سفرهای زنجیره‌ای اروپاییان به ایران/ نگاه اروپا به تعمیم خاورمیانه‌ای «برجام»
برخی ناظران در تهران نوعی تقسیم کار بین اروپا و امریکا را پیش بینی می‌کنند. آنها می‌گویند که ممکن است اروپا در این تقسیم کار نقش پلیس خوب و طرف امریکایی نقش پلیس بد را بازی کند.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دو هفته پس از دستیابی ایران و 1+5 به «برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)» هیئت‌های اروپایی به سمت تهران سرازیر شده‌اند. هفته پیش وزیر دارایی آلمان به تهران آمد، دیروز مسئول سیاست خارجی اروپا وارد ایران شد، امروز (چهارشنبه) لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه به ایران می‌آید و طی چند روز آینده هم وزیر خارجه اتریش به همراه یک تیم اقتصادی به ایران سفر می‌کند. تمرکز اصلی این سفرها، در ظاهر گشودن دوباره درهای اقتصاد ایران به روی غرب است، اما سفرهای پی در پی مقام‌های بلند پایه اروپایی یک هدف سیاسی دیگر را هم دنبال می‌کند؛ سرایت دادن نتیجه مذاکرات ژنو به سایر ترتیبات منطقه‌ای با هدف آن چیزی که طرف‌های غربی تغییر رفتار منطقه‌ای سیاست خارجی ایران نام گذاشته‌اند.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ظهر دیروز وارد تهران شد و با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران ملاقات کرد. پیش از او، زیگمار گابریل وزیر اقتصاد آلمان نیز در رأس یک هیئت اقتصادی به تهران آمده بود؛کسی که اعلام آمادگی او برای میانجیگری بین ایران و رژیم صهیونیستی، جنجال برانگیز شد. فدریکا موگرینی که قرار است علاوه بر ظریف با علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی هم گفت و گو کند، عصر دیروز در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با ظریف گفت مأموریت اول او این است که «توافقنامه را از کل جنبه‌ها» بررسی کند و پتانسیل توافق را «بسیار بالا» ارزیابی کرد که« فصل جدیدی» را برای ایران رقم می‌زند: «این توافق و قطعنامه روابط جدید ایران و اتحادیه اروپا را هم رقم می‌زند.» موگرینی که پیش از سفر به تهران، به ریاض نیز سفر کرده، معتقد است: «توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5 پایان کار نیست بلکه آغاز راه است»، آغاز راهی که موگرینی در مقاله خودش در روزنامه گاردین همزمان با سفر به تهران نوشت که می‌تواند «چارچوب منطقه‌ای متفاوتی ایجاد کند.» سخنگوی موگرینی این منظور را با زبان صریح تری در گفت و گو با المانیتور بیان کرد: «توافق هسته‌ای ایران و 1+5 می‌تواند چارچوبی برای حل مسائل دیگر از جمله بحران سوریه و مبارزه با داعش باشد.»
تحدید حدود ایران در خاورمیانه؟
دیپلمات‌ها در تهران تأیید می‌کنند که بعد از توافق ایران با 1+5 در وین، مسئله خاورمیانه دومین پرونده‌ای است که طرف غربی به دنبال آن است که با ایران بگشاید. یک دیپلمات کشورمان که به دلیل ملاحظات دیپلماتیک خواست نامش فاش نشود دیروز در گفت و گو با جوان گفت: «غرب به دنبال تعریف و ترسیمی جدید در خاورمیانه است. در این ترسیم جدید، نقش ایران مورد پذیرش قرار می‌گیرد ولی نقشی که طرف غربی می‌پذیرد، نقش طبیعی ایران نیست. آنها سعی دارند نقش طبیعی ایران را به نفع متحدین خودشان مهار کنند.» این دیپلمات با اشاره به اظهار نظرهایی که وزیر خارجه فرانسه قبل از سفر به تهران انجام داده، پیش بینی کرده که فابیوس در تهران احتمالا رفتاری خارج از چارچوب‌های تعریف شده خواهد داشت.
این دیپلمات امور خاورمیانه معتقد است که پرونده خاورمیانه، بعد از پرونده هسته ای، چالش بعدی سیاست خارجی ایران خواهد بود؛ موضوعی که ناظران در تهران نیز نشانه‌هایی از شکل‌گیری چنین چالشی را تأیید می‌کنند. آنها می‌گویند که در نبود مناسبات عادی میان تهران- واشنگتن، دولت‌های اروپایی نقش بیشتری برای تسری توافق وین بر سایر مسائل خاورمیانه ایفا خواهند کرد. فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه روز دوشنبه گفت که نحوه برخورد با وزیر خارجه این کشور در تهران، آزمونی برای سنجش رفتار ایران است. اولاند گفته که تهران باید در ایجاد ثبات در منطقه ایفای نقش کند و تأکید کرده: «انتظار داریم رئیس‌جمهور (حسن) روحانی نشان دهد که ایران می‌تواند به حل بحران‌های شدید منطقه، به خصوص سوریه، کمک کند.» منابع امریکایی به نقل از مقام‌های کاخ سفید گزارش کرده‌اند که باراک اوباما، رئیس‌جمهور امریکا چشم به گام‌های دیپلماتیک بعدی با ایران دارد. سایت پولیتیکو نزدیک به کاخ سفید با اشاره به این رویکرد کاخ سفید، به سخنان روز جمعه قبل وزیر خارجه امریکا در نشست شورای روابط خارجی اشاره کرده که گفته است: «می‌دانم که خاورمیانه‌ای که در کوران آتش است را با این توافق هسته‌ای بیشتر می‌توان مهار کرد و این به ما قابلیت‌های بیشتری برای حل و فصل این آتش‌ها می‌دهد.» وزیر خارجه امریکا گفته که در خلال مذاکرات هسته‌ای سرسختانه تلاش کرده سایر مسائل منطقه را با ظریف مطرح کند، اما ایرانی‌ها از اختیار لازم برای گفت‌وگو در این باره برخوردار نبوده‌اند. برخی ناظران در تهران نوعی تقسیم کار بین اروپا و امریکا را پیش بینی می‌کنند. آنها می‌گویند که ممکن است اروپا در این تقسیم کار نقش پلیس خوب و طرف امریکایی نقش پلیس بد را بازی کند.
کمی محتاطانه‌تر
محمد جواد ظریف در کنفراس مطبوعاتی خود با موگرینی گفته توافق هسته‌ای محصول نگاه جدید ایران است و این نگاه می‌تواند برای حل مشکلات منطقه‌ای نیز به کار گرفته شود. سفر چند روز گذشته او به چند کشور منطقه نیز در همین راستا ارزیابی شده ولی برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که سیاست خارجی ایران باید با احتیاط بیشتری برای تسری دادن نتیجه مذاکرات وین به مسائل خاورمیانه حرکت کند. دیپلمات ایرانی که خواسته نامش فاش نشود معتقد است تلاش برای تسری چیزی شبیه به برنامه اقدام مشترک (برجام) به ترتیبات خاورمیانه عجولانه است. این در حالی‌است که مجید تخت روانچی معاون امریکا اروپای وزارت خارجه این محدودیت را به روابط با اروپا محدود کرده و در گفت و گو با روزنامه تلگراف گفته که برای قضاوت درباره احتمال همکاری منطقه‌ای با امریکا، زود است. مجید تخت‌روانچی درباره همکاری ایران و امریکا گفت: «هنوز برای صحبت در مورد اینکه آیا می‌توان در آینده ایران و امریکا در موضوعات منطقه‌ای با هم کار کنند، زود است، اول باید ببینیم نوزاد کنونی را می‌توان بزرگ کرد یا نه و اگر اجرای توافق خوب پیش برود، فکر می‌کنم موقعیت‌هایی باشد.» جیمز کلاپر، مدیر اطلاعات ملی امریکا در نشست امنیتی آسپن گفته توافق هسته‌ای رفتار ایران را تغییر نخواهد داد. او گفت: «هیچ شکی درباره رفتار ایران و کارهایی که آنها در منطقه انجام می‌دهند، ندارم؛ درباره ترویج تروریسم توسط آنها، حمایت آنها از گروه‌هایی مانند حزب‌الله. این توافق به خودی خود و به تنهایی رفتار آنها را تغییر نخواهد داد.»
فدریکا موگرینی در دیدار با حسن روحانی، توافق وین را قدمی رو به جلو برای گسترش صلح توصیف و تصریح کرد: «به نمایندگی از اتحادیه اروپا می‌گویم که ما با تعهد و وحدت کامل از این توافق حمایت کرده و به عنوان عضو کمیسیون مشترک، بر اجرای گام به گام این توافق جهت اجرای صحیح، دقیق و به موقع آن نهایت تلاش خود را به کار خواهیم گرفت.» موگرینی خاطر‌نشان کرد: «خطاب به آن دسته معدود از کشورها که نسبت به این توافق ابراز نگرانی می‌کنند، می‌گویم که وقتی ما چنین حجمی از سرمایه‌گذاری سیاسی را برای حصول این توافق انجام دادیم، منطقی است که همین میزان اراده و سرمایه‌گذاری را برای اجرای آن صرف خواهیم کرد.» موگرینی تأکید کرد: «قطعاً در هفته‌های پیش‌رو شاهد تردد تعداد زیادی از نمایندگان اروپایی به تهران خواهید بود که نشان می‌دهد ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فراوانی برای گسترش روابط با ایران وجود دارد.»
ارسال نظر