پیام‌های سفر شمخانی به عراق چه بود؟

سفر یک روزه علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و نماینده مقام معظم رهبری به عراق به چهار دلیل حائز اهمیت است.

اول این که، این سفر نخستین سفر بعد از ترور شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس توسط نظامیان امریکایی محسوب می شود. سفری رسمی، عالی رتبه و در سطحی عالی که می تواند این پیام مهم را به جهانیان بدهد که با همه تلاش های امریکا و دولت ترامپ، ایران از پرونده عراق کنار گذاشته نشده و این کشور نه تنها برای ایران همچنان مهم است بلکه تهران همچنان در روند سیاسی این کشور نقش مهمی دارد. اهمیت این سفر زمانی دو چندان می شود که می بینیم از زمان ترور سرداران مقاومت تا کنون هیچ مقام امریکایی به عراق سفر نکرده است. به این ترتیب می توان گفت سفر شمخانی به عراق ایران را یک قدم جلوتر از رقیب دیرینه آن، امریکا، در عراق پیش برد.

دوم این که، با توجه به سطح دیدارهایی که شمخانی در عراق داشته است که شامل برهم صالح، رئیس جمهوری، فالح الفیاض، همتای عراقی او، عادل عبدالمهدی، رئیس دولت پیشبرد امور، محمد الحلبوسی، رئیس مجلس و همچنین سران سیاسی عراقی بوده است، نشان می دهد که وی در سطحی عالی در عراق وارد میدان شده و قرار است گام های مهمی برای حل مشکلات سیاسی عراق برداشته شود. بی شک همه کدام از این دیدارها از قبل برنامه ریزی شده اند و نشان می دهد با وجود همه تبلیغات سوء، ایران همچنان اهمیت به سزایی در مناسبات سیاسی عراق و همچنین نزد مقامات ارشد سیاسی عراقی از طیف های مختلف اعم از شیعه و سنی و کرد دارد.

سومین نکته به شخصیت خود شمخانی بازمی گردد. او به زبان عربی مسلط است و همانند خود عراقی ها و با لهجه آنها عربی صحبت می کند و این جایگاه ویژه ای را به او در تعامل با عراقی ها می دهد. در کشورهای عربی دانستن زبان عربی توسط مقامات خارجی امتیازی مهم محسوب می شود و افرادی که بتوانند به راحتی عربی صحبت کنند و به ویژه لهجه ای شبیه خودشان داشته باشد، نزد پایتخت های عربی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. عراق هم از این قاعده مستثنی نیست و بی شک رهبران عراقی از این ویژگی شمخانی به خوبی استقبال می کنند.

چهارمین نکته به دیدار شمخانی با مصطفی الکاظمی، رئیس سازمان امنیت و اطلاعات عراق بازمی گردد. این برای نخستین بار است که دیدار یک مقام عالی رتبه ایرانی با رئیس دستگاه امنیتی عراق رسانه ای می شود. در بحوبوحه تشکیل دولت جدید عراق که تا کنون دست کم چهار بار ناکام مانده است،

این دیدار می تواند معانی مختلفی داشته باشد. مصطفی کاظمی یکی از گزینه های مطرح برای پست نخست وزیری عراق برای جانشینی عادل عبدالمهدی است. پیش از این اما و اگرهای بسیاری درباره وی بر سر انتخاب به این سمت مطرح شده بود. بسیاری هم ادعا می کردند که ایران با نخست وزیری وی مخالف است. دیدار شمخانی با او و رسانه ای شدن این دیدار نشان می دهد که تهران قصد ندارد برای کسی در عراق خط قرمز تعیین کند یا بر خلاف آنچه دیگران القا می کنند در جزئیات سیاسی این کشور دخالت کند. البته وقتی که شمخانی از لزوم خروج نیروهای امریکایی از عراق صحبت می کند که مصوبه پارلمان عراق را پشت سر خود دارد و ترور سرداران مقاومت را محکوم و آن را عملی بزدلانه توصیف می کند، به خوبی به طرف مقابل این پیام را می دهد که گزینه مورد حمایت تهران برای جانشینی عبدالمهدی باید چه ویژگی هایی داشته باشد.

حضور رسمی شمخانی در عراق در کسوت یک مقام مهم ایرانی از آن نشان دارد که تهران در مناسبات خود با عراق تعریف سیاسی در سطح حکومتی دارد و ضمن حفظ دستاوردهای گذشته می خواهد در سطح سیاسی روابط خود را با عراق گسترش دهد. در عین حال که بیان کننده آن است که بر خلاف تصور عده ای، ایران در عراق همچنان حرفی برای گفتن دارد، ضعیف نشده است و توانایی پیشبرد سیاست های خود را با وجود دشمنی دیگر رقبا همچنان دارد.