پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- «دکتر جعفر قناد باشی» کارشناس مسائل سیاسی در یادداشتی اختصاصی برای «پارس» در واکاوی علل قطع مناسبات ریاض و کشورهای عربی و آفریقایی با ایران نوشت:

تحلیل ها و گمانه های زیادی در رابطه با اقدام عربستان و کشورهای عربی و آفریقایی به دنبال قطع روابط با جمهوری اسلامی ایران صورت پذیرفت. طبیعتا هر یک از تحلیل های حاضر دربردارنده یک سری از واقعیت ها همراه با حدس و گمان های مختلف مبتنی بر تئوری های گوناگون است.

مهم ترین تحلیل ها در این باره به ساختار تصمیم گیری در دستگاه دیپلماسی عربستان و این کشورها اشاره دارد. این گونه تحلیل ها مبتنی بر این واقعیت است که تصمیم گیری در دستگاه سیاست خارجی عربستان و کشورهایی که با جمهوری اسلامی ایران قطع رابطه کرده اند، در اغلب موارد طی مشورت با سفارتخانه های غربی صورت گرفته است و دیپلمات های غربی در این تصمیم گیری نقش مهمی داشته اند؛ لذا گفته می  شود که اتفاقات روزهای اخیر در حقیقت تکرار دوران تحریم با یک چارچوب دیگری است. 

به عبارت دیگر در آستانه شرایطی که تحریم ها علیه ایران برداشته می شود، غربی ها علاقمند به تکرار آن به شکل دیگری هستند. به همین خاطر برخی کارشناسان  معتقد هستند که این موضوع یک پروژه طولانی مدت است که امکان تداوم آن در سالیان آتی وجود دارد؛ همچنان که تحریم ها علیه ایران با بهانه تراشی ساختن سلاح هسته ای سالیان متوالی ادامه پیدا کرد، در حال حاضر نیز با بهانه  واهی حمله به سفارتخانه اعمال می شود. چرا که در دنیا در موارد محدودی به سبب حمله به سفارتخانه کشوری، به قطع مناسبات کشورها می انجامد. 

تحلیل دیگر مبتنی بر قدرتمند شدن جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی های میدانی ارتش عراق و سوریه در این کشورها است. در مقابل عربستان از تحمل پذیرش پیروزی های منطقه ای ایران برخوردار نیست؛ چرا که این پیروزی ها را مقدمه ظهور ایران قدرتمند در منطقه به شمار می آورد. لذا عربستان سعودی برای جلوگیری از تداوم پیروزی های منطقه ای ایران و حامیان آن تدابیری را اتخاذ کرده است.

فرضیه سوم مربوط به داخل عربستان است. در حال حاضر حکومت این کشور با یک انقلاب بالقوه ای روبه رو است که هر آنی امکان رخ داد دارد. قیام های این کشور و نارضایتی ها از آل سعود به دنبال مشکلات اقتصادی داخلی بی سابقه متاثر از مشکلات ناشی از جنگ یمن و مخدوش شدن وجهه حکومت عربستان افزایش پیدا کرده است. سران حکومت عربستان به دنبال افزایش نارضایتی های داخلی درصدد انتقال بحران به بیرون از مرزهای  کشور خویش هستند. به عبارت دیگر حکومت این کشور در حال نوعی فرافکنی و سوق دادن توجه مردم به خارج از کشور است تا از یک انسجام داخلی بهره برداری کند. عربستان با دشمن تراشی و استفاده از دیپلماسی تهاجمی در اندیشه نجات پیدا کردن از یک قیام احتمالی داخلی است.

در نهایت تعبیر دیگری از مجموع این تحلیل ها حکایت دارد اما عربستان در این صحنه با مشکلاتی مواجه شده است. قرار گرفتن کشورهایی ذره بینی مثل کومور، جیبوتی و غیره موجب خدشه دار شدن وجهه عربستان و تمسخر این کشور نزد رسانه های منطقه ای شده است. همچنین برای همگان واضح است که هم سویی کشورهای عربی و آفریقایی با عربستان در یک ائتلاف ناگفته بسیار شکننده به شمار می آید؛ چرا که ائتلاف های اخیر عربستان نیز با شکست مواجه شده است؛ شکست ائتلاف علیه یمن و عملی نشدن ائتلاف علیه داعش از نمونه های این ماجرا است. حتی اختلاف های عربستان با شورای همکاری خلیج فارس از جمله بر سر قضیه ایران بیانگر این نکته است که عربستان در هیچ یک از ائتلاف ها به موفقیت نرسیده است. 

در حقیقت اتفاقات اخیر هجمه ای علیه جمهوری اسلامی ایران شمرده می شود اما کشوری که در سالیان طولانی تجربه تحریم دستگاه دیپلماسی اروپایی و غربی را داشته است، اتفاقات اخیر فشار کوچکی علیه آن به حساب می آید و در واقع آخرین تلاش های مخالفان ایران در حال انجام است و در صورت عبور از این مرحله، مراحل نویدبخشی در انتظار کشورمان است.

بی شک کشورهای غربی علاقمند به مناسبات دوستانه ایران با کشورهای دیگر از جمله کشورهای عربی نیستند و از این مناسبات منافعی عاید آن ها نمی شود. بین جمهوری اسلامی و غربی ها بر سر مسائلی همچون فروش سلاح به کشورهای عربی و معادلات دیگر بین المللی اختلاف منافع دیده می شود. غربی ها از سالیان گذشته سعی بر پررنگ کردن اختلافات بین ایران و کشورهای منطقه دارند تا این که بین ایران و عربستان یا ایران و ترکیه جنگی اتفاق افتد اما تاکنون خواسته غربی ها به خاطر خویشتن داری صحیح جمهوری اسلامی ایران اجرایی نشده است. 

دست های پشت پرده غربی ها طی سال گذشته میلادی در اقدامات عربستان برای تحریک جمهوری اسلامی به وضوح مشاهده می شود؛ عناصر نفوذی در قصه تجاوز به نوجوانان ایرانی و برجسته ساختن این قضیه، دست های مشکوک صهیونیست ها در تامین امنیت حج و وقوع حادثه منا و اعدام شیخ نمر از جمله نمونه هایی است که در یک سال گذشته میلادی با همراهی و حمایت های غربی ها به انجام رسید و به دنبال تحریک ایران برای ورود به جنگ بود.

پشت پرده تامین امنیت تجاوز رسانه کشورهای عربی