مهم‌ترین دارایی یک ملت چیست؟

محمدجواد اخوان طی یادداشتی در روزنامه جوان نوشت: در گفتمان انقلاب اسلامی، «عزت ملی» جزو کلیدی‌ترین مفاهیم دسته‌بندی می‌شود به ‌نحوی‌ که در ادبیات رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله‌العالی) این کلیدواژه جزو پرکاربردترین کلمات در ادبیات ایشان دسته‌بندی می‌گردد. 

در اندیشه معظم‌له، «عزت ملی» دارای منشأ است و عزت حقیقی تنها در سایه دینی بودن تأمین می‌شود؛ به بیان ایشان «در منطق قرآن، عزت واقعی و کامل متعلق به خداوند و متعلق به هر کسی است که در جبهه‌ خدایی قرار می‌گیرد. در مصاف بین حق و باطل، بین جبهه‌ خدا و جبهه‌ شیطان، عزت متعلق به کسانی است که در جبهه‌ خدایی قرار می‌گیرند. این، منطق قرآن است. در سوره‌ فاطر می‌فرماید: «من کان یرید العزّه فللّه العزّه جمیعاً».

ایشان تصریح می‌کنند که در اندیشه اسلامی، «عزت ملی» برگرفته از حب ما به دین و اسلام و خدامحوری است نه آنکه مبتنی بر فلسفه‌های نژادپرستانه و ناسیونالیستی باشد. از نقطه‌نظر مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی)، آن چیزی که به کشور و ملت ما عزت بخشیده است حرکت عظیم انقلاب اسلامی است. 

ایشان در تبیین تاریخی این موضوع می‌فرمایند: «در طول تاریخ 200 ‌ساله‌ اخیر، قدرت‌های خارجی (مدتی انگلیس، مدتی نیز روسیه و دیگر دول اروپایی و پس‌ از آن، امریکا) ملت ایران را تحقیر کرده بودند. مردم هم باور کرده بودند که قابلیت و لیاقت کارهای بزرگ نظیر سازندگی کشور را ندارند و ابتکاری از آنها ساخته نیست. چنین القا شده بود که دیگران باید بر ملت ایران آقایی کنند. 

بنابراین روح غرور و افتخار ملی در میان مردم از بین رفته بود اما امام خمینی مجدداً این روحیه را در ملت ایران بیدار و زنده کردند. در حقیقت، پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام راحل، عاملی بود تا مجدداً روح عزت و استقلال درون بدنه‌ جامعه دمیده شود؛ به‌طوری‌که اکنون انقلاب اسلامی پرچم عزت ملت ماست و در همان حال که مردم ما از احساسات و نخوت‌های بیجای ناسیونالیستی (که استکبار عامل آن و رژیم منحوس پهلوی مروجش بود) مبرا هستند، اما احساس عزت و قدرت می‌کنند.»

در تبیین مفهوم «عزت ملی» به پیوند وثیق آن با مقوله فرهنگ برمی‌خوریم. از نظر امام خامنه‌ای فرهنگ اصلی‌ترین عامل تشخص یک ملت است، خودباوری و هویت‌یابی فرهنگی تمدنی نشانه بارزی از عزت در یک ملت است. این چنین، ایشان مفهوم عزت ملی در این حوزه آسیب‌شناسی می‌نمایند: «چرا ما لباس، رفتار، آداب معاشرت، حرف زدن و حتی لهجه‌ آنها را تقلید کنیم؟ من گاهی می‌بینم در تلویزیون گزارشگر ما از فلان نقطه‌ دنیا دارد به زبان فارسی گزارش می‌دهد و مطلب مربوط به ایران است اما زبان فارسی را طوری حرف می‌زند مثل اینکه یک انگلیسی دارد به زبان فارسی حرف می‌زند! این، ضعف نفس و احساس حقارت است؛ چرا من باید به‌خاطر ایرانی بودنم احساس حقارت کنم؟ من به زبان خودم افتخار می‌کنم؛ من به فرهنگ خودم افتخار می‌کنم؛ من به وطن و کشور و گذشته‌ خودم افتخار می‌کنم؛ چرا باید از آنها تقلید کنم؟ برای تقلید از آنها دلیلی ندارم.» همچنین ایشان به تعریف مقوله «عزت ملی» در عرصه فرهنگی پرداخته‌اند: عزت ملی در عرصه‌ فرهنگ به این است که یک ملت به سنت‌های خود پایبند باشد، برای آنها ارج قائل باشد، مقلد فرهنگ‌های بیگانه و مهاجم نشود. 

 «عزت ملی» در ساحت‌های گوناگون جامعه معنا و مفهوم می‌یابد، برای مثال «عزت ملی» در حوزه اقتصادی به معنای اقتصاد مقاومتی، خودکفایی و عدم وابستگی، در حوزه علمی به معنای نهضت نرم‌افزاری و تولید علم، در عرصه سیاست خارجی به استقلال رأی و عدم تحمیل‌پذیری و در عرصه مدیریت و اداره کشور حفظ کرامت انسانی است.  به نظر می‌رسد بر مبنای گفتمان انقلاب اسلامی عوامل ایجاد عزت ملی عبارتند: ایستادگی ملت، استکبارستیزی، خودباوری، نفی خودباختگی، دین مبین اسلام، اتحاد و همدلی، مشارکت عمومی و تولید علم.

ایشان یکی از منشأهای عزت اسلامی را قرآن کریم و استفاده از آموزه‌های ارزشمند و گرانقدر آن می‌دانند. در واقع ایشان عنصر اصلی عزت مسلمانان را اسلام می‌دانند. در واقع اسلام است که ملت‌ها را زنده می‌کند و به آنها عزت می‌بخشد. در واقع اسلام و عمل به دستورهای آن، عین عزت و شرافت است.  خودباوری؛ اتکای به نیروی درونی یک ملت و خودباوری ملی، یکی دیگر از منابع تأمین‌کننده‌ عزت ملی است.

 یک ملت وقتی می‌تواند از کرامت، عزت و موجودیتش، به معنای واقعی کلمه دفاع کند که مستقل و متکی به نیرو و اراده‌ خود باشد و با توکل به خداوند متعال، پیوسته این آمادگی را حفظ کند. ایستادگی در مقابل دشمنان؛ موفقیت هر ملت در پیشرفت‌های خود، نسبت معکوسی با نفوذ بیگانگان و دشمنان در آن کشور دارد؛ یعنی هرگاه نفوذ یک قدرت خارجی (گرچه علناً اظهار دشمنی نکرده باشد) در بین مردم و فضای سیاسی آن کشور بیشتر باشد، فاصله‌ آن ملت از آینده‌ای همراه با عزت و افتخار بیشتر است. 

هر نظام سیاسی که توانسته باشد به ملت خود تکیه کند و سرچشمه‌ ایمان، اعتمادبه‌نفس و وحدت ملی را میان آنان جوشان سازد، خواهد توانست در برابر نفوذ بیگانگان مقاومت کند.  بر اساس روایات مختلفی که علم را عامل عزت معرفی می‌کند، یک ملت برای زندگی راحت، عزیز و باکرامت، به قدرت علمی احتیاج دارد. امام خامنه‌ای نیز می‌فرمایند: «اینکه ما روی علم تکیه می‌کنیم، فقط به جهت احترام آرمانی به علم نیست که البته این خودش یک نقطه‌ مهمی است [و] اسلام برای علم ارزش ذاتی قائل است، لیکن علاوه بر این ارزش ذاتی، علم قدرت است. 

یک ملت برای اینکه راحت زندگی کند، عزیز زندگی کند، باکرامت زندگی کند، احتیاج دارد به قدرت. عامل اصلی که به یک ملت اقتدار می‌بخشد، علم است. علم، هم می‌تواند اقتدار اقتصادی ایجاد کند، هم می‌تواند اقتدار سیاسی ایجاد کند، هم می‌تواند آبرو و کرامت ملی برای یک ملت در چشم جهانیان به وجود بیاورد. یک ملت عالم، دانا، تولیدکننده‌ علم، در چشم جامعه‌ بین‌المللی و انسان‌ها طبعاً باکرامت است.»

بنابراین عزت از سویی دارای منبعی الهی است و خداوند هر که را بخواهد عزیز می‌کند و عزت تنها در ید قدرت الهی است. علاوه بر این منابع تولید اقتدار و عزت ملی در درون یک کشور وجود دارند و نه در بیرون. لذا می‌توان گفت عزت ملی اساس همه داشته‌های ملت و مهم‌ترین آن است.