روحانی چه باید می‌گفت که نگفت؟

عبدالله گنجی، کارشناس مسائل سیاسی، ابتدا به تیترهای یک روزنامه‌های فردای سؤال از رئیس‌جمهور و برخی عبارات دیگر توجه فرمایید: «حسن سخن نگفت»، «پاسخ‌های سفارشی»، «فدایی مصلحت»، «روحانی سخن نگفت»، صادق زیبا کلام: «آقای رئیس‌جمهور با هر مصیبتی بود موفق شدند یک سطل حلبی پرآب به مجلس بیاورند و آن را با جسارت و شهامت کم‌نظیری ریختند بر سر همه امیدها و انتظاراتی که پیرامون حرف زدن ایشان ماه‌هاست در سطح جامعه به وجود آمده است» و سرباز ملکه در بی‌بی‌سی نوشت: «مهم‌ترین بخش صحبت‌های امروز روحانی در مجلس این بود: امیدوارم که بتوانم نقاط مورد نظر مقام معظم رهبری را که در توصیه‌هایی که نسبت به جلسه امروز به من فرمودند: دقیقاً مراعات کنم / به نظر می‌رسد برای تحلیل جنس صحبت آقای روحانی در مجلس همین یک جمله کفایت کند.»

در میان این عبارات رازآلود و ابهام‌ساز، زیباکلام تا حدودی منظور خود را در مطلبی دیگر روشن می‌کند و پاسخ به سؤال از رئیس‌جمهور را اینگونه توجیه می‌کند: «چرا به مردم توضیح نمی‌دهید که چه میزان از بحران اقتصادی محصول سیاست خارجی ما و اصرار بر دشمنی با امریکا و از بین بردن اسرائیل و صدور انقلاب است.»

وجه مشترک عدم رضایت بی‌بی‌سی، روشنفکران و اصلاح‌طلبان از سخنان روحانی چیست؟ و چرا حربه «حقایق را بگو»، «بگم‌بگم»، «پشت پرده را بگو»، «موانع را بگو»، «مصلحت را بگو»، «واقعیت را به مردم بگو» در کشور ما به دالانی برای فرار از کم‌کاری، بی‌تدبیری، بی‌برنامگی، پوشاندن ضعف‌ها و در یک کلام فرار از پاسخگویی تبدیل شده است؟ این حقایق چیست و چه کسی مانع روحانی برای حل مسائل کشور است؟

برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید «مسئله» را شناخت. الآن مسئله کشور چیست؟ مسئله اصلی رشد سرسام‌آور قیمت طلا، ارز، مسکن، خودرو، کالاها و... و ورود چندهزار خودروی قاچاق به کشور که رئیس‌جمهور شخصاً مسببین را به دستگاه قضا معرفی کرد و دست داشتن افرادی در بانک مرکزی و وزارت صمت در توزیع رانتی و بی‌حساب و کتاب طلا و ارز که البته این موضوع به اثبات رسیده است.

آیا حل این مسائل به حضور در سوریه یا عدم به رسمیت شناختن اسرائیل بستگی دارد؟ آیا با امریکا مذاکره نکردیم؟ و روحانی حال حاضر را برای مذاکره مساعد می‌داند؟ اگر خروج امریکا از برجام اثر روانی به قیمت‌ها دارد باید به عنوان «حقایق پشت پرده» و «موانع رئیس‌جمهور» به خورد ملت داده شود؟ واقعاً پشت پرده‌ای که دولت را معاف از پاسخگویی و بی‌گناه، بی‌تقصیر و فاقد اختیار در حل مسائل معرفی می‌کند، چیست؟ قیمت ارز، طلا، خودرو و مسکن مربوط به نظارت استصوابی است؟ مربوط به سوریه است؟ سپاه ارز و سکه را آن طور به حراج گذاشته؟ سیاست منطقه‌ای ما قاچاق را سامان‌یافته کرده است؟ بیت رهبری فرمان رشد قیمت‌ها را صادر کرده است؟ رهبری مانع کنترل قیمت‌ها و توزیع درست ارز و سکه است؟ آیا قیمت دلار در ترکیه هم مربوط به سپاه و بیت رهبری و نظارت استصوابی است؟ از قضا «مسئله امروز» کشور صددرصد مرتبط با خود دولت است.

نه تنها دولت فاقد تدبیر و طرح و برنامه کارآمد برای پیشگیری و کنترل و اصلاح است که مدیران و کارکنان دولت در گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت محور خیانت و فساد موجودند و مرکزیت دولت نیز منکر این نیست؟ حال از روحانی می‌خواهید بی‌عرضگی را پشت کدام راز مخفی کند؟ پشت کدام حقایق پنهان شود؟ مردم را دنبال کدام نخود سیاه بفرستد؟ آیا آیت‌الله جنتی روحانی را تهدید کرده است که اگر سکه، ارز، مسکن و خودرو را گران نکنید، بیچاره خواهی شد؟ یک بار برای همیشه این بازی را که ریشه آن در بی‌تقوایی از یک سو و پنهان کردن بی‌عرضگی‌ها از سوی دیگر است تمام کنید.

بله اگر عده‌ای از جنس زیباکلام‌ها معتقدند به رغم خروج ترامپ از برجام و صدها توهین و تهمت به نظام جمهوری اسلامی شما بروید زانو بزنید که «ما غلط کردیم و هر چه شما بفرمایید» حق با ایشان است و حتماً رهبری مانع خواهد شد، اما همه نابسامانی‌های موجود قبل از ۱۶ مرداد که موعد تحریم امریکا بود شروع شد. نه درآمد ارزی کاهش یافته و نه فروش نفت منتفی است. 

پس مشکل کجاست؟ آیا رهبری و... به روحانی گفته‌اند بگذار مردم بیچاره شوند، اما نگو توصیه ماست؟ حربه نخ‌نما و حقه‌بازانه «نمی‌گذارند» را تمام کنید. ما فقط یک نمی‌گذارند داریم و آن هم عدم به رسمیت شناختن کشوری به نام اسرائیل است که جایگاهش در نزد ملت نیز روشن است. اگر مانع این است روحانی بلند بگوید. گرچه بعید است روحانی در باطن هم چنین تمایلی داشته باشد و پشت به امام کرده باشد. واقعاً باید روحانی صریح و بی‌پرده هر دستی را که مانع ایشان در کنترل قیمت‌ها و قاچاق است با رعایت تقوا اعلام کند، اما کسی حق ندارد برای فرار از پاسخگویی، «رازآلودگی» برای «عبور از فشارها» را توصیه کند.

امثال زیباکلام بحمدالله به خاطر ضعف منطق فقط موجب انبساط خاطر جوانان در فضای مجازی‌اند، اما یک جو انصاف اگر داشتند یک بار از دشمنی امریکا با ایران سخن می‌گفتند و ۱۰ بار از دشمنی ایران با امریکا. ما کی و کجا امریکا را تهدید کرده‌ایم؟ کشتی به ساحل او فرستادیم؟ در همسایگی او نیروی نظامی و ناو برده‌ایم؟ هواپیمایش را سرنگون کرده‌ایم؟ اقلیت‌های آنان را تحریک کرده‌ایم؟ شخصیت‌های آنان را ترور کرده‌ایم؟ آنان را تحریم کرده‌ایم؟ جنگ هشت‌ساله علیه‌شان به راه انداخته‌ایم؟ ما نمی‌توانیم اگر امریکا به زور قصد تجاوز داشت از تجاوز لذت ببریم. هر کس می‌خواهد این لذت را بچشد به جای ابهام‌سازی و رازگویی به کاخ سفید سفر کند، زیرا آنجا لذتش تضمین شده است.

قطعاً توصیه رهبری به روحانی این بوده است که نباید فضای دولت و مجلس به گونه‌ای باشد که ملت آزرده و دشمنان خوشحال شوند و روحانی هم واقعاً چنین کرد. جرم روحانی از نگاه این جماعت اساس تعلق به نظام است و بس. روحانی کوچک نشد که بزرگ شد، اما حتماً سربازان ملکه و تجدیدنظرطلبان راضی نخواهند شد. روحانی هم نحوه ثبت تاریخ آینده را خوب می‌داند و هم علت عصبانیت و بغض امریکا و انگلیس و پیاده‌نظام بومی آنان را می‌داند. هرچند پرستیژ روشنفکرانه‌اش مانع به زبان آوردن توقعات آلودگان می‌شود.