باد داعش در بادبان كشتي آنكارا/ در برابر اين جاه‌طلبي پادشاه جديد عثماني چه مي‌توان كرد؟
اقدام ارتش تركيه بيش ازآنكه عملياتي براي مرده‌ربايي باشد، بيشتر حاوي ٢ پيام مخاطره‌آميز است.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- متين مسلم- در آخرين ساعات يكشنبه ٢٣ فوريه، دولت تركيه اعلام كرد ارتش اين كشور با حمله به خاك سوريه، بقاياي جسد سليمان شاه(نياي پادشاهان عثماني) و ٢٨ محافظ مقبره وي را جابه‌جا كرده و به خاك تركيه انتقال داده است.
مقبره سليمان شاه در روستای کارا کوزاک واقع در ٣٠ کیلومتری مرز ترکیه و سوریه، نزدیک استان حلب قرار دارد. ظاهرا براساس تفاهمنامه‌اي ميان دولت وقت عثماني و دولت فرانسه در‌سال ١٩٢١ این منطقه هر چند در خاك سوريه، اما جزء قلمرو ترکیه محسوب می‌شود.
داود اوغلو نخست‌وزیر ترکیه در پاسخ به واكنش‌هاي بين‌المللي گفته است این مکان برای ترکیه از نظر تاریخی باارزش محسوب می‌شود. او افزود: پس از تخلیه محل، مقبره خالي شاه سلیمان از سوی نیروهای نظامی ترکیه منفجر شد تا به گفته نخست‌وزیر ترکیه در آینده از سوی گروه داعش یا دیگر گروه‌های شبه نظامی در سوریه مورد سوءاستفاده قرار نگیرد. از سوي ديگر دمشق همان‌گونه كه انتظار مي‌رفت اقدام آنكارا را محكوم و اعلام كرد حق پاسخگويي را براي خود محفوظ مي‌داند.
اينكه دولت سوريه تا چه حد قادر به عملي كردن تهديد خود است، باتوجه به وضعيتي كه با آن دست و پنجه نرم مي‌كند، بدون ترديد بيش از يك تهديد تبليغاتي گفته‌هاي سخنگوي دولت سوريه ارزش ديگري ندارد. چراكه شمال سوريه خصوصا منطقه مورد حمله ارتش تركيه سال‌هاست از كنترل دولت دمشق خارج و در دست شورشيان مخالف اسد قرار دارد. منطقه‌اي كه طي ٨ ماه گذشته عملا توسط شبه نظاميان داعش و جبهه النصر اداره شده است. نگراني نسبت به نيات و اهداف آنكارا در منطقه عربي و غرب آسيا مدت‌هاست ذهن بسياري از تحليلگران سياسي و بين‌المللي را به خود مشغول كرده. به جز كشور‌هاي منطقه خصوصا ايران و عراق حتي،اين اهداف موجب بروز نگراني‌هايي در واشنگتن و پاره‌اي پايتخت‌هاي اروپايي شده است.
سخنان آقاي بايدن اوايل اكتبر سال گذشته و خانم مركل در فوريه امسال مبني برحمايت دولت تركيه از شبه نظاميان مسلح در سوريه و عراق و كمك به نيرو‌هاي داعش، خشم مقامات ترك خصوصا آقاي اردوغان را برانگيخت. اما يك ديپلمات اروپايي مقيم استانبول كه مايل به افشاي نام خود نبود مي‌گويد: «خشم اردوغان بيشتر به دليل افشاگري علني اقداماتش صورت گرفت. كما اينكه وي حاضر نشده توضيح قانع‌كننده‌اي درباره اخبار منتشر شده درباره حمايت مخفي و سيستماتیك كشورش از شبه نظاميان مسلح ارایه كند». اخبار ٢٤ ساعت گذشته درباره اين اقدام تعجب‌برانگيز ارتش تركيه تا حدود زيادي ديدگاه‌هاي اين ديپلمات و ديگر محافل سياسي و امنيتي را تاييد مي‌كند.
تعجب نه صرفا به دليل انجام عمليات امنيتي «مرده ربایی» در شمال سوريه و نه حتي لشكر‌كشي رسمي به خاك اين كشور، بلكه بيشتر به اين علت كه ارتش تركيه بدون هيچ مقاومتي از سوي شبه نظاميان داعش و جبهه النصر مستقر در منطقه وارد حوزه تحت تسلط آنها مي‌شود، از سد آنها به‌راحتي عبور مي‌كند، عمليات مورد هدف را انجام و به سلامت و با دست تكان دادن‌هاي شبه نظاميان مسلح به خاك خود بازمي‌گردد. آنگاه و دركمال ناباوري آقاي اردوغان ارتباط سيستماتيك با داعش و جبهه النصر را انكار مي‌كند. پاره‌اي گزارش‌هاي خبري حكايت از آن دارد كه پيش از شروع عمليات، فرماندهان ارتش تركيه با فرماندهان منطقه‌اي داعش براي انجام بي‌دردسر عمليات «سليمان شاه» توافقات لازم كرده بودند. اما حتي اگر اين گزارش‌ها خيلي دقيق هم نباشند – كه هستند- نوع عمليات و وسعت آن منطقا نمي‌توانسته بدون هماهنگي و اطلاع شبه‌نظاميان تا بن دندان مسلح صورت گرفته باشد. تماس و هماهنگي‌هايي اينچنين است (رسما از ژوئن سال گذشته افشا شد) كه هرگونه خوشبيني نسبت به اهداف و نيات آميخته به ناسيوناليزم تركي– عثماني آقاي اردوغان و دولت نخست‌وزيري وي را زير سوال برده است. ناسيوناليزمي كه آميختگي ابزاري حيرت‌آوري نيز با نيات و باور‌هاي ايدئولوژيك آنها دارد.
اقدام ارتش تركيه بيش ازآنكه عملياتي براي مرده‌ربايي باشد، بيشتر حاوي ٢ پيام مخاطره‌آميز است؛
اول، آنكارا متاثر از شرايط بحراني منطقه به خود حق داده و مي‌دهد در هر زمان و هر كجا اقدام به مداخله و عمليات نظامي كند.
دوم در صورت تداوم بحران در سوريه و عدم دست‌يابي به يك راه‌حل منتج به نتيجه (سياسي يا نظامي) آماده حضور و اشغال بخش‌هايي از خاك سوريه و تشكيل منطقه‌اي خودگردان تحت نظر خود را دارد.
اعلام حمايت كردهاي شمال سوريه از اقدام تركيه بسيار تامل برانگيز است. آيا آنكارا به دنبال مدل‌سازي شمال قبرس در شمال سوريه يا منطقه اقليم كردستان در شمال عراق است؟ نمي‌دانم، مي‌تواند گزينه‌اي به‌شدت قابل تامل باشد. اردوغان تاكنون نشان داده سياستمداري غيرقابل پيش‌بيني است. اما آنچه موجب نگراني شده، نه اين خصلت كه جاه‌طلبي بر گرفته از سنت‌هاي عثماني اوست كه بسياري را به فكر فرو برده است. در برابر اين جاه‌طلبي چه مي‌توان كرد؟
ارسال نظر