پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- علی جهانگیری- جمهوری ترکیه، روزهای سخت و پرتنشی را پشت سر می‌گذارد. دلار، به تدریج گران می‌شود و برای نخستین بار در تاریخ این کشور، هر دلار آمریکا به مرز 3 لیره ترکیه رسید. صدها نفر به اتهام هواداری از پ.ک.ک، داعش و گروه کمونیستی نجات خلق، دستگیر و زندانی شده اند، هواپیماهای نیروی هوایی ترکیه در حال بمباران مواضع پ.ک.ک در اقلیم کردستان عراق هستند، هر روز چند نظامی ترکیه و چند عضو پ.ک.ک در استان‌های جنوب و جنوب شرقی کشته شده و چندین کامیون و خودرو توسط اعضای پ.ک.ک به آتش کشیده می‌شود، کابینه تشکیل نشده و اختلافات سیاسی بین چهار حزب برتر، به اوج خود رسیده است و.... همه این تحولات پیچیده در این کشور در حالی صورت گرفته که ترکیه اول نوامبر (10 آبان ماه ) شاهد انتخابات سرنوشت ساز دیگری ( انتخابات پارلمانی ) خواهد بود . این شرایط بهانه‌ای شد تا در قالب پرونده‌ای ویژه به بررسی چشم انداز رقابت‌های سیاسی در ترکیه و شرایط این کشور بپردازیم که درادامه می‌خوانید:

خرداد ماه گذشته حزب حاکم عدالت و توسعه حاکمیت مطلق در پارلمان را پس از 13 سال از دست داد.این برای اولین بار از زمان به قدرت رسیدن این حزب در سال 2002 بود که محبوبیت آن کاهش یافت.اگرچه این حزب همچنان اکثریت کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارد اما با کاهش 69 کرسی نسبت به انتخابات 2011 اختیار تشکیل دولت به صورت مستقل را از دست داده است.در مقابل کردها بیشترین دستاورد را در این انتخابات داشته‌اند و حزب کردی دموکراتیک خلق‌ها توانست با کسب 13 درصد آرا به حدنصاب 10 درصدی ورود به پارلمان دست یابد و 80 کرسی کسب کند.ظهور این حزب به عنوان یک بازیگر جدید چشم انداز پیچیده‌ای از آینده سیاسی ترکیه ایجاد کرده است چرا که باعث شد هیچ حزبی نتواند اکثریت لازم برای تشکیل دولت را به دست آورد. عوامل مختلفی در جابجایی آرا بین احزاب چهارگانه نقش داشته است .

مقایسه منطقه ای آرای احزاب چهارگانه در 2 انتخابات اخیر

ابتدا افزایش نارضایتی از حزب عدالت و توسعه به ویژه نحوه رهبری اردوغان به عنوان رهبر اصلی این حزب و رئیس جمهور ترکیه می‌تواندمهم‌ترین دلیل باشد.همچنین کردهای محافظه کار از بی‌توجهی آنکارا در کمک به کردهای سوریه در شهر کوبانی سوریه به هنگام حمله داعش در اکتبر 2014 به شدت خشمگین بودند و به نظر می‌رسد که رای خود را به جای سبد عدالت و توسعه به سبد دموکراتیک خلق‌ها ریخته اند. ملی گراها و پان ترکیست‌ها به دلیل تلاش‌های اردوغان در پیشبرد صلح با کردها و مذاکره با حزب کارگران ترکیه (پ.ک.ک) از حزب عدالت و توسعه روی گردان شدند.در همین حال اردوغان حاضر نشده است که به گزینه‌های جایگزین همچون دولت ائتلافی و یا دولت اقلیت تن دهد و زنگ آغاز رقابت‌های سیاسی برای برگزاری انتخابات زودهنگام را به صدا درآورده است.برخی از تحلیلگران می‌گویند که حملات اخیر آنکارا علیه پ.ک.ک برای تضعیف دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات آتی تدارک دیده شده است. اگر حزب کردی دموکراتیک خلق‌ها در به دست آوردن حدنصاب شکست بخورد عدالت و توسعه به عنوان دومین حزب قدرتمند در مناطق کردنشین بار دیگر می‌تواند اکثریت مطلق پارلمان را به دست آورد.در ادامه به معرفی 4 حزب برتری که به پارلمان راه یافتند،اشاره می‌شود:

حزب عدالت و توسعهAKP

حزب عدالت و توسعه در سال 2001 توسط عبدا... گل رئیس جمهور سابق،اردوغان رئیس جمهور فعلی و بولنت آرینچ تاسیس شد که در واقع منشعب از حزب اسلام گرای فضیلت محسوب می‌شود.اگرچه اردوغان پس از انتخاب به عنوان رئیس جمهور علی الظاهر رهبری آن را در اختیار احمد داوود اوغلو نخست وزیر قرار داده است اما همچنان نقش اصلی در هدایت عدالت و توسعه را برعهده دارد. این حزب در طول 13 سال حکمرانی همواره مدعی ترویج ارزش‌های اسلامی بوده است و با انجام اصلاحات اقتصادی گسترده توانسته است برای اولین بار در ترکیه یک طبقه متوسط طرفدار خود ایجاد کند. رهبران آن همچنین توانستند به طور چشمگیری روند صلح با کردها را پیش ببرند.این حزب در انتخابات اخیر در همه مناطق ترکیه با کاهش محبوبیت روبه رو بوده است هر چند بیشترین کاهش در مناطق کردنشین جنوب شرق این کشور اتفاق افتاده است که با ترک مذاکرات صلح با پ.ک.ک تشدید شده است.عدم اقبال مردم ترکیه به سیستم ریاستی و اصرار اردوغان برای کاهش قدرت پارلمان و افزایش اختیارات رئیس جمهور،اتهام فساد و ارتشاء برخی از مقام‌های بلندپایه عدالت و توسعه و همچنین ساخت کاخ گران قیمت ریاست جمهوری که انتقادات زیادی برانگیخت نیز بر کاهش اقبال نسبت به این حزب موثر بوده است.همچنین با وجود اینکه طبق بند 101 قانون اساسی ترکیه رئیس جمهور نباید در هیچ حزبی فعالیت کند اما اردوغان آشکارا مشغول هدایت و رهبری عدالت و توسعه است که باعث شده تا او همواره به نقض قانون اساسی متهم شود. مذاکرات صلح با پ.ک.ک و همچنین بازگشایی مرز ترکیه بر روی 1.8 میلیون آواره سوری باعث شده تا عدالت و توسعه حمایت بسیاری از جریان‌های ملی گرا را از دست بدهد.از سوی دیگر انفعال آنکارا در ماجرای حمله داعش به شهر کردنشین کوبانی سوریه در اکتبر 2014 باعث شد تا کردهایی که به این حزب رای می‌دانند در انتخابات گذشته به دموکراتیک خلق‌ها تمایل پیدا کنند. رهبران عدالت و توسعه می‌دانند زمانی می‌توانند آرای از دست رفته را بازگردانند که با مسئله کردها به خوبی بازی کنند تا حمایت لازم از هر دو جریان ملی گرا و کردها را به دست آورند.با این همه مهم‌ترین عامل شکست اردوغان اقتصاد ترکیه است. توفان مشکلات اقتصادی از جمله کاهش ارزش لیر و افزایش بیکاری زنگ خطر جدی برای عدالت و توسعه محسوب می‌شود و اردوغان تا قبل از انتخابات زودهنگام باید بتواند مردم را قانع کند که در صورت پیروزی حزب حاکم اوضاع اقتصادی بهبود پیدا خواهد کرد.

حزب جمهوری خواه خلقCHP

این حزب به عنوان موسس ترکیه مدرن بیش از همه به آراء ترک‌های سکولار مستظهر بوده است.پایگاه رای این حزب بیشتر در شهرهای بزرگ و مناطق ساحلی ترکیه و در بین طبقه تحصیلکرده و روشنفکر است.از سال 2010 و رهبری کمال قلیچدار اوغلو ضمن حفظ ریشه‌های کمالیستی به سمت سوسیال دموکراسی گرایش پیدا کرده است.بیشترین منتقدان این حزب کردها در مناطق جنوب شرقی هستند که این حزب را سد راه رسیدن به خواسته‌های اساسی خود می‌دانند.با این حال از آنجا که رهبران این حزب درک کرده‌اند که قدرت ترکیه به ویژه در عرصه بین‌المللی تا حدود زیادی به یکپارچگی در داخل وابسته است در سال‌های اخیر مواضع خود را درقبال کردها تعدیل کرده اند.در انتخابات اخیر دموکراتیک خلق‌ها با شعارهای لیبرالیستی خود توانست برخی از هواداران جمهوری خلق را در بین گروه‌های روشنفکری و همچنین کردهای علوی به خود جذب کند.جمهوری خلق در انتخابات پیش رو بیش‌ترین سرمایه گذاری را در استان‌های بزرگتر از جمله آدانا،هاتای و آنتالیا و در رقابت با عدالت و توسعه خواهد داشت.

حزب حرکت ملیMHP

حزب راست گرای حرکت ملی به عنوان یک حزب ملی گرا به شدت بر روی هویت ترکی و همچنین دولت ترک تاکید دارد.هرچند در دوران رهبری "دولت باغچلی " این حزب سعی کرده است تا از ریشه‌های نئوفاشیستی دهه 1970 خود و همچنین گرایش کمالیستی محض فاصله بگیرد و به سمت پذیرش اصول دموکراتیک و تکثر در جامعه ترکیه حرکت کند اما همچنان در فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه به عنوان یک جریان ریشه دار ضدکردی محسوب می‌شود .این حزب پایگاه رای مشترک زیادی با عدالت و توسعه دارد و از طرف جامعه روستایی، ترک‌های سنی مذهب و ترکمن‌ها حمایت می‌شود.تاکید این حزب بر هویت ترکی موجب شده است تا آراء قابل توجهی در جامعه آذری‌ها در مناطق شمال شرق ترکیه کسب کند. موفقیت این حزب در انتخابات پیش رو بیش از هر چیز به شکست عدالت و توسعه بستگی دارد و سعی خواهد کرد تا مرزبندی خود را با حزب حاکم به ویژه در استان‌های حاشیه دریای مدیترانه در مخالفت با حضور آوارگان سوری و مذاکره با کردها روشن کند.در واقع مهم‌ترین حربه رهبران حرکت ملی در انتخابات پیش رو حمله به اردوغان به خاطر مماشات با پ.ک.ک و فشار بر دولت برای جنگ تمام عیار با جنگجویان کرد خواهد بود.ضمن آنکه تلاش خواهند کرد تا برنامه اصلاحات اقتصادی ویژه‌ای برای جلب رای روستائیان ارائه کنند.

حزب دموکراتیک خلق ها HDP

دموکراتیک خلق‌ها به عنوان جدیدترین بازیگر عرصه سیاسی ترکیه در سال 2012 تاسیس شد.یک حزب چپ گرا و مدافع کردها که از اتحاد افرادی که پیش تر به صورت مستقل در انتخابات شرکت می‌کردند تشکیل شده است.تاکید این حزب بر همکاری ترکی-کردی،حمایت از حقوق اقلیت‌ها و پاسداری از محیط زیست توانسته است در مدت کوتاهی هواداران زیادی برای آن به ارمغان آورد.همچنین رهبران این حزب نقش ویژه‌ای برای زنان قائل اند به طوری که از 80 کرسی این حزب در پارلمان 30 کرسی در اختیار زنان قرار گرفته است که در بین احزاب ترکیه بی‌نظیر است.ضمن آنکه تنها حزبی است که در کنار یک مرد (صلاح‌الدین دمیرتاش) یک زن (فیگن یوک‌سداغ) نیز به عنوان رهبر مشترک فعالیت می‌کند.انتخابات 7 ژوئن بزرگترین پیروزی برای دموکراتیک خلق‌ها بود و با کسب 13 درصد آرا و حضور در پارلمان عملا رویاهای اردوغان را بر باد داده اند. دموکراتیک خلق‌ها برای حفظ جایگاه خود و حتی بهبود آن باید در انتخابات پیش رو مرزهای ایدئولوژیک و جغرافیایی خود را گسترش دهد و به فراتر از مناطق کردنشین بیندیشد.افزایش مهاجرت کردها به شهرهایی چون استانبول،ازمیر و آدانا فرصت بسیار مناسبی برای این حزب فراهم کرده است.افزایش همکاری با جریان‌های ترک و تاکید بر حقوق اقلیت‌ها نیز در موفقیت بیشتر آن موثر خواهد بود. با این حال سخت‌ترین کار برای رهبران این حزب مقابله با تبلیغات اردوغان برای ایجاد هراس از این حزب و اتهام همدستی با پ.ک.ک در خشونت های ترکیه است.

جمع بندی

با همه موارد گفته شده پیچیدگی عرصه سیاسی این روزهای ترکیه پیش بینی آینده این کشور و نتیجه انتخابات زودهنگام را به شدت دشوار ساخته است. اردوغان که با رد ائتلاف با دیگر احزاب نشان داد به هیچ عنوان حاضر به سهیم شدن دیگران در قدرت نیست بیش از تمرکز بر مسائل اقتصادی به جنگ با پ.ک.ک امید بسته است. باید دید که آیا اکثریت مردم ترکیه به ویژه طرفداران راست گرای حرکت ملی به عنوان یک حزب ملی گرا (mhp) و حزب جمهوری خواه خلق(cHp)عامل ناآرامی‌ها در این کشور را پ.ک.ک می‌دانند و یا این درگیری‌ها را شگرد اردوغان برای ایجاد هراس از حزب کردی دموکراتیک خلق ها؟ اگرچه آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که احتمالا تغییر محسوسی در کرسی‌های پارلمان رخ نخواهد داد اما تجربه نشان داده احزاب پیروزی که از تشکیل دولت ائتلافی سر باز می‌زنند در انتخابات بعدی شکست می‌خورند. باید منتظر آبان ماه و برگزاری انتخابات پارلمانی ترکیه ماند.

انتخابات پ ک ک تبلیغات ترکیه دولت