معشوق فرح پهلوی چه کسی بود؟

به گزارش پارس به نقل از فارس، ایمان به خدا نوری است در تاریکی که انسان را به سوی سعادت ابدی رهنمون می کندو از باتلاقی که گرفتار شده نجات خواهد داد. احمد علی مسعود انصاری پسر خاله فرح پهلوی بعد از ازدواج فرح با محمد رضا شاه به دربار نزدیک شد و حتی با شاه بعد از فرار از ایران و رضا پهلوی فرزند بزرگ محمد رضا شاه همراهی و همکاری کرد. اما در نهایت ایمان به خدا به کمکش شتافت و او را از آن خاندان دور کرد که انگار راهی به بازگشت پرتو الهی ندارند. بعد از دور شدن از خاندان پهلوی به تامل دوبارهگذشته اش پرداخت. که این تامل رویکرد انتقادی و پرتوی است به گذشته تاریک خاندان پهلوی و اینکه قدرت مطلق چه فساد های دارد. گفت وگو با احمد علی مسعود انصاری در فضای صمیمی انجام شد هنوز شوخ طب است و به رحمت خدا امیدوار و کمی با خصلت اشرافی. این گفت وگو را در ذیل می خوانید.

آقای انصاری بعنوان یکی از درباریان دوره پهلوی آیا هنوز هم سلطنت طلب هست یا اینکه در طول زمان نگرش شما به مسایل عوض شده است؟

به شکر خداوند و به لطف و عنایت او در سال ١٩٨٥ میلادى به دلایلى که عرض خواهم کرد پس از چندین سال اندیشیدن و بیرون کردن افکار اکتسابى از خانواده و محیطى که در ان تربیت و رشد پیدا کرده بودم، تصمیم گرفتم که دیگر سلطنت طلب نیستم.

براى این تصمیم هم دلایل متعددی داشتم. نخست اینکه من معتقد هستم دولت خدمتگذار و نوکر مردم است. مردم براى انجام امور عمومى خدمتگذاران خود را انتخاب می کنند و آنها وظیفه خدمت در چهارچوب خواسته ها و تصمیم های مردم را دارند.

پس دولت و حکومت نوکر مردم خواهد بود و نه ارباب آنها، البته این امر دائماً باید به خدمتگذاران یاد آورى شود. حال اگر فردى در راس این دولت قرار گرفته، خود را اعلیحضرت خوانده و جایگاه خود را از همه بالاتر بداند، این موضوع با تأکید اینکه شما نوکر مردم هستید و نه أرباب آنها، مغایرت دارد.

دلیل دیگر این است که به جز سرسسله ها در هر خاندان سلطنتى، بقیه اعضاء سلسه سلطنت را به ارث می بردند و ممکن است علاقه اى به اینکار نداشته باشند.

براى مثال محمدرضاشاهدر آخرین مصاحبه خود با فریدون صاحب جم إظهار می دارد « این رضا که علاقه اى به سلطنت ندارد و امیدوارم که اشتباه کرده باشم» و یا پس از آغاز همکارى رضا با سازمان سیا آقاى « کیسى» رئیس وقت این سازمان پس از چند هفته همکارى و بازخوانى بسیارى از افراد این سازمان که براى کمک به برگرداندن رضا به سلطنت ایران به نقاط مختلف فرستاده شده بودند اظهار کرد« این مرد جوان که علاقه اى ندارد» . پس از آنکه من در سال ١٩٨٥ به رضا اعلام کردم که دیگر سلطنت طلب نیستم و در نتیجه قصد جدایى از او را دارم، از من خواست تا به عنوان دوست و مشاور مالى او بدون دخالت در امور سیاسى، با وى همکارى داشته باشم که متاسفانه قبول کردم.

خود رضابعد از انجام نطق هاى تلوزیونى و حملات خود به جمهورى اسلامى در جمع خودمانى فریاد میزد « ولم کنید ولم کنید احمد بدادم برس» . اما وابستگان و نزدیکان رضا پهلوی، وى را تحت فشار گذاشته و می گفتند: « به عنوان ولیعهد باید نقش تاریخی خود را انجام دهی» . من نیز، به خاطر اینکه از سوى طرفداران سلطنت متهم به تغییر نظر رضا پهلوی نشوم سکوت می کردم.

دلیل دیگر موروثى بودن سلطنت است. هیچ دلیلى وجود ندارد که فرزندان فردى خصوصیات اخلاقى او را به ارث ببرند حضرت نوح پیامبر بود ولیکن فرزند او با کفار غرق شد. یکی از خصوصیت هاى رضا شاه، شجاعت بود در صورتی که چنین خصوصیتى در اکثر فرزندان او دیده نمی شد.

*موارد مورد اشاره شما بیشتر به معایب نظام شاهنشاهی باز می گردد آیا می توانید توضیحات بیشتری در این زمینه بدهید؟

از دیگر مشکلات نظام سلطنتی این است هر فرد در زندگی شخصی متحمل رنج و سختی می شود و به این ترتیب مانند آهن آبدیده می شود. این سختى ها و تجارب است که باعث رشد ما می شوند و فرد نیز قوی و مقاوم خواهد شد اما ولیعهدها چون در حصار زندگی می کنند و تجربه مستقیم از زندگی و رنج ندارند رشد پیدا نمی کنند و در برخی جنبه های زندگى کودک باقی می مانند یکی از مشکلات من در مدت همکاری با رضا پهلوی این بود که با کودکى روبه رو بودم که قادر به درک حقیقت های زندگی نبود و متوجه بسیارى ازمسائل نمی شد.

بطورمثال انسان تا صاحب فرزند نباشد نمی تواند محبت داشتن فرزند را درک کند تا خود شخص بی پولی را درک نکند نمی تواند درد فقیران را متوجه شود. ولیعهدها عموما به این دلیل که در پرده شیشه ای و محافظت شده رشد می کنند با مسایل روزمره آشنا نیستند درد مردم را نمی فهمند.

*محمد رضا شاه چطور؟ آیا او نیز فاقد این درک و فهم از واقعیت های جامعه بود یا چشمان خود را بر این موارد می بست؟

برای پرداختن به مسائلی که در مورد شخصیت محمدرضا شاه پهلوی می تواند مورد واکاوی قرار داد باید به این نکته اشاره کرد که افراد در صورت رسیدن به قدرت باید ظرفیت قدرت و ثروت را نیز داشته باشند اگر شخصی صاحب ثروت شود و ظرفیت آن را نداشته باشد ثروت انباشته شده به جای خدمت به فرد، او را به سمت تباهی و سقوط سوق می دهد.

بر همین اساس و با توجه به رفتارهای محمدرضا شاه پهلوی، می توان گفت وى ظرفیت داشتن مقام پادشاهی را نداشت. بطور کلى خاندان پهلوی با داشتن قدرت دچار غرور می شوند و ذاتاً این خاندان ضعیف کش هستند - در مقابل قدرت کرنش می کنند و در مقابل ضعیف تر از خود شجاع می شوند. آدم های قوی به قدرت احتیاج ندارند و آدم های ضعیف با قدرت از بین می روند، شاه برای مقام پادشاهی ضعیف بود و مشکلات این ضعف و با توجه به ویژگی اخلاقی اطرافیان شاه که سرشار از دورویی بودند و چاپلوسی شاه را می کردند تشدید شد.

شاه قصد داشت ایران را به کشور قدرتمند تبدیل کند ولی نباید فراموش کرد که توسعه و پیشرفت هزار و یک مسئله دارد که وى قادر به حل تمام مسائل نبود. هرچند معتقدم که شاه شخصیتی ضعیف داشت اما نمی توان همه گنا هان را به گردن او انداخت. چون بسیاری از مشکلات آن زمان ریشه جامعه شناختی داشت در ضمن خاندان پهلوی بسیار خارجی دوست بودند هر چند مسایل جامعه شناختی و نوع رفتار مردم ایران نیز این ویژگی خاندان را تشدید می کرد به طور مثال شاه ٢٨مرداد تجربه کرده بود که در صبح آن روز مردم شعار زنده باد مصدق و مرگ بر شاه سر دادند و بعد از ظهر همان روز شعارها به مرگ بر مصدق، زنده باد شاه تغییر پیدا کرد، به همین دلیل بود که شاه خود را هر چه بیشتر به نیروهای خارجی نزدیک کرد. چون خارجی ها چاپلوسی شاه را نمی کردند و به بازگشت شاه به قدرت نیز کمک کردند. من خودم معتقدم هیچ قدرتی جز قدرت خدا وجود ندارد در نتیجه اگر پیرو حق هستید باید این حق را پیدا کرده و محکم بایستید.

*این نکته آخری که شما اشاره کردید مستلزم داشتن ایمان قوی است. در صورتی که شاه به نظر نمی رسد فرد با ایمانی بوده باشد؟

به نظر من شاه ایمان داشت چراکهیک روز در قاهره بیش از یک ساعت و نیم بحث کردیم من به شاه می گفتم شما ایمان دارید چون خدا به شما ایمان اهدا کرده است و در مقابل شاه می گفت: من ایمان دارم چون خودم انتخاب کردم که ایمان داشته باشم و هیچ کدام از ما دو نفر یکدیگر را قانع نکردیم.

از آقای غروى که روحانی بود و فرزند آیت الله کمپانی، این مسئله را پرسیدم و ایشان جواب داد که هر دو شما درست می گویید. برداشت من از صحبت های آقاى غروى این بود که به شکر خداوند از روزى که من خود را می شناسم خداوند به من ایمان عطا فرموده بود.

شاه بدون ایمان بدنیا میاید. انتخاب می کند که از خداوند بخواهد که به او ایمان عطا کند، از در گاه خدا می خواهد و خداوند عنایت می کند، همانطوریکه حضرت عیسى (ص) می فرماید« در را بزنید و خداوند در را باز می کند» .

بطور مثال باید عرض کنم در سال ١٩٩٢ میلادى که در جنگ با خاندان پهلوى تحت فشار فراوان بودم دائماً به درگاه خداوند دعا می کردم که خداى من دیگر قادر به تحمل این همه فشار نیستم. شبى به درگاه خداوند عرض کردم خدایا حضرت عیسى (ص) می فرمایید که شما اگر یک جو ایمان داشته باشید می توانید یک کوه را حرکت دهید من که دیگر تحمل ندارم. آن شب خواب دیدم که خانمى با صداى بسیار رسا به من می گفت که تمام اتفاقاتى که براى تو افتاده براى تکامل تو است و تکامل ١١ مرحله دارد و تو در مرحله سوم هستى.

با اینکه به لطف خداوند با ایمان بدنیا آمده باشیم ولیکن تا به مرحله ١١ نرسیده باشیم وظیفه ما زدن در و تکامل خود در زنگى می باشد و خداوند به لطف خود در را باز کرده و ما را تکامل می بخشد و این تکامل ارزان بدست نمی آید. آنچه که هستیم و از این دنیا با خود می بریم به لطف خداوند جمع نیات و اعمالى است کرده و انجام داده ایم و تکاملى است که به شکر خداوند به آن رسیده ایم.

*در طول زندگی شاه خود بزرگ بینی و خود برتر بینی و البته توهم محبوبیت در بین مردم تقویت شده بود. می توانید برخی از این موارد را با ذکر خاطره نشان دهید؟

-یک خاطره بگویم در قاهره نشسته بودیم که شاه گفت خدا را شکر که کسی در ایران به من فحش نمی دهد من فکر کردم انقلاب شده است و شاه هنوز باور ندارد که کسی به او فحش می دهد چون غرور او این اجازه را هنوز به او نمی دهد. پس در پاسخ به ایشان گفتم اختیار دارید پس دارند به بنده فحش می دهند. یک بار دیگر شاه در مکزیک از من پر سید در ایران نسبت به انور سادات چی فکر می کنند. گفتم: بعد از شما منفورترین فرد در ایران انور سادات است. دیدم فرح و دیگران زدند زیر خنده، شاه سرخ شد ولیکن چیزى به من نگفت. شاه اصرار کرد بداند مردم درباره اش چه می گویند: گفتم، می گویند: شما قصاب هستید؟ گفت: خدا شاهد است من تمام کسانی که سعی داشتند مرا بکشند را بخشیدم ولی من حق ندارم کسی که دیگری را کشته است را ببخشم. پرسید به جز اینچه می گویند: گفتم، می گویند دزد بودید گفت: کمیسیون گرفتن از قراردادها طبق قوانین سوئیس حق قانونی من است. هرچند من قبلاً به شاه گفته بودم شما شاه هستید و نه تاجر، تاجر می تواند کمیسیون بگیرد و نه شاه، اما شاه نمی پذیرفت. بعد گفتم.

در مورد رابطه با زنان متفاوت هم می گویند، گفت: مگر خودت صیغه نمی کنى. و بار دیگر پرسید باز در مورد من چی فکر می کنند. گفتم فکر می کنند شما همجنسباز هستید، عصبانی و قرمز شد گفت: این اراجیف چی است که می گویند و بسیار ناراحت شد. یکی از مسایل دیگر که شاه را بسیار ناراحت می کرد این بود که چرا در کتاب مرجعى که در بریتانیا منتشر شد در مورد شاه تنها به طور مختصر نوشته شده است در این سال به دنیا آمد و در آن سال از سلطنت کنار رفت.

*از نظر شما رفتار اجتماعی و سیاسی مردم در حال حاضر با سال های قبل از ۵۷ تفاوتی دارد؟

من فکر می کردم با پیروزی انقلاب اسلامی روابط ارباب و رعیتی که در زمان شاه عموما حاکم بود، تغییر پیدا می کند اما متأسفانه آنگونه که باید تغییر حاصل نشد. عده ای خود را ارباب و دیگر آن را رعیت می دانند و انگار ارباب ها هر کاری را می خواهند انجام می دهند به دلیل اینکه ارباب هستند مشکلی وجود ندارد و رعیت ها هم حق اعتراض ندارند. این روحیه ارباب رعیتی بعد از انقلاب در برخی از مسئولان انقلاب اسلامی نیز وجود دارد.

به طور مثال زمانی که در دبی بودم فردى به من اعتراض کرد که چرا نمک خوردی و نمکدان شکستی. من هم جواب دادم فقط یک روزی دهنده و رزاق وجود دارد آن هم پروردگار است. پس نمکی غیر از نمک خدا وجود ندارد نمک دانى مگر نمکدان خداوند وجود ندارد و خداوند از ما می خواهد که در را ه حق و بر علیه ظلم بجنگیم و اگر غیر از این بکنیم نمک خورده و نمکدان شکسته ایم.

بنابراین ایمانی به غیر از خدا ندارم، حتی زمانی که رضا پهلوی که از من خواست که با من همکاری کند گفتم من اربابی به غیر از خدا ندارم تا روزی که راه خدا را بروی با شما همکاری می کنم اگر غیر از این باشد علیه تو می جنگم.

حتی به طرفداران جمهوری اسلامی که نزد من برای همکاری آمدند نیز گفتم من به هیچ فرد، شخص یا مملکتی وفادار نیستم، فقط بنده خدا هستم و تنها به او وفادارم، چراکه تنها ارباب من خداست، اگر کارى در راه حق باشد هستم وگرنه نیستم و با تمام قدرت علیه ظلم می جنگم.

* اگر رژیم پهلوی تداوم پیدا می کرد آیا ایران به پیشرفت و استقلالی که در حال حاضر داشت دست پیدا می کرد؟

- هر رویدادی به سه بخش تقسیم می شود. اصل، باطن و ظاهر. اصل خداوند است. خداوند است که زمین و آسمان ها را خلق فرموده و لحظه به لحظه مسائل ان را تدبیر می کند. همه کار هاى خداوند از روى حکمت و مصلحت است و خداوند است که همه چیز حرکت میدهد و هر چه پیش بیاید خیر و بهترین است.

باطن حقیقت، اتفاق است. حضرت عیسى (ص) و حضرت على (ع) بیان کرده اند که تا مردم عوض نشوند حکومت ها عوض نخواهند شد. انقلاب اسلامى و اتفاقاتى که بخاطر آن بوقوع پیوست حتما در عوض شدن مردم و از جمله خود من بسیار موثر بوده است.

ولیکن می باید به نکته بسیار مهمى در اینجا توجه کرد. در هر انقلاب و حرکتى عده اى بخاطر عقیده خود و آنچه هدف حرکت و انقلاب است وارد کارزار می شوند عده اى هم بخاطر غارت و سوء استفاده که من دسته دوم را منافقین و فرصت طلب ها می خوانم که ایشان بدتر از کفار هستند. انقلاب اسلامى و جمهورى اسلامى باید خود را از وجود این منافقین پاک سازد زیرا ضررى که این منافقین با نام اسلام، انقلاب اسلامى و جمهورى اسلامى به اسلام، جمهورى اسلامى و انقلاب اسلامى زده اند، بسیار است.

خداوند در سوره محمد (ص) می فرماید آنهاییکه مرا یارى کنند من انها را یارى خواهم کرد. از دید من« آنها» یعنى افرادى که مردم را به خداوند نزدیک کنند، بنابراین منافقین و فرصت طلب ها که آخرت خود را به این دنیا فروخته اند نه تنها مردم را به خدا نزدیک نمی کنند بلکه مردم را از خداوند دور کرده اند و جمهورى اسلامى وظیفه دارد این افراد را شناسایى و از بدنه خود پاک کند تا انشالله به هدف خود که رضایت حضرت حق است برسد.

سوم ظاهر است اگر انقلاب نشده بود تا مدتى پیشرفت اقتصادى و نظامى ایران ادامه پیدا میکرد ولیکن به دلایل فراوانى نمی توانست ادامه داشته باشد. یکى از دلائل بسیار مهم این است که هیات حاکمه خود را أرباب و ملت را رعیت فرض می کرد و این نوع برخورد از طرف ملت در حال رشد ایران، قابل تحمل نبود.

*شاه رجل استخوان دار و با سابقه سیاسی را از خودش راند و خانه نشین کرد مانند قوام السلطنه و مصدق تحلیل شما از این وضعیت چیست؟

- شاه براى سلطنت آدم ضعیفى بود و آدم های ضعیف نیز همیشه آدم های ضعیفتر از خودشان را اطراف خود جمع می کنند، این نکته نیز به ضعف شخصیت شاه برمی گردد. اکثر اتفاقات به ضعف شخصیت شاه برمی گردد. آدم های قوی همیشه آدم های قویتر از خودشان را جمع می کنند. در نتیجه گرد شاه، آدم های نوکرمأب جمع شده بودند.

نوکرانی که دور شاه جمع شده بودند به شاه دروغ می گفتند. آدم های نوکرمأب به هیچ اصولی پایبند نیستند و تنها هدف آنها این است که به قدرت و ثروت برسند و آنرا حفظ کنند و در مواقع بحران سعی این افراد بر حفط قدرت خودشان است.

به همین دلیل در رژیم شاهنشاهی کوچکترین اتفاقی که رخ می داد کسی نبود تا بحران را کنترل کند. من رابط شاه و آیت الله شریعتمداری بودم و با آیت الله شریعتمداری صحبت می کردم، آیت الله می گفت: اعلیحضرت نگذاشتند که آدم تربیت شود.

افراد می توانند تحصیلات آکادمیک را ادامه داده و مدرک دکترا بگیرد اما دریافت مدرک الزاما افراد را کار درست، قوی و لایق نمی کند. چون انسان باید سختی زندگی واقعی را تجربه کند تا درک درستی از واقعیت و حل بحران داشته باشد. شاه به تدریج تمام امورات کشور را به دست گرفت و همه تصمیم ها با نظر مستقیم شاه گرفته می شد. شاهمغرور شد و این غرور در نهایت او و نظامش را به سمت سقوط رهنمون کرد.

در این بین خانواده و تربیت نیز مهم است و تربیت خانوادگی ربطی به ثروت و قدرت ندارد، متاسفانه خاندان پهلوی اصالت خانوادگی نداشتند و در این خاندان خصلت بزرگی و بزرگ منشى وجود نداشت.

*پس از دیدگاه شما این خاندان بطور کلی دارای ویژگی های منفی و فاقد روح بزرگ منشی برای اداره کشور بود؟

بله همینطور است. به طور مثال از ویژگی خاندان پهلوی که می توان به آن پرداخت خساست بود چراکه همه فکر و ذکر این خاندان کسب درآمد و پول بود و حاضر هم نبودند از ثروت خود خرج کنند زمانی که ثروتمند باشید و حاضر به خرج آن نباشید در اصل ثروتی ندارید. زمانی که فردى با این خصوصیات و بدون اصل و نسب را سرکار می آوریدو امورات مهم را به دست وى می سپارید، در نتیجه منطقی است که نمی تواند به درستی امورات محوله را انجام دهد.

سست عنصرى از دیگر مواردى است که میتوان در مورد این خاندان اشاره کرد بطوریکه زمانی به رضا پهلوی گفتم تا وقتی راه خدا را بروید من با شما هستم و زمانی که فکر کنم در این راه حرکت نمی کنید با شما همراه نخواهم بود، گریه کرد. زمانی که اذان می گفتند به نماز می ایستادم رضا پهلوی پشت سر من نماز می خواند و حتی یک ثانیه هم تاخیر نداشت. اما زمانی که آقای آهی به اطرافیان رضا پیوست، رضا تحت تأثیر شهریار آهی قرار گرفت و رفتار و تفکر وى عوض شد بطوریکه دیگر نماز نمی خواند وآهى قرآن را مسخره می کرد که من با او دعوا می کردم.

* شاه نماز می خواند؟

من ندیدم که شاه نماز بخواند.

* رابطه شاه با ارنست پرون را توضیح می دهید؟

به نظرم احتمال رابطه ای بین پرون و شاه نبود و دلیلی نمی بینم که شاه چنین رابطه اى با وى داشته باشد من وقتى اتهام همجنسباز بودن شاه را با او مطرحکردم خیلی عصبانی شد.

*دلیل ورود شما به دربار و نزدیکی با شاه چه بود؟

من به عنوان فامیل وارد دربار شدم و با دیگران این فرق را داشتم که بدون ترس حرفم را می زدم شاه فرد مذهبی بود و علاقمند بود تا یک فرد مذهبی نیز در دربار حضور داشته باشد تنها کسی که در دربار با من در زمینه مذهبی همکاری می کرد و بحث می کرد تیمسار ایادی بود که البته بهایی بود و عموما بقیه به رغم مسلمان بودن غیر مذهبی بودند فریدون جوادی به خدا توهین می کرد و من با او دعوا می کردم و در این بین فرح نیز از من حمایت می کرد و طرف مرا می گرفت.

*در مورد رفتار اجتماعی رضا پهلوی چطور؟ آیا وی نیز فرد کوته بین و کوچکی هست؟

بله- رضا ماهی صد هزار دلار خرج خانه اش بود ولی می گفت آشپزش باید براى نهارخودش از خانه ساندویچ بیاورد و من و احمد اویسى ماه ها با او بحث کردیم تا آخر توانستیم او را متقاعد کنیم که این نوع طرز فکر و رفتار درست نیست.

رضا پهلوی که برای ندا آقا سلطان گریه کرد ولیکن خود رفتار غیر انسانی با نزدیکان خود داشت به طور مثال احمد اویسی برادر تیمسار غلامعلی اویسی که او را بزرگ کرده بود، وقتی به سرطان دهان مبتلا شد و برای جراحی به بیمارستان رفت، رضا به من زنگ زد که احمد حقوق او را قطع و بیرونش کن. من گفتم تو شرف نداری خجالت بکش بگذار او از بیمارستان مرخص شود بعد او را اخراجش کن.

این بی رحمی ها را رضا پهلوی دلیل بر قدرت خود می دانست و حتی یکبار آقای شهبازی و نوروزی که رضا را بزرگ کرده بودند به رضا می گویند این کارها را که می کنید موجب می شود ما بی خانمان شویم رضا جواب داد چهار میلیون بی خانمان در آمریکا زندگی می کنند شما هم مثل آنان. از این مثال ها فراوان دارم، حالا این شخصیت برای ندا آقا سلطان گریه می کند و در دادگاه هایی که علیه من برگزار کرد می گفت به هر کس کمک کردم مقصر این شخص (یعنی من) است.

* فرح پهلوی که همسر محمدرضا شاه شد اگر به سابقه او نگاه کنید او پیشینه روشنفکری داشت بعد ازاین که همسر محمدرضا شاه شد آیا این تمایلات در او وجود داشت؟ جریان قدرت گیری فرح پهلوی را توضیح دهید؟

قطعا آرزو و و تمایلات انسان زمانی که در قدرت است با زمانی که در قدرت نیست فرق می کند. یک مثال برای شما می زنم که جالب است آقای هویدا و پرفسور عدل بر سر اینکه چه شخصى باید در انتخابات پیروز شده و به مجلس راه پیدا کند با هم چانه می زدند به عبارت دیگر انتخابات در میان این دو فرد با نظر شاه انجام می گرفت و نه در پاى صندوق راى. من به آقاى هویدا می گفتم این چه مجلسی است که از قبل نمایندگان باید توسط شما انتخاب شوند چرا انتخابات فرمایشی برای مجلس برگزار می کنید مجلس را منحل کنید هویدا پاسخ داد که ما نمی توانیم آزادی دهیم و بعد نتوانیم آنراکنترل کنیم.

زمانی که هویدا از نخست وزیری برکنار و وزیر دربار شد جرقه انقلاب ایران را زد. وى قصد داشت به شاه نشان دهد که آموزگار قابلیت نخست وزیر شدن را ندارد و برای همین قصد داشت شلوغى راه بیاندازد تا شاه را مجاب به برکنارى آموزگار کرده تا دوباره نخست وزیر شود. آموزگار در ملاقات با من گفت: تو را خدا با هویدا صحبت کن تا دست از کارى که شروع کرده است بردارد. در جزیره کیش هویدا را دیدم این واقعه درست عید سال قبل از انقلاب صورت گرفت با وى صحبت کردم که دست به اقدامات تخریبی علیه آموزگار نزند و تاکید کردم اقدامات شما موجب ناآرامی می شود و نا آرامی گسترش پیدا می کند. هویدا رو به من کرد و گفت: احمد در ایران دو نفر کنار هم نمی توانند جمع شوند بگذار مردم آزاد باشند. هویدا زمانی که در رأس قدرت بود می گفت مردم نباید آزاد باشند و زمانی که از رأس قدرت کنار گذاشته شد می گفت مردم باید آزاد باشند.

*حاشیه های عاطفی پیرامون شاه و فرح که گفته می شود هر کدام در مقطعی برای خود معشوقه داشتند تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟

فرح در سن ۲۰ سالگی با شاه که ۴۰ سال داشت ازدواج کرد تا اینکه بعد از مدتی که ازدواج فرح و شاه گذشت، شاه عاشق زنی به نام « گیلدا صوفی» معروف به « طلا» شد و حتی ممکن بود که فرح را طلاق داده و با گیلدا صوفی ازدواج کند از آن به بعد فرح با فریدون جوادی که دوست زمان تحصیل او بود رابطه نزدیکترى را شروع کرد. من زمانی که متوجه شدم نزد مادر فرح رفتم و توصیه کردم که جلوی فرح را بگیرد دو تا از پسر عمو هاى فرح، یحیی و کامران دیبا مستقیماً با فرح صحبت کردند و در دربار نیز همه می دانستند.

فریدون جوادی چپىبود و هیچ اعتقادی به خدا نداشت و نفوذ بسیارىروى فرح پیدا کرد. تا زمانی که اعلم زنده بود با اقتدار نمی گذاشت فرحدر حکومت دخالت کند و بعد از مرگ اعلم بود که فرح در سیاست صاحب نفوذ شد.

*اینسخنان شما یعنی دخالت مستقیم فرح و دوستان او از جمله فریدون جوادى در سیاست؟

بله. این وقایع درست یکسال قبل از انقلاب رخ داد، این که می گویم، تقدیر است. فریدون جوادی چون نفوذ زیادى روى فرح پیدا کرده بود از این قدرت خود استفاده کرد و بقیه افراد نزدیک به فرح به اندازه جوادی روى فرح نفوذ نداشتند حتی رضا قطبی که پسر دایی فرح است و به فرح خیلی نزدیک بود چنین جایگاهی را نزد فرح نداشت. فریدون جوادی از طریق فرح ارتش و ساواک را خنثی کرد تا شاه را ضعیف کنندو فرح و دوستانش حکومت را در اختیار بگیرند که در این راه موفق نشدند و امام خمینی توانست انقلاب را به پیروزی برساند. این افراد برای دین هیچ ارزشی قائل نبودند گمان می کردند اگر شاه ضعیف شود خودشان به قدرت می رسند. بنابراین فرح نقش اساسی در سقوط نظام شاهنشاهى بازى کرد.

*شاه چه نظری نسبت به دوستان و اطرافیان فرح داشت؟

شاه علاقه ای به اطرافیان فرح نداشت.

*آیا شما بعنوان یکی از نزدیکان و معتمدین شاه هیچگاه اشاره ای به این موضوع داشتید؟

متاسفانه خیر. روزی من و شاه در نوشهر قدم می زدیم شاه رو به من کرد و پرسید این کیست که نمی گذارد فرح شب ها زود برگردد که من نگفتم جوادی است اگر آن زمان می گفتم، شاید شاه امورات را بیشتر در دست می گرفت.

*رابطه شاه با اسرائیل و آمریکا چگونه بود؟

یکی از دلایلی که انور سادات با محمدرضا شاهرابطه حسنه داشت این بود که در سال ١٩٧٣که مصر و اسرائیل در جنگ بودند نفت مصر تمام شد مصر از اولین دولت عربی که تقاضای کمک نفتی کرد لیبی بود که به درخواست مصر جواب مثبت نداد. بعد از لیبی از عربستان سعودی تقاضای کمک کرد که عربستان سعودی نیز به بهانه اینکه ما دو هفته دیگر جلسه می گیرم و جواب می دهیم از دادن نفت به مصر طفره رفت. این در حالی بود که مصر در حال جنگ با اسرائیل بود. مصر ناچار می شود از ایران تقاضا کند شاه جواب مثبت به مصر داد بلافاصله به کشتی نفتی که در مدیترانه در حال رساندن نفت به کشورهای متقاضی بودند دستور داد که نفت را به کشور مصر برسانند. اسرائیل ایران را به عنوان رقیب خود در منطقه می دید.

شاه چنان دچار غرور شد که نخست نگاه تحقیر آمیز به ملت داشت و بعد به غرب نیز با چشم حقارت می نگریست و این غرور شاه در طول تاریخ و به تدریج به وجود آمد در چند سال آخر افزایش یافت. عامل أصلى سقوط شاه که محمدرضا شاه را زمین زد غرور او بود.

* تناقض های شاه را به صورت خاطره بگویید؟

من رابطه شاه و آیت الله شریعتمداری هم بودم و دربارییان به من می گفتند مؤمن آل فرعون و تیمسار نصیری هم مرا به نام موسی آل فرعون لقب داد. و بقیه درباریان نیز می گفتند احمد دیوانه است ثابتی هم همیشه مرا بازجویی می کرد. اوایل تابستان من از شاه تقاضا کردم که با آیت الله خمینی [امام] از طرف شاه ملاقات کنم شاه نپذیرفت. گفت: این نشانه ضعف است. تا آن زمان هنوز شاه روحیه خود را نباخته بود اما زمانی که عید فطر شاه با حجم انبوه تضاهرات [١٠٠ هزارنفرى] مردم روبرو شد روحیه اش را باخت این شاهی که تا دیروز سرشار از غرور بود یک دفعه چنان روحیه خود را باخت می گفت که پاسپورت من را بدهید بروم و زمانی که در خارج از ایران از او پرسیدم چرا کشور را ترک کردید پاسخ داد اگر در کشور می ماندم مرا می کشتند.

این در حالی است که اگر از یک سرباز انتظار جانفشانی می رود از فرمانده کل قوا نیز چنین انتظاری به جا و شایسته است. خاندان پهلوی ذاتاً ترسو هستند و فقط رضا شاه و شاهپور علیرضا برادر شاه با جرأت و شهامت بودند.

این ترس در بازماندگان خاندان هم خود نمایىمی کند. براى درک درست این موضوع باید به خاطره اى اشاره کنم. پس از فوت شاه، نیکسون رئیس جمهور سابق امریکا از طریق منبا رضا پهلوی تماس گرفت و از او خواست در طرح حمله ای که دارند با مقامات نظامی آمریکا همراهی کند.

براساس این طرح قرار بود با حمایتامریکایی ها، رضا پهلوی را به کیش برده و آنجا را ایران آزاد اعلام کنند و بعد نیروی دریایی و هوایی ایران به رضا بپیوندند و در آخر، جمهوری اسلامی سقوط کند. در اصل این طرح برای ایجاد فشار آمریکا به جمهوری اسلامی ایران براى تمام کردن جنگ ایران و عراق بود، رضا قبول کرد. طرح این عملیات چهار ماه متوالی در پنتانگون برنامه ریزی شد. زمانی که برنامه را از پنتاگون تحویل گرفتم و نزد رضا پهلوی بردم هنوز طرح را باز نکرده، پرسید احمد چگونهفرارکنیم.

* برخی تحلیل گران معتقدند اگر علم در سال ۴۲ مقاومت نمی کرد محمدرضا شاه پهلوی فرار می کرد درست است؟

بله، در سال ۴۲ کار رژیم پهلوی تمام می شد تنها کسی روی شاه نفوذ داشت علم بود بقیه نداشتند و بعد هم تیمسار ایادی.

* در زمینه سیاسی شاه با کسی مشورت نمی کرد؟

برای روشن شدن این امر چند مثال می زنم، مثلاً بعد از انقلاب و با توجه به اینکه براى مشاوران رضا پهلوى امکانات رسیدن به مقام و ثروت با قبل از انقلاب قابل مقایسه نبود، قبل از این که وارد جلسات سیاسی با رضا پهلوی شویم مشاوران و نزدیکان رضا می گفتند الان می رویم به رضا می گویم شما دست روی دست می گذارید و کاری نمی کنید و انتقاد هاى از این نوع و بسیار قویتر از آن، من می گفتم انتقاد را خیلی متعادلتر بگویید و ایشان با من موافقت نمی کردند اما وقتى وارد جلسه می شدند و رضا حضور پیدا می کرد کسی چیزی نمی گفت من هم مسائلی که در بیرون جلسه مطرح می شد را با تعدیل بخصوص بخاطر افرادى که در خارج از جلسه آنرا مطرح کرده و اکنون در جلسه سکوت کرده بودند مطرح می کردم. رضا می گفت اینگونه نیست و افراد حاضر در جلسه نیز با عصبانیت به من می گفتند که این چه حرف هایی است که می زنید و اعلیحضرت درست می گویند. در مورد اطرفیان شاه هم یک چنین حالتی بود یکی از دلایلی که شاه به من توجه داشت که همه مسائل را در حد فهم خود و بدون توجه به خوشایند شاه به وى منتقل می کردم و او نیز مرا تحمل می کرد. اگر موافق نبود به من می گفت تو بچه اى نمی فهمى و یا اینکه سکوت می کرد.

*مورد اتفاقات خارج از کشور، به خصوص خودکشی علیرضا پهلوی آیا اطلاعات بیشتری دارید که در اختیار مخاطبان قرار دهید؟

بله- خودکشی علیرضا برای اولین بار نبود و قبل از آن هم اقدام به اینکار کرده بود. یکی از روزها، علیرضا، با دوست دخترش به نام شاهپری، که دختر زیبایی بود، به دیدار رضا آمد. آن روزها علیرضا دانشجوی دانشگاه پرینستون بود و با آنچه پدر برایش به جای گذاشته بود روزگار خوشی را می گذراند.

وی شخصیتی محکمتر از رضا داشت و چون ولیعهد نبود مثل رضا مورد توجه نبود، به قول معروف، کتک خورده بود، طبیعی است که نسبت به برادر بزرگش، اُس و قُس محکم تری داشت.

اما وی خوی و خصلت شاهزاده گری بیشتری از رضا داشت و بسیار اهل تشریفات بود و مقید به خیلی از آداب و رسوم درباری. از جمله در قید ترتیب نشستن افراد در مجلس بود و یا این که در ماشین چه کسی در صندلی جلو بنشیند و کدام فرد در صندلی عقب. به همین سبب با تمام تفاوت شخصیت که با رضا داشت، برای برادر بزرگش احترام بسیار قائل بود و هیچگاه در فکر بازپس زدن او و رسیدن به موقعیت او نبود. حتی می دانم بارها سلطنت طلبان و رجال نظام گذشته، که از ضعف و بی عملی رضا سرخورده بودند و در او شخصیت محکمتری سراغ داشتند به او پیشنهاد کردند که اگراو مدعی سلطنت شود از او حمایت خواهند کرد ولی او نمى پذیرفت و می گفت من براى اولویت برادرم احترام قائل هستم. در جمع همیشه احترام برادر بزرگترش را حفظ کرده و از نظر او پیروی می کرد.

به هر حال، من و رضا و شاهپری نشسته بودیم و از هر دری حرف می زدیم. در این حین متوجه شدم که شاه پری بدجوری به رضا نگاه می کند و رضا هم از این دلبری استقبال می کند.

پیش از آن که کار خرابتر شود، در فرصتی به رضا گفتم، این کار خوبی نیست. درست است که دختر زیبا است، اما دوست دختر برادر توست و ظاهراً هم علیرضا از او خوشش می آید. رضا گفت: بسیار خوب می روم و نظر علیرضا را در این مورد می پرسم. بعد هم گفت: با علیرضا صحبت کرده و او گفته که این مسئله او نیست و مطلبی است که میان رضا و آن دختر، که خودشان باید راه خودشان را انتخاب کنند. فردای آن روز علیرضا را دیدم که خشمگین و ناراحت بود. مرتب قدم می زد و می گفت که از پشت به او خنجر زده شده و در حق او سخت نامردی شده است.

با او به صحبت نشستم و سعی کردم کمی آرامش کنم. گفت که سخت دختر را دوست دارد و عاشق اوست. چون به مسئله رضایت خود به رابطه آن دو اشاره کردم و حرفی را که به رضا زده بود یادآورش شدم، گفت: من راضی نبودم، مسئله را به خود رضا و شاه پری واگذار کردم زیرا هرگز فکرنمی کردم رضا در حق من چنین کند و یا دختر چنین بی وفا باشد.

به هر حال رابطه رضا و شاهپری ادامه یافت و این امر چنان علیرضا را ناراحت کرد که اقدام به خودکشی هم کرد. از آن طرف این شیرینی به دهن رضا سخت مزه کرده بود و حتی می خواست با دختر ازدواج کند. هر چه به او گفتم که درست نیست با دختری ازدواج کند که مدتها با برادرش بوده گوشش بدهکار نبود و می گفت براى من مهم نیست و به این حرفها اهمیت نمی دهم، و همچنان بر تمنای دل از دست رفته اش پای می فشرد. تا بالاخره پس از دو ماه که شعله تمنا کمی فروکش کرد فرح دخالت کرد و به هر زبانی بود او را از این کار منصرف کرد.

*این کار رضا از روی عشق و علاقه بود یا از روی هوس بازی؟

رضا در مورد زن این ضعف را دارد و در این مورد ماجراها بسیار است. از جمله چند ماهی بعد از ماجرای شاهپری، به هتلی رفتیم که با صاحب آن که یک شخص امریکایی بود، دوست بودیم. دختر خانواده بدجوری به رضا چشم دوخته بود و من سخت مراقب بودم که آتشی در خرمن نگیرد. بالاخره مهمان پدر دختر بودیم و این کار خلاف اخلاق بود و خیانت در اعتمادی که پدر به ما کرده بود. ساعتی بعد به سوی اطاق هایمان رفتیم تا استراحت کنیم و من خوشحال که مانع آن ارتباط نادرست شده ام. اما پس از مدتی یکی از خدمه به اطاقم آمد و خبر داد که رضا و دختر با هم هستند و کار دارد از دست می رود. بلافاصله لباس پوشیده و با عجله خود را به آن ها رساندم. و به هر زبانی بود رضا را قانع کردم که دست بردارد و به پاس محبت های پدر حرمت میزبانی او را نگهدارد و به اطاق خود بازگردد و شب را تنها به سر آرد.