلامی از زمان تاسیس تا به امروز داشته است و سرباز گمنام این وزارتخانه وظیفه پاسداری و حفظ امنیت جمهوری اسلامی را در مقابل تهدیدات دشمنان و خرابکاری مخالفان جمهوری اسلامی به عهده داشته اند.

با پیروزی انقلاب اسلامی ساواک و دستگاهای اطلاعاتی رژیم پهلوی منحل گردید و نیروهای مردمی در محله ها، کلانتری ها، مساجد و مراکز پیش آهنگی و کانون های جوانان کمیته های مردمی تشکیل شدند.

هر کمیته هم در حد خودش ضمن کارهای امنیتی جاری به جمع آوری اطلاعات می پرداخت و عمدتا در زمینه اطلاعات داخلی واحدی در هر کمیته به نام واحد اطلاعات شکل گرفته بود. به دلیل عدم تمرکز و هماهنگی، نهادهای مختلف همچون سپاه پاسداران، اداره اطلاعات نخست وزیری، کمیته های انقلاب، قضات و… برای خود کار اطلاعاتی می کردند.

پس از گذشت یکسال از پیروزی انقلاب عملا امور اطلاعاتی و امنیتی گسترده و گسترده تر می شد؛ و پراکندگی ها و تداخل هایی که به طور طبیعی از این پراکندگی ها نشات می گرفت در کارها اخلال ایجاد می کرد.

از این رو دفتر اطلاعات نخست وزیری با ابتکار شهید رجایی شکل گرفت. و امور اطلاعاتی میان سپاه و ارتش و کمیته و شهربانی تقسیم گردید. سرانجام لایحه تشکیل وزارت اطلاعات در سال ۱۳۶۲ دولت میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت ایران تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد.

پس از ورود بحث به مجلس، اینکه این سازمان زیر نظر کدام یک از ارگان ها اداره شود، اختلاف نظر وجود داشت. عده ای معتقد بودند تشکیلات اطلاعاتی بایستی زیر نظر سپاه پاسداران اداره شود، ولی عده ای دیگر، این سازمان را زیر نظر قوه ی قضائیه قرار می دادند.

عده ای نیز آن را جزئی از نهاد ریاست جمهوری می دانستند و حتی گروهی معتقد بودند به دلیل حساسیت و اهمیت تشکیلات اطلاعاتی، سازمان اطلاعات بایستی زیر نظر بالاترین مقام کشور یعنی رهبری اداره شود. اما گویا ترس از قدرتمند شدن و در واقع غیرقابل کنترل شدن تشکیلات امنیتی و تجربه ی تلخی که از ساواک وجود داشت، باعث شد تا سرانجام به جای « سازمان اطلاعات» لایحه ی وزارت اطلاعات در دستور کار قرارگیرد؛ تا از یک طرف مجلس و از طرف دیگر رئیس جمهور بر عملکرد آن نظارت داشته باشد.

پیش از تصویب قانون وزارت اطلاعات در تاریخ ۲۹/۲/۱۳۶۲ قانون تعیین ضوابط و شرایط « وزیر اطلاعات» با تأیید شورای نگهبان تصویب شد. براساس این ضوابط، وزیر اطلاعات باید واجد شرایط ذیل باشد:

۱ تحصیلات در حد اجتهاد؛

۲ اشتهار به عدالت و تقوا؛

۳ داشتن سابقه ای روشن از نظر سیاسی و مدیریتی؛

۴ عدم عضویت در احزاب، سازمان ها و گروه های سیاسی.

بدین ترتیب پس از رایزنی های مختلف، قانون تأسیس « وزارت اطلاعات» در تاریخ ۱۰/۶/۱۳۶۳ به دولت مهندس میرحسین موسوی جهت اجرا ابلاغ شد.

جهت اجرایی شدن مصوبه ی مجلس، میرحسین موسوی، اسماعیل فردوسی پور را جهت تصدی وزارت اطلاعات به عنوان اولین گزینه جهت رأی اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد. اما حساسیت موضوع از یک طرف و دفاع ضعیف آقای فردوسی پور در مقابل نمایندگان مخالف از طرف دیگر باعث شد تا از بین ۱۹۱ نفر نماینده ی حاضر با ۷۴ رأی موافق و ۴۷ رأی مخالف و چهل رأی ممتنع، موفق به کسب رأی اعتماد مجلس نگردد.

مدتی بعد در زمان ریاست جمهوری حضرت آیت الله خامنه ای، میرحسین موسوی این بار محمد محمدی ری شهری را در تاریخ ۲۴/۵/۱۳۶۳ جهت کسب رأی اعتماد برای تصدی وزارت اطلاعات به مجلس معرفی کرد. پس از شنیدن سخنان وزیر پیشنهادی و نمایندگان موافق و مخالف، سرانجام از مجموع دویست رأی مأخوذه با ۱۷۶ رأی موافق، یازده رأی مخالف و سیزده رأی ممتنع، محمد محمدی ری شهری به عنوان اولین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران موفق به کسب رأی اعتماد گردید و در تاریخ ۶/۶/۱۳۶۳ حکم انتصاب او از سوی نخست وزیر وقت میرحسین موسوی صادر و در وزارت اطلاعات مشغول به کار شد.

پس از محمد محمدی ری شهری، در دولت های اول و دوم اکبر هاشمی رفسنجانی، آقای علی فلاحیان، در دولت سیدمحمد خاتمی، قربانعلی دری نجف آبادی و علی یونسی، و در دولت محمود احمدی نژاد محسنی اژه ای و حید مصلحی وزیر اطلاعات بوده اند.

از زمان تاسیس وزارتخانه اطلاعات تا به امروز، محسنی اژه ای تنها وزیری بوده است که از سوی رئیس جمهور« محمود احمدی نژاد» از سمت خود برکنار شده است.