شاخص‌ترین عملیات نیرو‌های مسلح ایران کدام عملیات است؟

عملیات بیت‌المقدس یکی از شاخص‌ترین عملیات‌های نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران است که در بامداد ۱۰ اردیبهشت ماه سال آغاز شد.

 حمله رژیم بعث به ایران اتفاقات بسیار ناگواری را در پی داشت که اشغال خرمشهر یکی از مهم‌ترین و بدترین آن‌ها به شمار می‌رود. بعدازظهر ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ بود که خرمشهر زیر آتش بمباران رژیم بعث قرار گرفت. مردان، زنان و کودکان بسیاری در این اتفاق به شهادت رسیدند، تنها جایی که برای باقیمانده مردم وجود داشت و برایشان یک قوت قلبی محسوب می‌شد، مسجد جامع خرمشهر بود که به پایگاهی برای ساماندهی نیروهای مردمی تبدیل شد.

خرمشهر شهیدان زیادی را تقدیم انقلاب کرده است، زنان، مردان و حتی کودکانی که برای دفاع از خاک خود مظلومانه جان دادند. گروه‌های سازمان یافته در مسجد جامع خرمشهر ۳۴ روز با امکانات بسیار کم، مقابل رژیم بعثی عراق ایستادگی کردند. آن طرف میدان، سلاح‌های پیشرفته از قبیل مسلسل، تانک، خمپاره و بسیاری از سلاح‌های سنگین دیگر و این طرف تنها ژ. ۳، بطری‌های آتش زا و چند آرپی جی. بعد از رشادت های فراوان نهایتا ۴ آبان ۱۳۵۹ خرمشهر به دست رژیم بعثی عراق اشغال شد.

تخریب و غارت کار نیرو‌های رژیم بعث در خرمشهر بود. با این وجود، مقاومت مردم ۲۰ ماه به طول انجامید و با اضافه شدن نیرو‌های کمکی به مردم، امید‌ها برای آزاد سازی خرمشهر جان تازه‌ای گرفت. خرمشهر اشغال شد، اما مردم و نیرو‌های باقی مانده دست از مبارزه برنداشتند و پس از حملات متداوم و نابرابر بعثی‌ها بر سر مردم این شهر نیرو‌های باقی مانده برای رودررویی با ارتش صدام به شرق این شهر رفتند، اما با تمام اتفاقات و اشغال نیمی از خرمشهر امید‌های رزمندگان از دست نرفت.

پس از بررسی‌های بسیار فرماندهان، دستور انجام چند عملیات مقدماتی و عملیات فتح المبین به تمامی یگان‌های تحت امر قرارگاه کربلا، صادر شد تا با بازسازی و تجدید قوا به بررسی و طراحی عملیات بپردازند. با همفکری و همکاری نیرو‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران تصمیم بر این شد تا عملیات پایانی و منتهی به آزاد سازی خرمشهر، عملیات بیت المقدس باشد.

بیت المقدس یکی از شاخص‌ترین عملیات‌های نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران است. این عملیات در ساعت ۰۰:۳۰ بامداد ۱۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۱ با رمز «یا علی بن ابی طالب» در غرب رود کارون در محور اهواز - خرمشهر- دشت آزادگان آغاز شد. انجام عملیات بیت المقدس در چهار مرحله برنامه ریزی شده بود که هر یک از این مراحل خود یک عملیات بزرگ محسوب می‌شد.

مهم‌ترین اهداف این عملیات مشترک سپاه و ارتش، انهدام حداقل دو لشکر از نیرو‌های عراقی، بازپس گیری چیزی حدود ۵۴۰۰ متر مربع از خاک ایران، خارج نمودن شهر‌های اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه‌ای رژیم بعث، تامین مرز‌های ایران، تهدید بصره، تداوم رزم علیه دشمن و کاهش توان رزمی دشمن بود که با موفقیت کامل به انجام رسید.

عملیات بیت المقدس به قدری بزرگ بود که ماه‌ها برای شروع آن وقت گذاشته شده بود. فرماندهانی چون شهید حاج ابراهیم همت، احمد متوسلیان، شهید مهدی زین‌الدین، حسن باقری، محسن رضایی و شهید صیاد شیرازی برای اجرای آن برنامه ریزی شبانه روزی کرده بودند، از اطلاعات و شناسایی منطقه تا ساماندهی نیرو‌های سپاه، ارتش و بسیج در مناطق مختلف عملیاتی، حتی ماه‌ها بود که نیرو‌های حاضر در جبهه‌های جنوب مرخصی نرفته بودند. شروع عملیات بیت المقدس از دید فرماندهان گردان‌ها نیاز به زمان بیشتری برای ساماندهی نیرو‌ها داشت، اما از دید فرماندهان بالا دستی باید هر چه زودتر عملیات شروع می‌شد، زیرا بنا بر اصل غافلگیری موفقیت در این عملیات افزون‌تر می‌گردید.

شروع عملیات بیت المقدس بستگی به رسیدن نیرو‌های ارتش و سپاه به خرمشهر داشت. ۲ راه سخت جلو روی رزمندگان بود، راهی از شمال که ممکن بود، ولی اصل غافلگیری در آن مشاهده نمی‌شد. راه دیگر از طریق کارون بود که گذشتن از آن به هیچ عنوان برای نیرو‌های ایرانی ممکن نبود. این موضوع حتی قبل از انقلاب برای فرماندهان ارتش طی رزمایش‌ها در جنوب کشور به وقوع پیوست که عبور از کارون برای نیرو‌های ایرانی غیر ممکن است.

اصل غافلگیری و رسیدن به اهداف عملیات بیت المقدس، باعث تصمیم گیری در جهت عبور از کارون شد. نیرو‌های مهندسی سازمان جهاد سازندگی آستین بالا زده و در آن زمان بسیار هوشمندانه عمل کردند و با ساختن پل‌هایی شناور بر روی کارون که هنوز هم از عجایب است، راه را برای عبور ادوات و ماشین‌های زرهی هموار کردند. تجهیزات کم و جوشکاری‌های زمانبر و طولانی مهندسان به قدری دقیق بود که نیرو‌ها و تجهیزات نظامی بدون هیچگونه وقفه‌ای کارون را پشت سر گذاشتند.

این در صورتی بود که رژیم بعث نباید متوجه تحرکات ایرانی‌ها می‌شد. تمام نیرو‌ها اعم از سپاه و ارتش دست به دست یکدیگر داده بودند که هرچه زودتر عملیات آزاد سازی خرمشهر آغاز شود، بر همین اساس بیمارستان‌های صحرایی توسط نیرو‌های بهداری آماده شده بود. هوانیروز نیز بالگرد‌های خود را ظرف مدت یک ماه برای پشتیبانی عملیات، تخلیه مجروحین و جابجایی نیرو‌ها آماده کرده بود. نیروی هوایی ارتش نیز با ساختن چند پایگاه موشکی نیرو‌هایی که از کارون می‌گذرند را حمایت کرد و  ۱۰۰ تن بمب از سمت شمال بر روی سر بعثی‌ها ریخت.

غروب روز نهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۱ بود که نیرو‌های ایران قبل از تاریکی هوا از دو محور در کارون عبور کردند. بیشتر نیرو‌ها توسط قایق، ماشین و تجهیزات به وسیله پی ام پی به آن طرف کارون منتقل شدند. نیرو‌ها با گذر از معبری که قبلا باز شده بود ساعت ۱:۳۰ صبح روز دهم اردیبهشت با نیرو‌های بعثی درگیر شدند.

شبانگاه دهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۱ با اعلام رمز عملیاتف آتش ریزی بر روی سربعثی‌ها آغاز شد. در محور کارون و قرارگاه فتح پیشروی‌های بسیار خوبی انجام شد، پس از رسیدن به جاده اهواز - خرمشهر و منتظر ماندن برای رسیدن قرارگاه نصر، در این میان مشکلی پیش آمد، آتش توپخانه‌های بعثی به قدری بود که فرماندهان را نگران این موضوع کرده بود که عراقی‌ها نیرو‌های ایرانی را به شکل عجیبی به قتلگاه هدایت می‌کنند. نیرو‌های ایرانی پس از گذشت ۶ روز در آفتاب سوزان و آتش باران در کارون با توجه به تلفات سنگین در بخشی از موانع دشمن نتیجه خوبی به دست آورده بودند.

مرحله دوم عملیات بیت المقدس در ساعت ۲۲:۳۰ شامگاه ۱۶ اردیبهشت صورت گرفت، موفقیت‌های این عملیات بیشتر به دلیل عقب نشینی‌های بعثی‌ها امکان پذیر بود. در این مرحله از عملیات تصمیم بر این شد تا قرارگاه‌های فتح و نصر از جاده‌های اهواز - خرمشهر به سوی مرز پیشروی کنند،قرارگاه قدس نیز مأموریت یافت تا به صورت محدود برای تصرف سرپل در جنوب کرخه کور اقدام نماید و سپس آن را گسترش دهد.

رژیم بعث با مشاهده پیشروی‌های ایران تا مرز مجبور به عقب نشینی نیرو‌های لشکر ۵ و ۶ خود شد، دو دلیل باعث این کار رژیم بعثی شد، نخست به دلیل محاصره نشدن توسط نیرو‌های ایرانی و دوم اینکه در حین محاصره لشکرهایش منهدم نشود؛ این مرحله از بیت المقدس باعث شد جفیر، هویزه و پادگان حمید نیز آزاد شود.

مرحله سوم عملیات بیت المقدس، پیشروی قرارگاه نصر به خرمشهر بود، اما به دلیل تمرکز خطوط پدافندی رژیم بعث عراق، نیرو‌های خودی توفیق چندانی در این مرحله از عملیات نداشتند. تصمیم بر آن شد تا در عملیات نهایی آزاد سازی خرمشهر فرصت بیشتری به نیرو‌ها داده شود.

مرحله چهارم و پایانی عملیات بیت المقدس سرانجام در ۱ خرداد ۱۳۶۱ با رمز «بسم الله القاسم الجبارین یا محمد بن عبدالله» آغاز شد. این مرحله از عملیات ۳ روز به طول انجامید؛ احاطه کامل خرمشهر که هدف قرارگاه کربلا بود به واقعیت پیوست. با وجود هواپیما‌های عراقی حضور نیروی هوایی ارتش و هدف گرفتن پل‌های شناور بعثی‌ها در اروند نقش ارزنده‌ای در آزاد سازی خرمشهر ایفا کردند.

حملات موفق نیرو‌های ایرانی باعث شده بود تا فرماندهان و نیرو‌های بعثی از راه رودخانه بگریزند، اما قایق‌های آن‌ها مورد هدف تکاوران نیروی دریایی قرار گرفت و همگی غرق شدند. نیرو‌های بعثی که چیزی برای از دست دادن نداشتند، چندین بار اقدام به پاتک علیه نیرو‌های ایرانی کردند که هر بار با مقاومت ایرانی‌ها مواجه می‌شدند.

ساعت ۱۱ صبح سوم اردیبهشت ماه بود که نیرو‌های ایرانی با شکستن حلقه محاصره در شمال نهر خین از غرب شهر وارد خرمشهر شدند. نیرو‌های بعثی در خرمشهر به بن بست خورده بودند و از هر طرف حتی شمال و شرق این شهر نیز مورد حمله نیرو‌های ایرانی قرار گرفته بودند که در نهایت کاری جز تسلیم، فرار یا کشته شدن نداشتند.

حوالی بعداز ظهر روز سوم خرداد ماه سال ۱۳۶۱ بود که شهر خرمشهر توسط عملیات سخت و سه هفته‌ای بیت المقدس آزاد شد. این شهردر روز ۴ آبان ۱۳۵۹ پس از ۴۵ روز مقاومت نیرو‌های مردمی به اشغال رژیم بعث درآمده بود و ۵۷۸ روز نیز در چنگال رژیم بعث عراق بود.

عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر رشادت های جوانان انقلابی را نشان می دهد که در دوران پس از انقلاب اسلامی با کمترین تجهیزات دست متجاوزان را از این خاک کوتاه کردند؛ حال با گذشت زمان و قدرت گرفتن کشور اسلامی ایران در همه امور به خصوص تجهیزات نظامی، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و مردم ایران این اجازه را به هیچ یک از قدرت هایی که فقط ادعا می‌کنند، نمی دهد که بخواهند قدمی علیه ایران از پیش ببرند.