ایران و ۱+۵ چگونه می‌توانند به توافق برسند؟
به گزارش پايگاه خبري تحليلي «پارس»، حسین موسویان، عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران، اين يادداشت را برای وبسایت انگلیسی بیبیسی نوشته است:
نهمین دور گفتگوهای ایران و قدرت‌های معروف به ۱+۵ روز سه‌شنبه و در آستانه ضرب‌الاجل ۲۴ نوامبر پایان گرفت، بدون اینکه به نتیجه‌ای برای توافق درباره برنامه هسته‌ای ایران رسیده باشد.
سرگئی ریاباکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، به خبرگزاری ریانووستی گفت: "اگر بگوییم پیشرفت عمده‌ای داشتیم غلط است، اما پسرفتی هم نبود مشکل و وقفه و یا بن‌بستی هم نبود."
به علاوه، آنطور که فرانک والتر اشتاینمایر، وزیر خارجه آلمان گفته است، غرب برای رسیدن به توافق با ایران بر سر برنامه هسته‌ای به لحظات سرنوشت‌سازی رسیده است.
در حالی که احتمال دستیابی به یک توافق جامع پایین است، دو طرف همچنان می‌توانند درباره چارچوب کلی مصالحه‌ای بر سر برنامه هسته‌ای ایران به توافق برسند.
در حال حاضر دو مسئله کلیدی است که رسیدن به توافق را دشوار می‌کند: نیاز به حل مسئله ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران، و زمان و سرعت لغو تحریم‌ها.
با پیشرفت‌های عمده‌ای که در مذاکرات قبلی به دست آمده، اگر این دو مسئله مرتبط حل شود موضوعات دیگری مانند محدودیت سطح غنی‌سازی، حجم ذخایر اورانیوم و اجازه بازرسی از تاسیسات هسته‌ای فردو، قابل حل خواهند بود.
راه‌هایی برای تحقق این امر وجود دارد. باید اصل را بر این گذاشت که شفافیت و اعتمادسازی از طرف ایران و لغو تحریم‌ها از طرف قدرت‌های جهانی به هم وابسته‌اند و می‌توان آنها را در چارچوب اقدامات متقابل تنظیم کرد. با یک رویکرد مرحله به مرحله می‌توان به چنین نتیجه‌ای رسید.
مرحله اول:
این مرحله شامل اقداماتی است که بلافاصله پس از رسیدن به توافق باید انجام شوند. در این مرحله ایران باید:
۱- اجرای موقت پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را بپذیرد. این پروتکل بازدیدهای سرزده بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ممکن می‌کند. ایران اجرای مشروط این پروتکل را پذیرفته بود، اما از سال ۲۰۰۷ اجرای آن را به تعلیق در آورد.
۲- اجرای موقت توافقنامه جانبی اصلاح شده (بند ۳.۱) آئین‌نامه اجرایی پادمان آژانس را بپذیرد، که بنا به آن، کشورها باید هر تصمیمی برای ساختن تاسیسات هسته‌ای جدید را به اطلاع آژانس برسانند. ایران از سال ۲۰۰۷ اجرای این بند را به تعلیق در آورده است.
۳- سقف غنی‌سازی ۵ درصدی را که در نوامبر ۲۰۱۳ بر سر آن توافق شد همچنان حفظ کند.
۴- تبدیل تاسیسات غنی‌سازی فردو به تاسیسات پژوهشی و تحقیقاتی را آغاز کند.
۵- انجام تغییرات فنی لازم در تاسیسات آب سنگین اراک را آغاز کند تا تولید پلوتونیوم (که امکان استفاده از آن در ساخت تسلیحات هسته‌ای وجود دارد) محدود شود.
۶- حل و فصل جنبه‌های نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز کند.
۷- همچنان به عدم بازفراوری سوخت در تاسیسات اراک پایبند باشد.
۸- محدود کردن ذخایر اورانیوم به سطحی که برای نیازهای عملی لازم است را آغاز کند.
۹- سقف ظرفیت غنی‌سازی خود را در حد همین ۹۴۰۰ سانتریفوژی که فعال هستند، نگاه دارد و ۱۲۰۰۰ سانتریفوژ دیگری را که آماده بهره‌برداری هستند به کار نیندازد.
این اقدامات بالاترین سطح شفافیت را از طرف ایران تضمین می‌کند و ضمانت می‌کند که این کشور توان به اصطلاح "گریز هسته‌ای"، یعنی ساخت ناگهانی بمب اتمی، را نخواهد داشت.
در مقابل قدرت‌های جهانی باید همه تحریم‌های یک جانبه و چندجانبه را معلق کنند.
مرحله دوم:
این مرحله می‌تواند پس از دوره‌ای شش ماهه پس از توافق عملی شود. در این مرحله ایران باید:
۱- طراحی مجدد تاسیسات آب سنگین اراک را به ترتیبی کامل کند که ظرفیت کنونی تولید ۱۰ کیلو پلوتونیوم در سال به ۱ کیلو کاهش یابد.
۲- تبدیل فردو به تاسیسات پژوهشی و تحقیقاتی را کامل کند.
۳- موضوع جنبه‌های نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای را با آژانس حل و فصل کند.
۴- پروتکل الحاقی را در هیئت دولت تصویب کند و برای تایید به مجلس بفرستد.
در مقابل قدرت‌های جهانی باید همه تحریم‌های اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل را لغو کنند. در عین حال تحریم‌های آمریکا همچنان معلق باقی بمانند.
مرحله سوم:
مرحله سوم و در واقع مرحله پایانی باید پیش از اتمام ریاست جمهوری باراک اوباما به انجام برسد. در این مرحله ایران باید:
۱- پذیرش پروتکل الحاقی را در مجلس تصویب کند.
۲- بند ۳.۱ آیین‌نامه اجرایی پادمان را در سطح هیئت دولت به تأیید برساند.
۳- به محدود نگه داشتن سطح غنی‌سازی ۵ درصدی برای دوره زمانی طولانی‌تری که مدت آن در مذاکرات روشن می‌شود متعهد شود.
۴- به عدم بازفراوری سوخت در تاسیسات اراک برای دوره زمانی طولانی‌تری که مدت آن در مذاکرات روشن می‌شود متعهد شود.
۵- به محدود نگه داشتن ذخایر اورانیوم در سطحی که برای رفع نیازهای داخلی لازم است برای دوره زمانی طولانی‌تری که مدت آن در مذاکرات روشن می‌شود متعهد شود.
از آنجا که ایران تا سال‌ها به بازفراوری سوخت و غنی‌سازی بالاتر از ۵ درصد نیازی ندارد، در نظر گرفتن دوره‌های طولانی‌تر مطابق آنچه در این سه مرحله ذکر شد، پاسخگوی درخواست قدرت‌های جهانی برای اعتمادسازی بلندمدت خواهد بود و تضمین می‌کند که ایران به سمت "گریز هسته‌ای" نمی‌رود.
در مقابل ایالات متحده باید همه تحریم‌های یک جانبه‌ای را که در مرحله اول معلق می‌شوند، لغو کند. شورای امنیت سازمان ملل هم باید تحریم‌های مرتبط با تکثیر [سلاح‌های اتمی] را بردارد و پرونده هسته‌ای ایران را عادی کند و به آژانس بین المللی انرژی اتمی برگرداند.
کشورهای گروه ۱+۵ می‌خواهند تضمین‌هایی برای شفافیت حداکثری در برنامه هسته‌ای ایران داشته باشند و به اطمینان خاطر برسند که "گریز هسته‌ای" برای ایران در کار نیست.
دو هدف اصلی ایران هم این است که به حقش برای دستیابی به فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز، از جمله حق غنی‌سازی، احترام گذاشته شود و تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه مرتبط برداشته شوند.
پیشنهادی که در این مقاله مطرح شد دوهدف کلیدی قدرت‌های جهانی و ایران را با یک چارچوب زمانی واقع‌بینانه و اقدامات متقابل متناسب در بر می‌گیرد.
ارسال نظر