رازاستفاده از کلمه «کارشناسان» دربی‌بی‌سی فارسی +تصاویر

به گزارش پارس ، به نقل از فارس، رسانه های غربی و به خصوص رسانه دولتی بی بی سی، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران برنامه های ویژه ای برای اثرگذاری بر اذهان مخاطبان، از طریق تحریف واقعیت ها تدارک دیده اند.

فنون کنترل ذهن و دستکاری اذهان توده از جمله روش هایی هستند که رسانه ها به کرات از آنها برای متقاعد کردن مخاطبانشان، در راستای اهدافی که دارند، استفاده می کنند.

دستکاری اذهان توده به استفاده از تکنیک هایی بر اساس اصول روان شناسی توده گفته می شود که برای درگیر کردن، کنترل یا اثرگذاری بر تمایلات عامه مردم به کار می رود تا رفتارهای آنها را به سمت انجام رفتارهای خاصی هدایت کند.

در این گزارش که در چند قسمت تقدیم خوانندگان گرامی می گردد، ابتدا چندین فن عملیات روانی که رسانه های غربی، به ویژه رسانه دولتی بی بی سی از آنها برای دستکاری اذهان مخاطبان استفاده می کنند را بررسی خواهیم کرد و سپس استفاده این رسانه ها از این فنون در گزارش های مربوط به انتخابات ریاست جمهوری ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در قسمت قبلی این گزارش، فن « حمله شخصی» از فنون کنترل ذهن را مورد بررسی قرار دادیم. در قسمت حاضر به فن توسل به مرجعیت که دومین فن کنترل ذهن است خواهیم پرداخت.

۲- توسل به مرجعیت

یکی از راهکارهای دیگر رسانه هاست که ازطریق آن تلاش می کنند اذهان مخاطبان را برای رسیدن به اهداف از پیش تعریف شده خود، دستکاری کرده و بر آن اثر بگذارند.

توسل به مرجعیت برای اثبات درستی یک گزاره هنگامی فن کنترل ذهن و مغالطه قلمداد می شود که استناد به نظر کارشناسان یا مراجع، دلیل درستی آن گزاره قلمداد شود. در حالی که از لحاظ قوانین منطق، خود یک مرجع، دلیل منطقی برای اثبات یک گزاره نیست، حتی اگر دلیل هایی که وی برای اثبات آن گزاره می آورد، دلایلی منطقی باشند.

البته رجوع به کارشناسان و مراجع صاحب نظر یکی از راههای کسب دانش درباره موضوعات کمتر شناخته شده است، اما اینکه ایده ای تنها با اتکا به نظر یک مرجع درست شمرده شود، صحیح نیست؛ با این حال، توسل به مرجعیت هنگامی که دو شرط زیر را داشته باشد، مغالطه یا فنی برای دستکاری ذهن به شمار نمی رود:

الف) مرجع مورد نظر کارشناسی پذیرفته شده در موضوع مورد بحث باشد

ب) در موضوعی که درباره آن بحث می شود بین کارشناسان، همرأیی وجود داشته باشد.

نظرخواهی از کارشناسان در هر برنامه رسانه ای یا تبلیغاتی هر چه این دو شرط را کمتر رعایت کنند به مغالطه و دستکاری ذهنی نزدیک تر شده است.

نمونه استفاده مغالطه آمیز از این فن مغالطه را می توان در گزارش های رسانه های غربی از برنامه هسته ای ایران مشاهده کرد. نگاهی به رسانه های غربی نشان می دهد آنها در گزارش های خود در این باره از واژگانی مثل « کارشناسان» ، « متخصصان» یا « ناظران» به وفور استفاده می کنند.

بالاخره استدلال های مربوط به برنامه هسته ای ایران اگر نگوییم کاملاً به نفع ایران هستند، محل اختلاف نظرهای زیادی اند.

کارشناسان زیادی هم در هر دو سوی جریان وجود دارند: برخی از تحلیلگران، مستندات زیادی از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را نادیده گرفته و پافشاری ایران بر دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته ای را نشانه وجود جنبه های نظامی در این برنامه می دانند، در مقابل، تحلیلگران دیگری هم حتی در میان کارشناسان غربی (از جمله پیتر اوبورن) هستند که جنجال سازی ها پیرامون برنامه هسته ای ایران را رد می کنند و با استناد به حقوق تصریح شده ایران به موجب عضویت در پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای و یا عضویت در آژانس بین المللی انرژی اتمی ادعاهای آمریکا، اسرائیل و هم پیمانانش را رد می کنند.

با این حال، تحلیلی از محتوای گزارش های رسانه های غربی درباره برنامه هسته ای ایران می تواند مصادیقی از استفاده از استفاده مغالطه گونه از فن « توسل به مرجعیت» فراهم آورد. در زیر نگاهی خواهیم داشت به نمونه ای از موارد بی شماری که با استفاده از این مغالطه تلاش شده اذهان مخاطبان دستکاری شود:

عکس ۱- خبرگزاری رویترز از لفظ کارشناسان برای بیان ایده ای استفاده می کند که دست کم می توان گفت درباب آن نظرات بسیار گوناگونی مطرح است.

گزارش بالا مربوط به خبری از خبرگزاری رویترز در تاریخ ۴ آوریل ۲۰۱۳، برابر با ۱۵ فروردین سال جاری، یعنی یک روز پیش از مذاکرات هسته ای ایران با گروه ۱+۵ در آلماتی قزاقستان است.

رویترز در این گزارش، پس از آنکه از قول مقامات بی نام آمریکایی ادعا می کند کشورهای ۱+۵ منتظر پاسخ ایران به طرح ارائه شده به این کشور هستند، در قسمتی که در عکس بالا با رنگ زرد مشخص شده، می نویسد: « کارشناسان می گویند ایران احتمالاً به دنبال آن خواهد بود تا قبل از انتخابات، دیپلماسی را همچنان جزو احتمالات نگاه دارد تا توجه ها را از تحریم ها منحرف کند اما برای دستیابی به هیچ توافقی تلاش نکند. »

شک نیست که این موضوع به شدت در میان کارشناسان محل اختلاف است؛کارشناسان دیگری ممکن است معتقد باشند ایران برای کاستن از بار تحریم ها به دنبال توافق هر چه سریعتر در جریان این مذاکرات است یا اینکه تهران منتظر است پس از دیدن گامهایی متوازن و متناسب از جانب طرف غربی به آنها برخی از امتیازاتی که آنها به دنبال آن هستند را بدهد.

به علاوه اینکه رویترز یا رسانه های دیگر معمولاً هیچ اشاره ای هم به اینکه این کارشناسان کیستند و چه تخصصی دارند، نمی کنند.

موضوع دیگر این است که همین ادعا از مدتها پیشتر توسط مقامات اسرائیلی مطرح شده بود، اما رویترز ترجیح داده آن را از قول « کارشناسان» مطرح کند تا از شائبه جانبداری از یک جریان یا مقام سیاسی در ذهن مخاطب بکاهد؛ کارشناسان معمولاً نظرات تخصصی و به دور از سوگیری اظهار می کنند، لذا توسل به نظراتی از آنها که همسو با جهت گیری های یک رسانه است، می تواند مخاطب را متقاعد کند که رسانه مورد نظر، مستقل عمل کرده است.

« توسل به مرجعیت» از جمله فنون نرم مورد استفاده در رسانه دولتی بی بی سی هم هست، بی آنکه در ظاهر خللی به شعار این رسانه برای گردش آزاد اطلاعات یا اصل استقلال خبری وارد کند. به برخی از این خبرها دقت کنید که در تمام آنها ادعاهایی بحث انگیز از قول کارشناسان مطرح شده است:

عکس ۲- توسل به مرجعیت جزو فنون نرم بی بی سی برای القای ایده های خاص به مخاطبان است.

عکس ۳- بی بی سی از قول کارشناسان در ۶ مار س سال ۲۰۱۲، یعنی بیش از یک سال پیش نوشته است ایران ظرف تنها چند ماه اورانیوم کافی برای ساختن بمب را خواهد داشت.

عکس ۴- کارشناسان مورد استناد بی بی سی در ۸ نوامبر ۲۰۱۱ ادعا کرده اند، ایران دست کم یک سال و شاید چند سال دیگر با ساخت بمب اتم فاصله دارد.

عکس ۵- استفاده مغلطه آمیز از واژه های « کارشناسان» ، « ناظران» ، « تحلیلگران» و… به وفور در گزارش های بی بی سی دیده می شود.

عکس ۶-

ادعاهایی که در این رسانه درباره برنامه هسته ای ایران مطرح شده اند، اگر نگوییم کاملاً بی اساس، مواردی هستند که درباره آنها به شدت اختلاف نظر وجود دارد.

برا ی اینکه متوجه شوید ادعای این کارشناسان تا چه اندازه به واقعیت نزدیک است به عکس ۳ توجه کنید. ادعای مذکور به گزارشی از بی بی سی در تاریخ ۶ مارس سال ۲۰۱۲ یعنی حدود یک سال پیش مربوط می شود.

در بخشی که با رنگ زرد مشخص شده نوشته شده است: « کارشناسان معتقدند که ایران از لحاظ فنی می تواند ظرف تنها چند ماه، اورانیوم با غنای بالا برای ساخت یک بمب را تولید کند. »

با این حال، ظرف چند ماه آینده نه تنها پیش بینی این کارشناسان مورد استناد بی بی سی درست از آب در نیامد، اتفاقاتی کاملاً در جهت عکس آنها رخ داد، اما توسل به نظر کارشناسان، همچنان در بی بی سی و رسانه های غربی ادامه داشت.

مهر ماه سال گذشته، یعنی همان زمانی که طبق پیش بینی کارشناسان ایران باید تولید اورانیوم لازم برای ساخت بمب را به اتمام می رساند، خبر تبدیل بخش زیادی از اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی ایران به پودر اکسید اورانیوم اعلام شد که گامی اعتمادساز از طرف جمهوری اسلامی ایران بود.

با این حال، چنانکه در عکس زیر دیده می شود بی بی سی در گزارشی درباره موضوع تبدیل اورانیوم غنی شده ایران به پودر باز هم با توسل به نظر کارشناسانی که نامی هم از آنها برده موعد دیگری یعنی تابستان را برای ساخت بمب اتمی توسط ایران مشخص می کند و این ادعایی است که در همان روزها، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی هم مطرح کرده است.

عکس۷- ادعاهای کارشناسان بی بی سی درباره برنامه هسته ای ایران تا کنون بارها نادرست از آب درآمده اند، اما آنچه برای این رسانه اهمیت دارد، متقاعد کردن مخاطب در همان لحظه است.

چنانکه دیدیم اکنون نزدیک به دست کم یک سال از آنچه کارشناسان مورد استناد بی بی سی پیش بینی کرده اند ظرف تنها چند ماه اتفاق بیفتد می گذرد و هنوز آنچه آنها ادعا کرده اند، محقق نشده است. با این حال، صحت پیش بینی های کارشناسان اگر اصلاً کارشناسی در کار باشد چیزی نیست که این رسانه دولتی یا رسانه های دیگری که از این فن برای دستکاری اذهان استفاده می کنند به دنبال آن باشند؛ بلکه مهم این است که مخاطب به هر نحو ممکن وادار شود به گونه ای بیندیشد و به جهان بنگرد که آن رسانه خواسته است.

با این تفاصیل، جا دارد مخاطبان رسانه ها، گزاره ها یا مطالب ادعا شده را تنها به استناد اینکه از زبان یک فرد کارشناس مطرح شده، نپذیرند.

بهتر است همواره اگر هم می خواهیم به استناد نظر یک کارشناس، صحت و سقم ایده ای را بپذیریم، درباره میزان تخصص وی و همچنین نظر کارشناسان دیگر درباره همان موضوع تحقیق کنیم.

در قسمت بعدی این گزارش، فنون دیگری که رسانه ها از آنها برای تحریف واقعیتها استفاده می کنند را بررسی خواهیم کرد.

ادامه دارد…