آشتیانی: شرایط معیشتی معلمان نابسامان است

فخرالدین دانش‌آشتیانی وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش در جلسه امروز مجلس شورای اسلامی طی سخنانی اظهار داشت: خدا را شاکرم که موقعیتی فراهم آورد تا در این جمع بسیار حائز اهمیت که هم دولت حضور دارد و هم نمایندگان مجلس قدری راجع به آموزش و پرورش کشور صحبت کنم.

وی در ادامه افزود: ابتدا در آستانه روز 13 آیان روز دانش‌آموز، روز ملی مبارزه با استکبار جهانی هستیم، روزی که خون پاک دانش‌آموزان در برابر دانشگاه تهران به زمین ریخت و پیوند میان مدرسه و دانشگاه و دانش‌ آموختن و تعهد داشتن را نمادین کرد.

وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش ادامه داد: حسب وظیفه نکاتی را در رابطه با برنامه خدمت شما عرض می‌کنم، برنامه من در 4 بخش تنظیم شده، مهمترین مسئله‌ای که دغدغه چندین ساله من است، این است که آموزش و پرورش را باید بخش سرمایه‌ای کشور دانست و نه بخش مصرفی و مدرسه را باید مهمترین واحد تأثیرگذار در توسعه به‌شمار آورد. لذا محور اصلی برنامه من در چارچوب سند تحول آموزش و پرورش است و برنامه من تماماً بر اساس خواست مقام معظم رهبری است. بنده این را به‌جد عنوان می‌کنم و برای این موضوع به شما آدرس دقیق می‌دهم.

دانش آشتیانی ادامه داد: برنامه پیشنهادی من واقع‌گرایی و تحول‌خواهی است، اگر نماینده مخالف من عنوان کردند که اینها اجرایی نیست، بله مسلم است که در مدت کوتاه در این 7 یا 8 ماه امکان تحقق برنامه کامل من وجود ندارد، همچنان‌که در مقدمه به آن اشاره کردم که این برنامه یک برنامه درازمدتی است، اما در انتها برنامه کوتاه‌مدتی که مرتبط با آن برنامه درازمدت است را آورده‌ام.

وی اضافه کرد: در رابطه با آموزش و پرورش و توسعه آن باید توجه داشته باشیم که نظام آموزشی ما گرفتار آسیب‌های ساختاری است، مسئله آموزش و پرورش مسئله ملی است که حل مسئله ملی نیاز به اجماع ملی دارد، من مطمئنم یک فرد در آموزش و پرورش به تنهایی نمی‌توانم این وزارتخانه را به جایگاه خودش برسانم، بلکه همه دولت، نمایندگان مجلس باید کمک کنند که این جایگاه آموزش و پرورش در جایگاه اصلی خودش قرار بگیرد و به عنوان یک مسئله ملی و اهمیت‌دار کشور تلقی شود.

دانش آشتیانی در ادامه سخنان خود گفت: نمایندگان محترم نگرانی نسبت به امروز و آینده سرمایه انسانی کم‌اهمیت‌تر از نگرانی نسبت به سرمایه‌های طبیعی و فیزیکی نیست، ما باید تمام توان و تلاش خود را داشته باشیم تا مدرسه را محور توسعه قرار دهیم تا از طریق کیفیت‌بخشی به فرایندهای مدرسه انسان‌هایی کارآمد تربیت کنیم که نظام توسعه‌ای کشور نیاز به این انسان‌های کارآمد دارد.

وی ادامه داد: توسعه کشور نیازمند رشد متوازن و به‌هم پیوسته آموزش و پرورش و آموزش عالی است، آموزش و پرورش 13.5 میلیون دانش‌آموز دارد و حدود یک میلیون معلم و مربی دارد که در بیش از 107 هزار مدرسه مشغول فعالیت‌اند، در همین حال نظام آموزش عالی ما با بیش از 2500 واحد دانشگاهی و 5 میلیون دانشجو در سطح کشور فعالیت دارد،‌ اما ببینید در شهرستان‌هایی ما شاهد وجود دانشگاه هستیم، اما با صندلی‌های خالی روبروست، ولی در همان شهرستان مدرسه کم داریم و مدارس به صورت شیفتی اداره می‌شوند. در بعضی مناطق هنوز مدارس ما به‌صورت سنتی و کپری است، این عدم توازن یکی از مشکلات اساسی اموزش و پرورش است.

وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش گفت: نتیجه تحقیقات ملی نشان می‌دهد که در جامعه به عنوان یک سرمایه اجتماعی معلمان بالاترین گروه از نظر منزلت اجتماعی‌اند. یعنی از نظر شهروندان دارای بیشترین حرمت هستند، به‌رغم این احترام از نظر معیشتی و اقتصادی در وضع نابسامان به سر می‌برند. این عدم تعادل ساختاری یک مانع بزرگ توسعه‌ای است و یک چالش اساسی به شمار می‌رود که باید به آن پرداخته شود.

دانش آشتیانی خاطرنشان کرد: بنده چالش‌هایی را در رابطه با آموزش و پرورش مطرح خواهم کرد که نیازمند تحول و رفع این چالش‌هاست، یکی از مسائلی که وجود دارد و همه شما به آن اذعان دارید که اصطلاحاً به آن می‌گوییم آموزش مخزنی و محوریت محفوظات و نمره، حاد بودن تنگناهای معیشتی معلمان،‌اقتصاد آموزش و پرورش، کمبود امکانات آموزشی و پرورشی، ضعف مشارکت موثر خانواده‌ها، وجود شکاف میان دستگاه‌های ستادی با معلمان، گسست میان خانه و مدرسه که همه اینها و در کنار اینها تمرکزگرایی، دیوان‌‌سالاری و سیاست‌زدگی آموزش را تحت سیطره خود قرار داده است.

وی ادامه داد: پرورش و خلاقیت قربانی آموزش شده است، اکنون آموزش به مسابقه‌ای برای کسب صندلی‌های دانشگاه تبدیل شده، اصالت دادن به کمیت آموزش و کم‌توجهی به مسائل جدید ملی و جهانی نظیر مهارت‌های زندگی، محیط زیست،‌ تفاوت‌های اقلیمی و جغرافیایی در مناطق کشور مسائلی را به دنبال داشته که برنامه‌ریزی آموزشی را با مشکلات و تنگناهای مختلف روبه‌رو کرده است.

وی افزود: برون‌داد این وضعیت ساختاری یک تصویر نگران‌کننده‌ای از آموزش و پرورش در شرایط کنونی به وجود آورده است. بد نیست بدانیم که رتبه کنونی آموزش و پرورش ما در نظام بین‌المللی بر پایه 151 شاخص جهانی متأسفانه 141 از 187 است.

وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: نظام آموزش و پرورش ما گرفتار نوعی سکون، جمود و فرسودگی است. آنجا که عنوان کردم که دقیقاً کاری را که من می‌خواهم انجام دهم در جهت تحقق دیدگاه مقام معظم رهبری در همین خصوص است. من می‌خواهم آموزش و پرورش را از این جمودی و سکون در بیاورم.

دانش آشتیانی در ادامه با قرائت سخنان مقام معظم رهبری پیرامون نظام آموزشی کشور، گفت: مقام معظم رهبری فرمودند «نظام آموزشی ما نظامی قدیمی، فرسوده و کهنه است همین جور نگهش داشته‌ایم مثل یک موزه مقدس که دست به آن نخورده است و هر که آمده گوشه و کنارش را یک کمی کم و زیاد کرده‌ایم. باید نوسازی بشود».

وی ادامه داد: در نظام آموزش و پرورش ناکارآمد و  غیرمولد برنامه‌ریزی و مدیریت از پویایی و تحرک دور شده است. دور شدن زنان از جایگاه مطلوب در مدیریت نمونه مشهود آن است.

وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش در همین رابطه،‌گفت: ما در آموزش و پرورش که اکثریت دانش‌آموزان را دختران ما تشکیل می‌دهند اما نقش خانم‌ها در مدیریت آموزش و پرورش کمرنگ است. این را نه به دلیل مسائل جنسیتی  عنوان می‌کنم بلکه از نظر نگاه تربیتی نیازمند این مسأله هستیم که از این قشر فرهیخته در آموزش و پرورش بیشتر استفاده شود.

دانش آشتیانی در ادامه گفت: یکی دیگر از مسائل و چالشی که در آموزش و پرورش وجود دارد کهنگی مدارس و موضوع اقتصاد آموزش و پرورش است. من مطالعات زیادی در رابطه با اقتصاد آموزش و پرورش انجام دادم و معتقدم با همین منابع مالی و مدیریت کردن بهینه هزینه‌ها قسمتی از این مشکلات قابل برطرف کردن است اگر چه این مسأله در کوتاه‌مدت اتفاق نمی‌افتد.

وی تأکید کرد: باید در کنار برنامه‌های کشور ارقام بیشتری به آموزش و پرورش اختصاص داده شود و در رتبه‌های جهانی باید بر اساس درصدی که از GDP اختصاص پیدا می‌کند به آموزش و پرورش باید افزایش داشته باشد، اما آموزش و پرورش نیازمند این است که همین منابعش را بهتر هزینه کند.

وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش با بیان اینکه در اقتصاد آموزش و پرورش وضعیت کنونی ما به این صورت است که در سال 84 و 85، 91 درصد از بودجه آموزش و پرورش اختصاص داشته به موارد کیفی‌سازی آموزش، افزود: این موضوع در سال 91 به پرسنل آموزش اختصاص داشت و حدود 9 درصد برای کیفی‌سازی آموزش هزینه می‌شد. اما در وضعیت کنونی ما که 30 هزار میلیارد بودجه آموزش و پرورش است 98.5 درصد پرسنلی است و 1.5 درصد برای کیفیت‌بخشی به مدارس اختصاص دارد.

دانش آشتیانی تصریح کرد: یعنی دست وزیر و مدیران آموزش و پرورش برای 13 میلیون دانش‌آموز و 107 هزار مدرسه فقط 400 میلیارد تومان وجود دارد که برای کیفی‌سازی، تجهیزات و موارد دیگر هزینه شود البته باز همه این 400 میلیارد را نمی‌توانیم در این بخش استفاده کنیم و بعضاً عنوان می‌شود 200 میلیارد تومان است.

وی در ادامه،‌گفت: اگر بخواهیم همین رویه را ادامه دهیم هیچ زمان نمی‌توانیم مشکل آموزش و پرورش را حل کنیم. برای گذر از وضع موجود مهمترین مسأله‌ای که وجود دارد این است که باید نگاه و رویکرد جدیدی به آموزش و پرورش داشته باشیم و این نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات تدریجی است تا بتوانیم از این وضعیت بیرون بیاییم.

وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش افزود: در برنامه‌ام آورده‌ام که چگونه می‌توانیم از این حالت خارج شویم. در مسأله آموزش و پرورش این نگاه جدید این است روح سند تحول حاکم بر این مسأله است که باید در نظام آموزشی به مسأله پرورش به معنای مهارت‌های زندگی که باید دانش‌آموز در محیط مدرسه کسب کند تا کارآمدی لازم را داشته باشد و تلفیقی باید بشود این مهارت‌ها با مواد درسی، تا سیطره آموزش در پرورش کمرنگ شود و شاید باید کاری کنیم که پرورش بر ‌آموزش غلبه پیدا کند.

وی خاطرنشان کرد: ما باید توجه داشته باشیم که باید در محیط مدرسه کاری کنیم که از حافظه‌محوری به خلاقیت‌محوری، از کمیت‌های آموزشی به کیفیت‌های پرورشی، از فضای رقابتی غیراخلاقی در مدارس به فضای اخلاقی و علمی میان دانش‌آموزان، از فشار و استرس بر دانش‌آموزان به سمت تجهیز کردن یادگیری برویم.