مجمع به زیاده خواهی‌های اروپا درباره تصویب لوایح FATF پاسخ می‌دهد؟

پس از خروج آمریکا از برجام، ایران این فرصت را به اروپایی ها داد که اقدامات خصمانه آمریکا را جبران کرده و جلوی تحریم های این کشور بایستند. اما اروپایی ها فقط برای «ثبت» یک ابزار پشتیبان مبادلات تجاری به نام اینستکس، بیش از 8 ماه زمان هدر دادند که نشان می دهد، آن­ها در عمل اراده ای برای تامین منافع اقتصادی ایران در برجام ندارد.

اما مهمتر از این موضوع، شرایط خاصی است که اروپایی ها برای راه اندازی این ابزار ذکر کرده اند. گرچه برخی از دولتمردان اصرار دارند که اروپا، اینستکس را مشروط به FATF نکرده است اما محتوای بیانیه سه کشور اروپایی و بیانیه جمع بندی اتحادیه اروپا نشان می دهد که در حقیقت لازمه راه اندازی اینستکس، عادی شدن شرایط ایران در FATF خواهد بود. بیانیه اروپا نشان داد که زیاده خواهی های اروپا در موضوع برجام همچنان ادامه دارد، چرا که به جای جبران خروج آمریکا از برجام، به نوعی برای باقی ماندن خود در برجام شرط تعیین می کند. جالب اینجاست که شروط عجیب اروپا دربرابر ابزار پشتیبانی است که عملا اثر خاصی بر حوزه های تحریمی و مشکلات ایران نخواهد داشت.

*تغییر فضای مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره لوایح مرتبط با FATF در هفته ای اخیر

همزمان با بررسی لوایح الحاق ایران به کنوانسیون های پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام در طی ماه های اخیر و تشدید تلاش‌های کارشناسان و رسانه ها برای تبیین تبعات تصویب این لوایح، حقایق بیشتری از مخاطرات FATF برای اعضای مجمع روشن شده است. به همین دلیل، تعداد مخالفین تصویب این لوایح در مجمع تشخیص مصلحت نظام افزایش یافته و احتمال رد این کنوانسیون ها بسیار بیشتر از گذشته شده است. اخیرا حشمت الله فلاحت پیشه رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره این موضوع گفته است: «پالرمو با شرایط فعلی به هیچ عنوان در مجمع رأی نمی‌آورد. این را بنده به عنوان کسی که موافق لایحه است می‌گویم و ارزیابی‌ام از فضای جلسات است. چرا که آرای منفی به این لایحه در جلسه دیروز نسبت به جلسه قبل حتی بیشتر هم شده بود».

از سوی دیگر، مسئولین دولتی حاضر در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره بررسی لوایح درخواستی FATF تقریبا هیچ استدلال محکمی درباره ضرورت پذیرش کنوانسیون های مربوط به FATF ارائه نداده اند بطوری که احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته است: «ظریف نتوانست مجمع را درباره لایحه پالرمو قانع کند». به همین دلیل اعضای دولت به برخوردها و اظهار نظرهای سیاسی روی آورده اند بطوری که اخیرا احمد واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور در اظهاراتی تهدیدآمیز خطاب به اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «اگر مجمع تشخیص مصلحت نظام این لوایح را تصویب نکند باید نتیجه آن را بپذیرد».

در واقع، این اظهار نظرهای سیاسی در کنار استدلال‌های متعدد و دقیق مخالفان تصویب لوایح الحاق ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT با زیاده خواهی های اروپاییان ترکیب شده و باعث افزایش مخالفت اعضای مجمع با تصویب این لوایح شده است. به عبارت دیگر، برخلاف فضایی که در ماه های اخیر توسط موافقین FATF درباره قطعی بودن تصویب این کنوانسیون ها در مجمع به وجود آمده بود، احتمال رد آن­ها بسیار شدیدتر شده است.

*ضرورت تصمیم گیری سریعتر مجمع درباره سرنوشت لوایح مرتبط با FATF

در همین زمینه، حسین حاجیلو، کارشناس مسائل تحریم در گفتگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری توانا خبرگزاری فارس گفت: شرایط بلاتکلیفی کنونی به نفع اقتصاد کشور نیست و بازیگران مختلف اقتصادی برای تجارت، نیاز به ثبات دارند. تعلل بیش از حد مجمع، باعث تشدید و تداوم فضای بلاتکلیفی خواهد شد.

وی ادامه داد: اتفاقا آمریکایی ها به شدت علاقه مند هستند که فضای بلاتکلیفی بر کشور ما حاکم باشد، چرا که در این شرایط، بهتر می توانند امتیاز بگیرند. به همین دلیل در FATF با تعلیق ایران از لیست سیاه موافقت کرده اند، در واقع با تعلیق ایران، کشورمان را در یک بلاتکلیفی مصنوعی فرو برده اند تا بر تصمیمات مسئولین اثر بگذارند.

حاجیلو درباره ارتباط اینستکس با FATF نیز گفت: از سوی دیگر تاخیر کشورهای اروپایی در ثبت اینستکس و همزمان کردن آن با بررسی پرونده کنوانسیون های پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام، با هدف فشار و اثرگذاری بر تصمیم اعضای این مجمع است.

این کارشناس مسائل تحریم درباره تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: با توجه به اینکه اروپایی ها اعلام کرده اند که اینستکس قرار نیست جلوی تحریم های آمریکا بایستد، و اگر در زمانی نامعلوم راه اندازی هم شود، صرفا در محدوده خاص اقلام بشردوستانه کار خواهد کرد، عملا ارزش هزینه دادن برای اینستکس بسیار کمتر شده است. در این شرایط بهترین تصمیم، رد سریعتر این لوایح توسط مجمع برای خنثی کردن این فشارها و از بین بردن فضای بلاتکلیفی خواهد بود.

در مجموع، با توجه به زیاده خواهی اروپایی‌ها در موضوع برجام و FATF و عدم ارائه استدلال فنی توسط دولت برای پیوستن به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT توسط دولت، ضرورت دارد اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بدون اثرپذیری از فشارهای داخلی و خارجی، به تعلل در این زمینه پایان دهند و نسبت به تصمیم گیری قاطعانه درباره این کنوانسیون ها اقدام کنند.