مذاکرات ایران و ۱+۵ آغاز شد

به گزارش پارس به نقل ازایسنا) در سال های گذشته غرب با دنبال کردن سیاست اعمال تحریم های بین المللی و یک جانبه علیه ایران بر این اعتقاد بوده است که ایران نباید برنامه هسته یی داشته باشد، اما این سیاست نتیجه مدنظر آنها را محقق نساخته و آنها را با وجود اصرار بر پیگیری سیاست" هویج و چماق" به رویکردی منطقی در چارچوب احترام متقابل و اعتمادسازی همراه با لوازم کشاند؛ مذاکرات آلماتی ۱ گویای این مطلب است.

مروری بر مذاکرات یک سال گذشته ایران و ۱+۵

تغییر در رویکرد غرب نسبت به مساله هسته یی ایران از مذاکرات استانبول ۲ در فروردین (آوریل) سال ۹۱ آغاز شد. تا پیش از آن، ۱+۵ بر اجرای کامل قطعنامه های شورای امنیت درباره ایران تاکید داشتند، اما با تعامل و همراهی ایران در استانبول ۲ روند جدیدی مبتنی بر اقدام" گام به گام" در چارچوب" همکاری متقابل" پیش گرفته شد.

هر چند در این رویکرد جدید نیز باز هم مساله شناسایی حقوق هسته یی ایران از جمله غنی سازی اورانیوم از سوی ۱+۵ نادیده گرفته شده بود، با این حال ایران از رویکرد تازه طرف مقابل استقبال کرد و در مقابل پذیرفت که کماکان درباره موضوع هسته یی اش حاضر به مذاکره است.

پس از مذاکرات استانبول ۲، دو طرف برای توافق بر سر گام نخست به بغداد آمدند. اما در همان گام نخست با اختلاف نظر رو به رو شدند، چرا که ۱+۵ در پیشنهادی بر توقف غنی سازی ۲۰ درصدی، تعطیلی سایت فردو، انتقال مواد هسته یی (اورانیوم با غنای ۲۰ درصد) به خارج از ایران تاکید کرد. آنها در ازای اجرای این اقدامات از سوی ایران اعلام کردند که تحریم های جدیدی در شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران تصویب نخواهند کرد! امری که در حدود سه سال است، متوقف شده است. این رویکرد پنجره های امیدی که در استانبول گشوده شده بود را بست و دو طرف با اختلاف نظر میز مذاکره را ترک کردند.

مسکو ایستگاه سوم دور تازه مذاکرات سیاسی ایران و ۱+۵ در سال گذشته (شمسی) بود. این بار این ایران بود که پیشنهادش را به عنوان گام نخست همکاری به ۱+۵ ارایه کرد، اما ۱+۵ در لحظه از پذیرش آن سرباز زد.

ایران در پیشنهادش بر فتوای رهبر انقلاب درباره حرام بودن سلاح هسته یی و دستیابی به آن در مقابل شناسایی حقوق هسته یی ایران به ویژه غنی سازی، همکاری های فراتر از چارچوب NPT در مقابل لغو تمامی تحریم های یک جانبه، تعلیق غنی سازی اورانیوم تا ۲۰ درصد در مقابل لغو قطعنامه های شورای امنیت و همکاری متقابل در موضوع های منطقه ای و بین المللی از جمله تحولات بحرین و سوریه، هسته یی و غیرهسته یی از جمله تروریسم هسته یی، ایمنی هسته یی تاکید کرد.

به گزارش ایسنا، ادامه مذاکرات ایران و۱+۵ برای هشت ماه به دلایل مختلف از جمله تاکید دو طرف بر مواضع شان و حل نشدن اختلاف نظر ها در سه دور مذاکرات استانبول، بغداد و مسکو، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۲۰۱۲، بحران مالی اروپا و آ مریکا و غیره با تاخیر مواجه شد.

پس از انتخاب باراک اوباما به عنوان رییس جمهور آمریکا، ۱+۵ از بسته پیشنهادی به روز شده ای در رسانه هایش سخن به میان آورد اما این پیشنهادها حتی بر روی کاغذ پاسخ گوی منافع و حقوق ملی و بین المللی اش نبود. درباره تغییر رویکرد ۱+۵ در آلماتی ۱ می توان به دلایل مختلفی اشاره کرد. روی کار آمدن مجدد دموکرات ها، انتخاب وزیران خارجه و دفاع در دولت دوم اوباما که رویکرد ضد اسراییلی و مخالفت با جنگ دارند و از سوی تلاش اوباما برای تحقق این شعار که موضوع هسته یی ایران را حل و فصل خواهد کرد از این جمله است. از سویی اجرای تحریم های یک جانبه علیه ایران نتیجه ای غرب به دنبال آن بود در بر نداشت و این امر آن ها را بیش تر به مماشات واداشت.

اما در نهایت ۱+۵ در پیشنهاد به روزشده یک صفحه ای پس از هشت ماه تاخیر خواسته هایش را این طور مطرح کرد: نیازی به توقف فعالیت و سایت غنی سازی فردو نیست و کاهش فعالیت ها در این سایت کفایت می کند، غنی سازی تا غنای ۲۰ درصد تا حد لازم انجام گیرد و مازاد اورانیوم ۲۰ درصد تولید شده یا به ۳.۵ درصد تبدیل شود یا به پودر و نیازی به انتقال آن به کشوری ثالث نیست.

ایران از این که ۱+۵ با رویکردی منطقی تر بر سر میز مذاکره حاضر شده است، استقبال کرد. به طور کلی ۱+۵ در آلماتی ۱ پیشنهادی را مطرح کرده بود که طرف مقابل حاضر به بررسی آن بود امری که در مذاکرات قبلی محقق نشده بود، اما آرامش حاکم بر فضای مذاکرات آلماتی ۱ به این معنا نبود که توافق میان دو طرف قطعی است.

ارزیابی مثبت دو طرف از نشست کارشناسی

کارشناسان فنی و حقوقی دو طرف ۲۸ اسفند ۱۳۹۱ در استانبول با هدف تبادل بررسی های انجام داده گفت وگو کردند. ۱+۵ به توضیحات بیش تری درباره آن چه در آلماتی ۱ ارایه کرده بود، پرداخت. ایران نیز دیدگاه هایش درباره متوازن سازی گام هایی که دو طرف باید بردارند را بیان کرد، چرا که معتقد است آن گام هایی که باید ایران بردارد متوازن با گام هایی که ۱+۵ در مقابل باید داشته باشد نیست.

بر اساس این گزارش، به نظر می آید ارزیابی دو طرف از نشست کارشناسی مثبت بوده است و هوا پشت درهای بسته مذاکرات آفتابی است.

امروز جمعه ۱۶ فروردین گفت وگوهای فنی در استانبول با نشست دیگری در سطح سیاسی بار دیگر در شهر آلماتی در هتل ریکسوس دنبال می شود.

ایران بر این نظر است، اگر طرف مقابل گام کوچک بردارد، ما هم گام کوچک بر می داریم. ایرانی ها می گویند که باید بخش قابل توجهی از تحریم های یک جانبه برای اعتمادسازی در مدت زمان شش ماهه که قرار است همکاری صورت گیرد در ازای گام هایی که ایران بر می دارد، لغو شود.

مقامات ایرانی معتقدند، چنان چه بر سر این مساله در آلماتی ۲ توافق صورت گیرد، مسیر حل و فصل موضوع هسته یی روال منطقی خود را از سوی ۱+۵ پیدا کرده است و می توان به آینده امیدوار بود.

سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد ایران یک روز پیش از مذاکرات آلماتی ۲ اظهار کرد که" نکته مثبت مذاکرات آلماتی ۱ این بود که دیدیم آن ها (۱+۵) از این موضع (سرسختانه و منفی) خود دارند فاصله می گیرند. به همین خاطر است که می گوییم مبادا آن موضع دچار اشتباه محاسباتی شود و ابراز امیدواری کرد، در آلماتی ۲ آنها فاصله بیش تری از مواضع غلط گذشته پیدا کنند. در عین حال ایران نیز با رویکرد مثبت و باز به آلماتی آمده است.

علی باقری معاون سعید جلیلی و عضو تیم مذاکره کننده یک روز پیش از مذاکرات آلماتی ۲ از پیشنهادهای مشخص و راهگشای ایران در مذاکرات خبر داد.

با این وجود هم چنان مسیر مذاکرات هسته یی میان ایران و ۱+۵ متزلزل و ناهموار است. بعید نیست که رویکرد جدید ۱+۵ تحت تاثیر لابی صهیونیست، فشار جمهوری خواهان تندرو در آمریکا و اختلافات موجود میان ۱+۵ بار دیگر به بن بست نرسد. از این رو اراده سیاسی ۱+۵ به ویژه آمریکا در این امر حایز اهمیت است.

تاکنون ایران توانسته است با وجود تحریم های شدید اقتصادی به ویژه تحریم های یک جانبه که سال گذشته به اجرا درآمد، به سختی مقاومت کند. ایران بر این نظر است که توانسته بنای عظیمی که با تحریم های بین المللی و یک جانبه علیه اش در هشت سال گذشته به لحاظ اقتصادی، سیاسی و رسانه ای ساخته و پرداخته شده است را بشکند و اگر بتواند از بار روانی تحریم ها و فشار اقتصادی بکاهد و ایران و دیگر کشورهای دنیا در مسیر لغو تحریم ها قرار بگیرند این بنا بیش تر و بیش تر فرو خواهد ریخت.

شناسایی حق غنی سازی ایران؛ آغاز یا سرانجام داستان!

هر چند تاکنون ۱+۵ از پذیرش سیاسی حق غنی سازی ایران خودداری کرده است اما کشیده شدن مناقشه ایران و ۱+۵ از غنی سازی ۳.۵ درصد به ۲۰ درصد، به لحاظ دیپلماتیک برای ایران یک نقطه عطف محسوب می شود.

مروری بر مذاکرات سیاسی ایران و ۱+۵ در یک سال گذشته نشان می دهد که دو طرف بر سر چگونگی و" آغاز" حل وفصل دیپلماتیک مساله هسته یی بیش از" سرانجام" آن چالش و اختلاف نظر دارند و در این باره نیز هنوز چشم انداز روشن و محکمی دیده نمی شود.

۵+۱ بر سر این که ایران در نهایت و پایان کار می تواند برنامه هسته یی خود را داشته باشد، حق غنی سازی اورانیوم برایش به رسمیت شناخته شود و تحریم های بین المللی و یک جانبه لغو شود در حالی که ایران بتواند اعتماد ۱+۵ را جلب کند، تاکید دارد. این در حالی است که ایران بر شناسایی حق غنی سازی، لغو تحریم های یک جانبه در گام نخست و در آغاز کار تاکید دارد. این اختلاف نظر تاکنون مذاکرات سیاسی دو طرف را با بن بست مواجه کرده است. برای اولین بار ۱+۵ از درخواست تعلیق غنی سازی و تعطیلی فردو و انتقال مواد هسته یی به کشور ثالث که در قطعنامه های شورای امنیت به آنها اشاره شده است عقب نشینی کرد، اما مساله شناسایی حق ایران در غنی سازی و گام های بعدی که احتمالا آنها از ایران درخواست خواهند کرد آینده ای مبهم را پیش رو می گذارد!