بحرین در آستانه درگیری‌های مسلحانه

به گزارش پارس، با تمدید بازداشت شیخ علی سلمان دبیرکل جمعیت دموکراتیک الوفاق عملا حکومت بحرین نشان داد شرایط حساس و پیچیده منطقه را درک نمی کند و هشدارهای مقامات سیاسی، مراجع دینی و خیرخواهان منطقه ای را جدی نمی گیرد. در این بین وجود بحران جدی در این کشور و احتمال بروز تحولات تازه در آن موجب شده است تا سایت رصد به گفتگوی با دکتر حسن هانی زاده کارشناس مسائل سیاسی بنشیند.

دولت بحرین چرا بازداشت شیخ علی سلمان را تمدید کرد؟

در واقع دستگیری شیخ علی سلمان دبیر کل جمعیت الوفاق برآیند فشار برخی گروه های حاکمیت آل خلیفه بر دولت این کشور است، به دلیل محبوبیتی که شیخ علی سلمان در میان مخالفان دولت بحرین دارد، دولت تلاش می کند از طریق دستگیری رهبران انقلاب بحرین و رهبران اپوزیسیون، این قیام را سرکوب کند. این دستگیری هم مانند دستگیری شیخ نمر النمر (یکی از روحانیون برجسته عربستان) است. یعنی نوعی هماهنگی بین عربستان و بحرین برای جلوگیری از قیام مردم وجود دارد. لذا دستگیری شیخ علی سلمان هیچ گونه توجیه سیاسی ندارد و صرفا بخاطر این است که در حقیقت رهبران اپوزیسیون از شخصیتی مانند علی سلمان که دارای شخصیت کاریزما و رهبری است، محروم شوند. در واقع دستگیری و تمدید بازداشت ایشان صرفا برای سرکوب قیام مردم بحرین است. اکنون رژیم آل خلیفه درصدد است که در حقیقت بازتاب این دستگیری را مورد ارزیابی قرار دهد.

اخیرا دومین شخصیت مهم جنبش الوفاق فرا خوانده شده، جریان های سنی در بحرین، چه رویکردی به خواسته های گروه های شیعه دارند؟

گروه های سنی بحرین دو بخش هستند: بخشی از آن ها گروهایی وابسته به وهابیت اند. اینان از غرب عربستان به بحرین مهاجرت کرده و وابسته به قبیله السدیری هستند و نوعی گرایش وهابی دارد. همچنین قبیله النزی که آن ها نیز وهابی هستند. این اقلیت سنی تلاش می کند که شیعیان را به حاشیه براند. اما بخش دیگری از سنی های معتدل مایل به همکاریی و همگرایی با شیعیان هستند. به نظر می رسد وضعیت بحرین در میان سه قطب قرار دارد؛ یعنی قطب شیعیان که اکثریت را تشکیل می دهند، قطب سنی های معتدل و همچنین سنی های افراطی که چسبندگی زیادی با رژیم خلیفه دارند.

تاثیرات منطقه ای و بین المللی بازداشت شیخ علی سلمان چگونه است؟

اظهار تاسف دبیرکل سازمان ملل و همچنین آمریکا و کشورهای اروپایی و دیگر سازمان های حقوق بشر از دستگیری و بازداشت علی سلمان صرفا نوعی فشار به بحرین است. وزارت خارجه آمریکا دستگیری شیخ علی سلمان را محکوم کرد، همچنین اظهار تاسف آقای بان کی مون و برخی از نهادهای بین المللی نشان می دهد که شیخ علی سلمان یک شخصیت مهم بین المللی است و جامعه جهانی نمی تواند نسبت به دستگیری این شخصیت پرنفوذ بحرینی سکوت اختیار کند. اکنون اظهار تاسف رهبران جهان مخصوصا کشورهای اروپایی می تواند نشان دهد که انقلاب و تظاهرات مردم بحرین تظاهراتی کاملا مسالمت آمیز است.

تاثیر دستگیری آقای شیخ علی سلمان در گرایش ها و جنبش های شیعی در بحرین چه بوده است؟

بلافاصله بعد از دستگیری شیخ علی سلمان دبیرکل جمعیت الوفاق مردم از برابر منزل وی به سمت خیابان ها حرکت کردند و در مقابل وزارت کشور بحرین تجمع کردند و درگیری هایی هم صورت گرفت. رژیم آل خلیفه در مقابل تظاهرات مردم خشونت نشان داد. این رویکرد نشان می دهد که دستگیری علی سلمان اگر ادامه داشته باشد؛ تظاهرات مردم بحرین از حالت مسالمت آمیز به شکل خشونت آمیز کشیده خواهد شد.

در شرایط کنونی نگاه بازیگران بین المللی به ویژه آمریکا و اروپایی ها به تحولات بحرین چیست؟

نگاه اروپایی ها و غربی ها به تحولات بحرین نگاه کاملا اصلاح طلبانه است، به این معنی که کشورهایی اروپایی به پادشاه بحرین فشار می آوردند که شیخ خلیفه بن سلمان نخست وزیر را برکنار و شخصیت معتدل تری را بر سرکار آورد و در ساختار سیاسی، شیعیان را مشارکت و یک انتخابات آزاد و دموکراتیک برگزار کند. اما به نظر می رسد که با تحریک و فشار عربستان رژیم آل خلیفه حاضر نیست اصلاحاتی انجام دهد. به همین دلیل اکنون وضعیت بحرین، وضعیت ناپایداری است. از یک سو رژیم آل سعود فشار وارد آورده تا رژیم آل خلیفه تن به خواسته های مردم ندهد، از دیگر سو کشورهای اروپایی و حتی آمریکا درصددند که پادشاه بحرین اصلاحاتی انجام دهد.

در شرایط کنونی، آیا دستگیری شیخ علی سلمان اختلافات شورای همکاری خلیج فارس و هیئت حاکمه بحرین را افزایش می دهد؟

در واقع شورای همکاری خلیج فارس در مسائل کلان کشورهای حوزه های خلیج فارس دخالت می کند. اکنون همه کشورهای خلیج فارس و کشورهای عضو همکاری خلیج فارس تلاش می کنند تا تظاهرات مردم بحرین مهار شود و الگویی برای دیگر کشورهای منطقه نشود. همه کشورهای همکاری خلیج فارس در این رویکرد که باید به این تظاهرات مردم بحرین خاتمه داده شود، اتفاق نظر دارند

تداوم دستگیری علی سلمان از نظر پرستیژ سیاسی‏، بین المللی و رسانه ای بحرین چه پیامدهایی دارد؟

هم اکنون به جز انگلستان که طرفدار سرسخت رژیم آل خلیفه است، بقیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در صدد هستند که به پادشاه کشور بحرین فشار آورند؛ تا یک سری اصلاحات انجام دهد. به نظر می آید اتحادیه اروپا به این نتیجه رسیده است که به خاطر کشورهای دیکتاتور عرب هزینه های زیادی ندهد. لذا سعی می کنند از طریق ایجاد گفتمان و اصلاحات در ساختار سیاسی بحرین این انقلاب را مهار کنند.

سناریوهای فراروی این کشور در آینده چه می باشند؟

بحرین به سمت خشونت های بیشتری حرکت خواهد کرد و هر چه شمار بیشتری از رهبران قیام مردم بحرین توسط رژیم آل خلیفه دستگیر شوند؛ قطعا اعتراضات گسترش پیدا خواهد کرد و اکنون شرایطی وجود دارد که مردم بحرین به خصوص مخالفان دولت بحرین می توانند به این تظاهرات پایان دهند و شدت عمل بیشتری به خرج دهند. اگر این امر انجام شود منجر به کشتار بیشتر مردم خواهد شد و این خود باعث اعتراض علمای کشورهایی مانند عراق، پاکستان، ایران و لبنان خواهد شد.

برخی اتفاقات کنونی را در آینده اینگونه پیش بینی می کنند که احتمالا به درگیری های نظامی بین گروه های مختلف خواهد انجامید؛ در چه صورتی ممکن است این امر رخ دهد؟

در صورتی که دولت بحرین همچنان بخواهد رهبران اپوزیسیون را دستگیر و زندانی و بازداشت کند، تظاهرات مسالمت آمیز مردم بحرین به خشونت کشیده خواهد شد. در این بین از آنجایی که دو گردان کماندویی عربستان در بحرین حضور دارند، به نظر می رسد سعودی ها سعی می کنند مخالفان بحرین را سرکوب کنند که این امر به ضرر مردم بحرین و منطقه خواهد بود.

آیا ممکن است دامنه اختلاف بین مخالفان شیعه و دولت بحرین ابعاد نظامی به خود گیرد؟

بله؛ با توجه به اینکه تظاهرات مردم بحرین تقریبا در حال ورود به پنجمین سال خود است (از چهارده فوریه تا کنون مردم بحرین به صورت مسالمت آمیز تظاهرات کردند و به خواسته های خود نرسیدند) و رژیم آل خلیفه از شیوه های خشونت در مقابل مردم استفاده کردند، طبیعتا خشونت، خشونت تولید می کند اگر این خشونت از سوی دولت بحرین ادامه داشته باشد، طبیعتا مردم بحرین دست به اسلحه خواهند برد.

با توجه به وضعیت کنونی عربستان و بحرین، در چه صورتی ممکن است که عربستان دست از دخالت در مسائل بحرین بردارد؟

عربستان سعودی به هر حال بحرین را بخشی از امتداد عقیدتی خود می داند و همواره دنبال ایجاد حاکمیت یکنواخت آل خلیفه هست. عربستان سعودی دخالت های زیادی در عرصه های سیاسی، فرهنگی و حتی اجتماعی بحرین می کند. پل ملک فهد با ۲۵ کیلومتر طول یکی از بزرگترین پل های جهان بوده و جزیره بحرین را به عربستان ربط می دهد. این نشانه اهمیتی است که عربستان به بحرین می دهد و لذا به نظر می رسد رژیم آل سعود سعی می کند که انقلاب مردم بحرین به پیروزی نرسد و حاکمیت آل خلیفه همچنان ادامه یابد.

با توجه به وضعیت کنونی، آیا ممکن است برخی کشورها مثل پاکستان که نیروهای شبه نظامی را در اختیار بحرین قرار می دهند، در تصمیمات خود تجدید نظر کنند؟

بعید به نظر می آید کشورهای دیگر به صورت رسمی ورود کنند. اما به هر حال اکنون نیروهای انگلیسی و دو گردان کماندوی عربستان فعالانه علیه مردم فعالیت می کنند و دست به کشتار مردم می زنند. لذا به نظر می رسد که وضعیت بحرین با توجه به نیروهای انگلستان و عربستان به سمت خشونت کشیده شود.