نزدیک شدن خط برخورد یا معامله پشت پرده در سوریه

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دکتر علیرضا رضاخواه- ورود روسیه و عملیات جنگنده های این کشور علیه تروریست ها در سوریه ، تحولات میدانی در منطقه را وارد مرحله تازه ای کرده است. مسکو می گوید بیش از 50 پایگاه داعش را هدف قرار داده و از بین برده است. اما غربی ها می گویند حملات روسیه گروه های شورشی مخالف اسد را هدف گرفته؛ گروه هایی که از سوی آمریکا و متحدان منطقه ای پشتیبانی می شوند و نه داعش. با این حال آمریکایی ها تصریح کرده اند که مسکو آنها را در جریان حملات نظامی علیه داعش قرار داده است.همزمان نیویورک تایمز از راهبرد جدید آمریکا در سوریه خبر می دهد : "قرار است با تجهیز ۵هزار نفر از مخالفان اسد و استمداد از ۲۰هزار نیروی کرد، عملیات جبهه شمال روی شهر رقه (مرکز خلافت داعش)متمرکز شود." نیویورک تایمز به نقل از محافل دولتی و نظامی آمریکا می نویسد، باراک اوباما در هفته گذشته، با چنین راهبردی موافقت کرده است. گفته می شود که عملیات جدید به زودی با تجهیز هرچه بیشتر نیروهای مخالف اسد آغاز خواهد شد و کمک های لجستیک از قبیل سلاح و مهمات کافی در اختیار آنها قرار خواهد گرفت. نیویورک تایمز نوشته که بحث تشدید حملات هوایی با استفاده از یک پایگاه نظامی ترکیه نیز در جریان است. این عملیات از سوی جنگنده های ائتلاف پشتیبانی خواهد شد. نیویورک تایمز نوشته که "طرح پنتاگون مشتمل بر مسدود کردن کلیه راه های ارتباطی و لجستیکی داعش خواهد بود."طرح یک استراتژی جدید در سوریه از سوی آمریکا در حالی که میگ های روسی مشغول عملیات نظامی در آسمان این کشور هستند، دو گمانه متفاوت را در رابطه با اهداف پشت پرده آمریکایی ها مطرح می سازد.

نزدیک شدن خط برخورد

گمانه اول بر نزدیک شدن خط برخورد میان شرق و غرب در سوریه استوار است. ظاهرا آمریکایی ها تصمیم گرفته اند قافیه را بیش از این به روس ها نبازند. آنها احتیاط را کنار گذاشته و سیاست مسلح سازی مخالفان حکومت مرکزی در سوریه را در پیش گرفته اند. در این سناریو استراتژی جدید آمریکایی ها بر دو هدف کوتاه مدت و بلند مدت میدانی استوار است، هدف کوتاه مدت ایجاد منطقه پرواز ممنوع در مناطق تحت کنترل "تروریست های خوب" یا همان ملیشیای مورد حمایت غرب می باشد. هدف طولانی مدت تجزیه سوریه و ایجاد یک حکومت همسو با منافع نظام سلطه در سوریه است. این استراتژی متکی به تجربه آمریکایی ها در عراق و تشکیل منطقه خودمختار کردستان می باشد. با این حال پیشبرد چنین هدفی با توجه به بافت جمعیتی متکثر، اختلافات میان گروه های مسلح و همچنین نگرانی های امنیتی ترکیه امری بسیار پیچیده خواهد بود. علاوه بر این چنین طرحی ممکن است به گسترش بحران سوریه و آغاز رسمی یک جنگ بین المللی میان شرق و غرب منتهی شود. روز گذشته یک میگ روسی به صورت اشتباه وارد حریم هوایی ترکیه(عضوی از ناتو) شد، همزمان جت های نظامی ترکیه برای مقابله با آن اعزام شدند، اخبار منتشر شده حاکی از آن است که این رویداد می توانست به راحتی به یک برخورد نظامی تمام عیار میان ناتو و مسکو تبدیل شود. ضریب احتمال وقوع چنین اتفاقاتی خواسته و یا ناخواسته با عملیاتی شدن استراتژی جدید آمریکا بیشتر خواهد شد.

تعامل در شام

گمانه دوم حاکی از به توافق رسیدن روسیه و آمریکا برای مقابله با داعش در سوریه است. شکست استراتژی آمریکا و متحدانش در سوریه باعث شد تا روس ها با طرحی جدید و فراگیر وارد این بحران شوند. مسکو مدتی است که تلاش دارد، ائتلافی منطقه ای را برای مقابله با داعش ایجاد کند. ائتلافی که در آن هم سعودی ها حضور داشته باشند و هم ایرانی ها، هم مخالفان مسلح اسد و هم ارتش سوریه، هم مسکو و هم واشنگتن. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، گفته که بشار اسد آماده است که انتخابات پارلمانی را برگزار کند و قدرت را با بخش های سالم اپوزیسیون تقسیم کند. وی پیش از سفرش به اجلاس سازمان ملل گفت: "ما در واقع می خواهیم ائتلافی بین المللی برای مبارزه با تروریسم و افراط گرایی شکل بدهیم." پوتین، گفته است: "اگر نمی شود میان کشورهایی که می خواهند با تروریسم مبارزه کنند مستقیما و در میدان جنگ همکاری به وجود آورد، دست کم می توان شکلی از هماهنگی را بین آنها پدید آورد." او در حاشیه اجلاس مجمع عمومی در سازمان ملل با همتای آمریکایی اش دیدار کرد و طرح خود را همتای آمریکایی اش توضیح داد.طرحی سه مرحله ای که مرحله اول آن بر ضرورت متحد کردن همه گروه ها برای مبارزه با داعش در سوریه با هدف آماده سازی برای توافق سیاسی و حل بحران تاکید دارد، مرحله دوم مربوط به قدرت های منطقه ای و بین المللی است که روی بحران سوریه تاثیر دارند و اینکه این کشورها بر گروه های مسلح به منظور پذیرش راه حل سیاسی فشار اعمال کنند و مرحله سوم طرح متحد کردن تلاش های منطقه ای و بین المللی برای جلوگیری از تامین منابع مالی گروه های مسلح و جلوگیری از نفوذ آنان به سوریه است. ظاهرا مراحل مقدماتی این طرح با دیپلماسی فشرده کرملین در منطقه پیش رفته است. روس ها در ماه های اخیر هم با مقامات سوری و هم با "اپوزیسیون سالم" در ارتباط بوده اند و توانسته اند مرحله اول طرح خود را پیش ببرند. مرحله دوم طرح نیز با رایزنی دیپلماتیک مسکو با ریاض، ترکیه، ایران و عراق و همچنین کشورهای اروپایی پیش رفته است. تقریبا همه طرف ها بر حضور بشار اسد در دوره انتقالی و همچنین مقابله با داعش به توافق رسیده اند. هم اینک قرار است گام سوم این طرح یعنی محدود سازی منابع داعش توسط تلاش های منطقه ای و بین المللی عملی شود. از همین رو است که آمریکایی ها هدف استراتژی جدید خود را مسدود کردن کلیه راه های ارتباطی و لجستیکی داعش عنوان کرده است.توافق میان مسکو و واشنگتن بر سر موضوعات و تحولات بین المللی هرچند نادر است اما بی سابقه نیست. بحران مهاجرت در اروپا و تبدیل آن به یک موضوع امنیت ملی برای سیاستمداران این قاره را می توان اصلی ترین عامل همگرایی شرق و غرب در سوریه دانست.با این حال این که واقعیت پشت پرده استراتژی جدید نظامی آمریکا در سوریه کدام یک از دو گمانه مطرح شده در این یادداشت است را گذر زمان مشخص خواهد کرد.