پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دونالد ترامپ علاقه اندکی به توافق هسته ای با ایران دارد. با این حال، آقای حسن روحانی رئیس جمهور ایران خود را بدون دغدغه و آماده برای هرگونه پیشامدی نشان می دهد. از کجا این آسودگی خاطر سرچشمه می گیرد؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، دویچه وله آلمان در تحلیلی آورده است: هنگامی که دونالد ترامپ، به منصب چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا انتخاب شد، اروپا بهت زده شد. اما در مقابل، دولت ایران با خونسردی تمام نتیجه این انتخابات را پذیرفت. اگر چه ترامپ بارها و بارها گفته است که تا چه اندازه توافق هسته ای با ایران را خوار می شمارد.

نخبگان سیاسی ایران نیز از موفقیت انتخاباتی ترامپ چندان ابراز تعجب نکردند. چند روز قبل از انتخابات آمریکا، رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای درباره مناظره تلویزیونی بین هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ اظهار نظر و تأکید کرد که دو نامزد "چهره واقعی" آمریکا را افشا می کنند. [آیت ا...] خامنه ای همچنین در سخنرانی خود اعلام کرد نامزدی محبوب تر خواهد بود "که لحن تندتری" داشته باشد.

هم [آیت ا...] خامنه ای و هم  حسن روحانی رئیس جمهور روشن ساخته اند که انتخاب رئیس جمهور جدید در آمریکا، هیچ تغییری در جهت گیری سیاسی دولت تهران ایجاد نخواهد کرد. آقای خامنه ای آن را پس از انتخابات به روشنی اعلام کرد: "ما نه ناراحت و نه خوشحال هستیم، زیرا برای ما تفاوتی نمی کند." ایران نگران نبوده و در عین حال برای هر احتمالی آماده است.  روحانی نیز تأکید کرد که ایران به تعهدات توافق هسته ای خود پایبند خواهد بود، صرف نظر از این که چه کسی در کاخ سفید حضور خواهد داشت.

جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز اشاره کرد که "هر رئیس جمهور جدیدی در آمریکا باید به توافق ها و الزامات" پایبند باشد. وی همچنین تدکید کرد که توافق هسته ای فقط یک توافق دوجانبه بین واشنگتن و تهران نیست و احتمال هر گونه مذاکرات جدید را رد کرد.

البته در عین حال ایرانیان همچنین متوجه هستند که تا حدودی تمام نامزدهای فعلی و پیشین مقام وزیر امور خارجه آینده آمریکا، موضعی رادیکال علیه نظام جمهوری اسلامی دارند. رودی جولیانی، نیوت گینریچ و جان بولتون به عنوان حامیان طولانی مدت سازمان مجاهدین خلق که از دید ایران یک سازمان تروریستی است، شناخته شده اند.

"این توافق فاجعه بار"

مایک پمپئو که در حال حاضر سناتور ایالت کانزاس می باشد، از سوی ترامپ به عنوان نامزد مقام ریاست سازمان سیا معرفی شده است. او در یک پیام توئیتری اشتیاق خود را برای ملغی کردن "این توافق فاجعه بار" اعلام کرد.

بنا بر این از کجا این آرامش خاطر تهران سرچشمه می گیرد؟

بدون شک، آمریکا قادر است منافع اقتصادی ایران از توافق هسته ای را در پایین ترین حد ممکن نگه دارد، برای مثال در صورتی که کنگره تحریم های جدید یک جانبه علیه برنامه موشکی ایران وضع کند یا سازمان تجارت خارجی OFAC همچنان از اعطای مجوز برای تجارت شرکت های بین المللی با آمریکا خودداری کند.

البته ایران انتظار چنین سناریویی را در صورت ریاست جمهوری هیلاری کلینتون نیز داشت. از او نیز انتظار نمی رفت که کلینتون همچون اوباما با تحریم های جدید کنگره مخالفت و با حق وتوی خود از وضع آنها جلوگیری کند.

البته مهم است به یاد داشته باشیم که آمادگی ایران برای توافق فقط بر اساس ملاحظات اقتصادی نبوده است. برای ایران، این توافق همچنین دارای ابعاد امنیتی نیز بود - یک نوع تفاهم ابتدایی با قدرت های جهانی. تا زمانی که این توافق بر جا باشد، ایران نه از یک حمله نظامی و نه از ادامه سیاست "تغییر رژیم" در هراس نخواهد بود. این امر، میزان خطر احساس شده از سوی تهران را به حداقل می رساند.

ایران انتظار بروز بحران بین آمریکا و اتحادیه اروپا را دارد

بنا بر این، اگرچه عدم بهره اقتصادی بدون شک موجبات ناخرسندی تهران را فراهم خواهد آورد؛ با این حال، بعید است که این امر به طور خودکار به پایان توافق منجر شود.

ایران همچنین آگاه است که توافق هسته ای و به اصطلاح طرح جامع اقدام مشترک (JCPOA)، از طریق قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت سازمان ملل تحت قوانین بین المللی الزام آور است. تا زمانی که ایران هیچ علتی برای فسخ قرارداد زودتر از موعد فراهم نکند، چنین اقدامی بدون تصمیمی یک جانبه که به ایجاد شکاف میان کشورهای امضا کننده منجر خواهد شد، ممکن نخواهد بود.

این امر همان عاملی است که موجب شده سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) به طور منظم - همچنین پس از انتخابات آمریکا - اقدامات ایران در مطابقت با توافق را اعلام کند.

ایران بر این فرض است که ریاست جمهوری ترامپ به ضرر رابطه میان اروپا و آمریکا خواهد بود. یک "غرب متحد" تا کنون برای ایران به خصوص با در نظر گرفتن سیاست تحریم ها عواقب چندان خوشایندی نداشته است.

در حال حاضر تهران انتظار دارد که اروپا موضع روشنی در برابر واشنگتن نشان دهد و خواستار عمل به تعهدات برجام گردد. همچنین اگرچه باراک اوباما در هفته های پایانی ریاست جمهوری خود در تلاش برای تقویت این توافق می باشد، چنین اقدامی به طور قطع ملزم تعهد اروپا خواهد بود.

اروپا و به ویژه اتحادیه اروپا علاقه خاصی به این امر دارد. هر چه باشد، توافق هسته ای نشان دهنده یک دستاورد بسیار با اهمیت از لحاظ جهانی برای اتحادیه اروپا می باشد، زیرا این اتحادیه در اوایل سال ٢٠٠٣ – در آن زمان به عنوان گروه E٣ متشکل از آلمان، فرانسه و انگلیس - مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران را شروع کرد و در سال ٢٠١٥ در نهایت تحت ریاست فدریکا موگرینی نماینده عالی رتبه به این نتیجه منجر گردید.

اتحادیه اروپا از رونق در ایران نفع خواهد برد

همانند وضعیت موجود در اروپا، در این توافق منافع اقتصادی و امنیتی در خطر هستند. اقتصاد اروپا در ایران به طور کلی در مقایسه با شرکت های آمریکایی ترجیح داده شده و بدون شک از طریق سرمایه گذاری در روند بهبود اقتصادی ایران بهره می برند. هیئت های تجاری بی شماری که از سراسر اروپا و از سال ٢٠١٥ به ایران سرازیر شده اند، مهر تأییدی بر این موضوع هستند.

اما از لحاظ سیاست امنیتی نیز به نفع اروپا است که از یک توافق عملیاتی با یک قدرت منطقه ای در خاورمیانه محافظت و حمایت کنند. ایران به عنوان یک بازیگر با نفوذ در منطقه، نقشی حساس و حیاتی دارد تا در کنار دیگر قدرت های منطقه ای مانند عربستان سعودی به عنوان شریکی برای حل و فصل درگیری های متعددی که اروپا به علت هجوم پناهندگان تحت تأثیر قرار گرفته، مشارکت داشته باشد.

البته همچنین به نفع اروپا است که بر برنامه هسته ای ایران از طریق آژانس بین المللی انرژی اتمی نظارتی روزانه همانند آنچه در توافق هسته ای ذکر شده، داشته باشد.

ایران در سال ٢٠١٧ انتخاب می کند

علاوه بر آن، اروپا باید بر اساس ارزش های سیاست های توسعه ای خود، بهبود اقتصادی کشوری با نرخ بالای بیکاری و مشکلات جدی زیست محیطی را ترویج کند. در نهایت، این مردم ایران هستند که از نوسازی، زیرساخت ها و صنایع کشور بهره مند می شوند.

با توجه به انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال آینده، بسیار مهم است که  حسن روحانی، رئیس جمهور میانه رو بتواند بر ارزش توافق 

هسته ای در داخل کشور تأکید کند. در غیر این صورت، انتخاب مجدد وی در تاریخ ١٩ مه ٢٠١٧ به خطر خواهد افتاد. هر چند که انتظار بر سر قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد جدیدی نمی رود؛ اما ممکن است گشایش محتاطانه به روی غرب که  روحانی و ظریف سال گذشته آغاز کردند، در آینده قابل پیش بینی جای خود را به نگرش خصمانه ای بدهد.

اگرچه ممکن است چنین وضعیتی برای ترامپ به عنوان فردی "انزوا طلب" بی اهمیت باشد؛ اما برای اروپا به عنوان همسایه منطقه خاورمیانه، سناریوی یک توافق هسته ای شکست خورده با یک ایران ضد غربی، ناامنی و تردیدهای خطرناکی را به دنبال خواهد داشت.

 

توافق هسته ای دونالد ترامپ