آيا زمان به آتش كشيدن تلاويو فرا نرسيده است؟

به گزارش پايگاه خبري تحليلي «پارس»، پایگاه خبری انصارحزب الله نوشت: پيش از اين درگزارش‌های قبلی با استناد به گزارش فرماندهی مرکزی نیروهای آمریکا اعلام شد كه نيروهاي ائتلاف تا روز ۱۴ اكتبر۲۰۱۴ (۲۲ مهر۱۳۹۳) ، ۱۳۵ حمله هوایی علیه مواضع داعش در «کوبانی» انجام داده بودند كه اين تعداد شامل تقريبا نيمي از ۳۳۴ عمليات هوايي اين نيروها در طول۵۰ روز بر عليه مواضع داعش در عراق و سوريه را تشكيل مي داد. همچنين گزارش شد كه كيفيت اين حملات عمدتا متمركز بر انهدام وسايل نقليه و گروههاي كوچك درحال حركت نيروهاي داعش بوده است. 

در گزارش پيشين همچنين ذكر شد كه زير سايه اين حملات غير موثر و فاقد قدرت بازدارندگي ، داعش علاوه بر انجام عمليات انتحاري فشرده در نزديكي كمربند بغداد و حتي مركز آن ، در حال وارد كردن فشار به پايتخت از دالان الانبار در غرب است. حال آنكه در اين مسير هيچ حمله هوايي از سوي نيروهاي ائتلاف بر عليه مواضع داعش انجام نيافته است. 

داعش از روز دوم اكتبر سال جاري ، كنترل ۹۰ درصد شهر «هيت» در كرانه باختري فرات را در دست گرفته كه۷۰ كيلومتر با «الرمادي» و۱۹۰ كيلومتر با «بغداد» فاصله دارد و نيروهاي آنان آزادانه بين خط مقدم نبرد در نزديكي پايگاه هوايي «الاسد» و ساختمان هاي دولتي در مركز شهر در تردد هستند.«هيت» از اين نظر براي داعش نقطه استراتژيك محسوب مي شود كه از آن براي برقراري موازنه با نيروهاي عراقي در«حديثه» بهره مي برد ، تا قادر باشد همچنان در دالان حياتي گشوده شده از مرز قائم تا ابوغريب در۴۰ كيلومتري بغداد دست به عمليات بزند. 

پل هوايي «حديثه» و پايگاه هوايي «الاسد»
بر اين اساس و درحالي كه تا روز چهارم نوامبر(۱۳ آبان) همچنان گزارش هايي از حملات سنگين داعش به نيروهاي امنيتي عراق در «حديثه» گزارش مي شد ، شيخ «خلف النمراوي» از قبيله «البونمر» اعلام كرد۳۰۰۰ نيروي عراقي شامل ۲ هنگ از ارتش ، نيروهاي بسيج مردمي (ازجيش المهدي تحت امر مقتدي صدر) و مبارزان محلي وارد «الحبانيه» و پايگاه هوايي «الاسد» در استان الانبار شدند تا بواسطه ايجاد يك پل هوايي بين «حديثه» و پايگاه هوايي «الاسد» قادر به دفاع و پاكسازي آن باشند. 

در همين راستا قبايل «جقيفي» و «البونمر» نيز براي پاكسازي «هيت» از سوي نيروهاي امنيتي عراق تسليح شدند. فرمانده هنگ اضطراري بغداد زير شاخه «هيت» روز هفتم نوامبر (۱۶ آبان) در تكميل اين خبر اعلام كرد اين تعداد شامل ۶۰۰ نفر از قبايل «البونمر» ، «البومحل» ، «كربلا» و «سلمان» بوده اند كه از سوي فرماندهي عمليات لشكر هفتم عراق مسلح و تجهيز شده اند. 

تحليل دوباره
بنابراين براساس داده هاي موجود از ميدان نبرد در عراق ، مي توان چنين تحليل كرد كه حملات نيروهاي ائتلاف نه تنها قادر به مهار داعش نبوده است بلكه براساس شواهد موجود ، مسير آن را به يك دالان مشخص هدايت نموده تا به طور عمده نيروهاي عراقي درگير مهار آن باشند. اين درحالي است كه ما در بررسي خود اشاره اي نيز به تداوم حملات خودروهاي انتحاري به ساير بخش هاي كمربند دفاعي بغداد و نيز درگيري هاي استان دياله نداشته ايم. بر اين اساس از اين پس به ارائه داده هاي تكميلي خواهيم پرداخت تا قادر به ارائه تحليل وضعيت در جبهه سوريه باشيم:

۸.۳ میلیون دلار در هر روز
۱- بر اساس اعلام رسمی پنتاگون تا روز ۱۶ اکتبر۲۰۱۴ (۲۴ مهر۱۳۹۳) متوسط هزینه حملات هوایی نیروهای ائتلاف به مواضع «داعش» در عراق و سوريه معادل ۸.۳ میلیون دلار بوده است که در مجموع این رقم از تاریخ آغاز حملات در روز هشتم آگوست معادل۵۸۰ میلیون دلار برآورد شده است.اين در حالي است كه بر اساس اعلام رسمی مرکز فرماندهی ایالات متحده آمریکا ، به طور مشخص و تفکیک شده مسئولیت حملات هوایی در عراق بر عهده نیروی هوایی ، استرالیا ، بلژیک ، کانادا ، دانمارک ، فرانسه ، هلند و بریتانیاست. در سوریه نيز اين وظيفه متوجه نیروی هوایی ، بحرین ، اردن ، عربستان سعودی و امارت متحده عربی است. این در حالی است که طبق اعلام پنتاگون به غیر از این فهرست ۵۲ کشور دیگر نیز به طور متناوب در امور پشتیبانی این حملات شرکت دارند كه البته در هر دو جبهه نيروي هوايي آمريكا مشاركت دارد. 

۱.۳۷۵.۲۱۵ دلار هزينه قتل هر نيروي داعش
۲- براساس برآورد های موجود «داعش» در دو شهر رقه و حلب داراي۶۳۰۰ نيروي بالفعل است كه ۵۰۰۰ هزار نفر از آنان سوري تبار و۱۳۰۰ نفر ديگر را نيروهاي خارجي تشکیل می دهند. همچنين براساس آمار اعلام شده تا ۲۳ اکتبر۲۰۱۴ ( اول آبان ۱۳۹۳) نیروهای ائتلاف توانسته اند بواسطه انجام عملیات ترور هوایی ۴۶۴ نفر از نیروهای داعش را از میان بردارند. به عبارتي با حذف مسامحه آميز ساير اهداف مورد حمله ائتلاف تا تاريخ ياد شده ، اين نيروها براي كشتن هر عضو داعش رقمي معادل ۱.۳۷۵.۲۱۵ دلار هزينه كرده اند.!

تسلط بر منطقه گازی «الشاعر» يعني چه؟
۳- روز دوم نوامبر۲۰۱۴ (۱۱ آبان ۱۳۹۳) داعش تصاویری از تسلط کامل خود بر منطقه گازی «الشاعر» منتشر کرد که با تصاویری از غنائم به دست آمده از ارتش سوریه در این منطقه گازی همراه بود. سابقه تسلط بر حلقه های گازی «الشاعر» در «تدمر» - پشت دروازه شرقی حمص- در واقع دنباله ای از راهبرد داعش برای تسلط بر منابع نفت و گاز است که ماه جولای ۲۰۱۴ با قتل عام۳۴۰ نیروی دفاع ملی و گارد ریاست جمهوری و مهندسان شاغل در این حوزه گازی آغاز شده بود. در واقع باید گفت تسلط بر حلقه های «الشاعر» به معنی از دست رفتن ۳ میلیون متر مکعب گاز ، از دست حکومت مرکزی سوریه است که از آن برای تامین سوخت نیروگاه های برق استفاده می شود و می تواند به معنی قرار دادن حکومت مرکزی در لبه پرتگاه بحران تامین برق باشد. از دست رفتن این حوزه همچنین مفهوم اخلال در تامین گاز شهری ۱۲۰ هزار خانه و نیز تولید ۲۵۰۰ بشکه میعانات گازی خواهد بود. كه البته نقطه مقابل اين تحليل اين است كه چنين منبع عظيم و شسته رفته اي از انرژي در اختيار داعش قرار گرفته است.

۸ عمليات از ۲ محور در ۳ ماه
۴- براساس رصد میدانی عملکرد معارضین سوری (به غیر از داعش) ، این نیروها پس از آغاز حملات هوایی نیروهای ائتلاف ، تا پایان ماه اکتبر ، با اجرای ۸ عملیات درحال اعمال فشار به کمربند جنوبی دمشق بوده اند که در۲ محور «قنیطره» ، «غوطه شرقی» طراحی و اجرا شده اند که جزئیات آن به شرح زیراست:

محور قنیطره (۶عملیات):

عملیات «الوعد الحق» 
۱- عملیات «الوعد الحق» از روز۲۷ آکوست ۲۰۱۴ (۵ شهريور۱۳۹۳) با مشارکت نیروهای «جبهه النصره» ، «احرار الشام» ، «ارتش آزاد سوریه» و نیروهای «جبهه جنوبی» در محیط جبهه «حوران» با هدف تسلط بر مرز «قنیطره» و «الروادی» انجام شد که به تصرف «حمیدیه» ، «مجدولیه» و «نبع الصخر» درحومه «قنیطره» انجامید. روز دوم سپتامبر (۱۱ شهريور) ارتش سوریه عملیاتی را برای باز پس گیری «حمیدیه» و «مجدولیه» آغاز کرد که نا‌موفق بود. 

عملیات « فالمغيرات صبحاً »
۲- روز چهارم سپتامبر (۱۳ شهريور) ، عملیات « فالمغيرات صبحاً » با مشارکت همان گروه‌های پیشین به‌علاوه «جنبش اسلامی المثنی» با هدف تصرف بخش های باقی مانده استان «قنیطره» انجام شد که به تسخیر «دیرالعدس» ، «تل المال» و «کفرنسیج» انجامید. البته روز یکم اکتبر ارتش سوریه به «دیرالعدس» یورش برد که ناکام ماند.

عملیات «الشهاب الثاقب»
۳- روز ۱۶سپتامبر (۲۵ شهريور) ، عملیات «الشهاب الثاقب» با مشارکت نیروهای «جبهه النصره» ، «احرار الشام» و «جبهه الاسلامیه» با هدف حمله به منطقه «المیدان» انجام شد که تمرکز آن یورش به موانع ایست و بازرسی در منطقه جنوبی دمشق در بزرگراه «ام -۵» بود که در صورت توفیق آنان را به منطقه «الکسوه» در انتهای جنوبی پایتخت می رسانید.اما تنها دست آورد این عملیات کشته شدن ۱۰ سرباز ارتش سوریه بود. که با بمباران مواضع شورشیان پاسخ داده شد. اما در نهایت بزرگراه «ام -۵» که متصل کننده دمشق به امان است روز۲۰ اکتبر (۲۸ مهر) به دست شورشیان افتاد. که در واقع به واسطه سقوط این جاده ارتباط دمشق با دشت مشرف به جبهه «حوران» در جنوب قطع شد. 

عملیات «والفجر و لیال العشر»
۴- روز۴ اکتبر عملیات «والفجر و لیال العشر» با مشارکت گروه های «اجناب الشام» ، «احرار الشام» ، «جبهه النصره» ، و «صقورالشام» انجام شد که هدف از انجام آن ، تسخیر «تل الحارة» ، و «الحارة» بود و با موفقیت شورشیان همراه شد. که با حمله متقابل ارتش سوریه به «أنخل» در «تل الحارة» همراه بود. 

عملیات «لبیک اللهم لبیک»
۵- روز ششم اکتبر عملیات «لبیک الهم لبیک» با مشارکت «احرار الشام» ، ارتش آزاد سوریه و «کتائب الحمزه » انجام شد که هدف از آن تسخیر «زمرین» و تپه های غربی و شمالی آن و همچنین تسلط بر «جدیه» و «الرباعی» بود. اهداف دیگر این عملیات و مزارع «حمادة» و گشودن جاده غوطه غربی بود. که از این اهداف تسخیر «زمرین» و تسلط بر ایست و بازرسی ها در «الرباعی» محقق شد که حملات راکتی متقابل ارتش سوریه به این مناطق را به دنبال داشت. 

عملیات «اهل العزم»
۶- عملیات «اهل العزم» روز ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) از سوی ارتش آزاد طراحی و به اجرا درآمد که هدف از آن تسلط بر نقاط ایست و بازرسی در «ام المیاذن» ، «المعصرة» ، «کازیات» و«نصیب» بود. که نتیجه آن تسلط بر۳ ایستگاه اول و پیشروی به سمت ایستگاه چهارم بود. درنهایت با حملات روز ۲۷ اکتبر نصیب نیز که نقطه مرزی سوریه – اردن محسوب می شود به کنترل گروه های شورشی درآمد. 

محور غوطه شرقی(۲عملیات):
۱- عملیات مشترک «جبهه النصره» و گروههای بی نام و نشان برای تسلط بر «الدخانیه» در روز هفتم سپتامبر (۱۶ شهريور) انجام شد و به هدف خود دست یافت. این منطقه با بمباران بی نتیجه نیروی هوایی سوریه در روزهای ۲۲ و ۲۶ سپتامبر (چهارم و پنجم مهر ماه) و ششم اکتبر (۱۴ مهر) همراه بوده است که در نهایت به باز پس گیری آن انجامید. 

۲- روز دوم اکتبر عملیات مشترک «العطا لاهل الوفا» با هدف تصرف بخش هایی از غوطه شرقی اجرا شد که «جبهه النصره» ، «جند الدمشق» ، «فیلق العمر» (لژیون عمر) ، «لواء ام القری» ، «لواء مجاهدین الغوطه» مجریان آن بودند. که هنوز درگیری های پیرامون آن در «هرستا» ، «قابون» و «ایربین» ادامه دارد.

وزير دفاع فرمانده مستقيم جبهه جنوب
مرور جغرافیای حملات به كمربند دفاعي دمشق درجنوب نشان مي دهد كه اين حملات از آگوست تا اکتبر ۲۰۱۴ (شهريور- آبان۱۳۹۳) و به موازات آغاز عملیات هوایی نیروهای ائتلاف طراحي و اجرا شده است. تحليل اين حملات براساس جغرافياي وقوع آن حكايت از تعيين راهبردي از سوي نیروهای شورشی است كه هدف از آن ایجاد یک جبهه یکپارچه در جنوب به واسطه متصل کردن متصرفات در قنیطره ، درعا ، غوطه غربی و قطع محورهاي مواصلاتي ارتش سوريه و نيروهاي مقاومت در روي زمين است. بر همين اساس پس از سقوط «تل الحارة» فرماندهی مستقیم جبهه جنوب به وزیر دفاع سپرده شده است زيرا تداوم تسلط شورشيان بر این منطقه به معني از دست رفتن راه لجستیک ارتش در جبهه جنوب است.

تحلیل داده هاي ميداني در سوريه:
به نظر می رسد یکی از دلایل پیشرفت راهبرد شورشیان حضور پر رنگ نیروهای «جبهه النصره» و گروههای وابسته به آن در جبهه جنوب باشد که این تجمیع قوا پس از آغاز بمباران مواضع این گروه ها توسط نیروهای ائتلاف در شمال رخ داده است.همچنين اطلاعاتي نیز درباره ایجاد یک قطب حمایت نیروی انسانی و لجستیک در امان پایتخت اردن شنیده می شود.

این در حالی است که حمایت آمریکا از گروه های شورشی در جنوب به عنوان یک اهرم کارساز برای ساقط کردن حکومت بشار اسد نیز یکی از اجزاء راهبرد پیشنهادی به دولت آمریکا و نیز جزو سیاست های اعلامی ایالات متحده آمریکا است، که اتفاقا در راستای اجرای آن به موازات حملات نیروهای ائتلاف ، برنامه تسلیح و آموزش مضاعف نیروهای شورشی را نیز از سوی کنگره آمریکا در دستور کار دولت قرار داده است.

این مسئله در غوطه شرقی به خوبی محسوس است که فرماندهی آن بر عهده «زهران علوش» قرار دارد. تحت این فرماندهی واحد نیروهای رانده شده «جبهه النصره» اعم از «احرار الشام» ، «اجناب الشام» ، «فيلق الرحمن» (لژيون الرحمن) ، گردان «الحبیب المصطفی» گرد آمده اند که به نظر می رسد ترفند مناسبی برای در امان ماندن از حملات نیروهای ائتلاف باشد. و۱۲ گروه شورشی دیگر ، تحت فرماندهی «جبهه الاسلامیه» گرد آمده اند. 

حمله به كمربند جنوبي دمشق در حالي است كه از ديگر سو ، حکومت مرکزی سوریه تقریبا تمامی منابع درآمد و تولید انرژی خود در شمال را نيز از دست داده است. همچنین با تکمیل تسلط داعش بر محور تدمر– حمص ، ارتباط و تسلط خود بر نیمی از خاک کشور را نیز از دست خواهد داد كه اين امر مي تواند به مفهوم قطع ارتباط لجستيك وراههاي مواصلاتي به محور جنوبي حلب باشد. با اين وصف و در صورت تداوم اجراي اين سناريو بايد گفت حکومت سوریه در عمل به یک دولت ورشکسته تبدیل خواهد شد. 

گام بعدی چه خواهد بود؟
به دلايل متعدد كه در اين مقال فرصت ذكر آن نيست ارتش سوريه در حفظ مناطق ناتوان بوده است و در نتيجه براي مهار و غلبه بر شورشيان به حملات پيوسته هوايي در مناطق از دست رفته روي آورده است. بنابراين به نظرمی‌رسد سناریوی قابل تحقق در آینده نزدیک ، شبیه سازی شرایطي نظير لیبی در سوریه با انحراف معیار معقول خواهد بود. چنانچه در یک شرایط مشابه ، نظیر آنچه قطعنامه ۱۹۷۳ شوراي امنيت تجویز نمود ، نیروهای ائتلاف با هدف «حمایت از غیرنظامیان» ایجاد منطقه ممنوعه پروازي بر فراز سوریه خواهد بود که در مورد لیبی برای اعمال آن ، «استفاده از کلیه اقدامات لازم» مشروع قلمداد شد.

البته بهانه صدور چنین قطعنامه ای انتشار گزارش های متصل مبنی بر استفاده نیروی هوایی سوریه از سلاح های مرگ بار نظیر بمب های بشکه ای و گازکلر است که طی ماه های گذشته به طور مفصل منتشر شده است. عمده اين گزارش هاي غير مستند مبتني بر اطلاعات منتشر شده از سوي گروههاي شورشي در مناطق هدف است كه تماما فاقد اعتبار محسوب مي شوند.

بنابراين انتظار می رود در صورت تداوم اجراي سناريوي فعلي ، شاهد ارجاع چنین استناداتی به شورای امنیت سازمان ملل نیز باشیم. به نظر می رسد در صورت ادامه روند یاد شده با ترتیبات مذکور ، این پیش بینی با انحراف معیار پایینی در دستور کار نیروهای ائتلاف قرار داشته باشد ، چرا که در غیر این صورت هزینه کرد روزانه ۸.۵ میلیون دلار در جبهه شمال امری غیر عقلایی می نماید.ضمن اینکه باید صرف هزینه سرسام آور و تحمل ریسک بالا در ۴ سال گذشته را نیز به آن افزود.

لازم به ذكر است در صورت خارج شدن اوضاع از كنترل نظير آنچه در كوزوو در سال ۱۹۹۸ و ليبي در سال ۲۰۱۱ اتفاق افتاد و همچنين در تداوم مداخله محدود فعلي در عراق و سوريه قابل مشاهده است نيروهاي ائتلاف بدون فرماندهي از سوي سازمان ملل متحد و به شكل علي الراس حملات فعلي خود را از نظر كمي و كيفي افزايش خواهند داد. 

چه باید کرد؟
همانطور که در گزارش هاي پيشين ذکر شد ما معتقدیم ترتیبات سناریوی یاد شده با اتکاء به اجرايي سازي دكترين «هرج و مرج سازنده» به پیش می رود. چنانچه این نظریه ریاضی پایه ، تنها با ورود متغیرهای مزاحم و غیرقابل پیش بینی دچار اخلال خواهد شد.

در همین راستا و با در نظر گرفتن جمیع شرایط ، اعتقاد بر این است که سازمان و نظم هرج و مرج جاری ، صرفا با خروج نیروهای مقاومت از مرحله بازدارندگی به قصد ورود به فاز آفندی از کنترل آمریکا خارج خواهد شد. این معنا شامل طیف گسترده ای از عمل برای تسری آشوب به دامن ذینفعان تداوم آن است تا بازیگران عقلایی را وادار به خاموش کردن موتور محرک آن سازد. 

البته با گذشت هر روز ، بحران شكل جديد تر و ابعاد پيچيده تري به خود مي گيرد كه بازگشت دادن آن به شرايط ماقبل را بسيار دشوار مي نمايد. چناچه بعيد به نظر مي رسد در وضعيت كنوني امكاني براي پياده سازي راهبرد انتقال نيرو به الانبار در جبهه جنوبي دمشق وجود داشته باشد.

به نظر مي رسد سخنان يك ماه گذشته امیرعبداللهیان معاون عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه در نشست بررسی تحولات عراق و ائتلاف علیه داعش در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه ناظر به داده‌ هاي اين گزارش ، تحليل و راهكار پس از آن باشد. چنانچه وي در اين رابطه گفته بود: «یک نگاه خوشبینانه معتقد است این ائتلاف برای از بین بردن تروریست‌ها در ظرف دو سه سال ایجاد شده اما نگاه بدبینانه‌ای نیز وجود دارد که معتقد است ایالات متحده برای تکمیل حلقه مفقوده خود در منطقه وارد این فرایند شده که در خصوص موضوع دوم کدهای زیادی نیز وجود دارد... 

اگر ائتلاف ضد داعش بخواهد از طرف داعش به طرف تغییر حکومت در سوریه شیفت کند و به دنبال سیاست تغییر نظام در این کشور باشد به طور حتم دیگر حتی رژیم صهیونیستی نیز امنیت نخواهد داشت و ما در دفاع از متحدین خود هر اقدامی را که نیاز باشد و لازم بدانیم انجام خواهیم داد. جریاناتی در منطقه حضور دارند که با وجود آنها حتی نیاز به ورود ایران در این خصوص نخواهد بود.»

با توجه به مشي محافظه كارانه وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران ، بيان تهديد رسمي امنيت اسرائيل از زبان يكي از مسئولان اين دستگاه نشان مي‌دهد كه ايران در صورت ظهور نشانه هاي عبور از خط قرمز در به آتش كشيدن اسرائيل ترديد نخواهد كرد
با اين وصف اين سوال مطرح خواهد بود در شرايطي كه به وضوح نشانه‌هاي روشن شدن موتور محرك ساقط كردن حكومت مركزي سوريه مشاهده مي شود آيا زمان عملي ساختن تهديد معاون وزير خارجه و به آتش كشيدن اسرائيل فرا نرسيده است؟