بعیدی‌نژاد: توافق ژنو اما و اگر ندارد

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، اما ساعتی نگذشت که انتشار بیانیه کاخ سفید از توافق ژنو، ابهاماتی را برای افکار عمومی ایران و برخی صاحب نظران ایجاد کرد و بدون توجه به متن اصلی توافق که مذاکرات فشرده و سخت و پیچیده ای بر روی آن انجام شده بود، تیم مذاکره کننده هسته یی کشور به باد انتقاد گرفته شدند و این انتقادها کماکان ادامه دارد.

حمید بعیدی نژاد، عضو تیم مذاکره کننده هسته یی کشورمان در چهار دور مذاکرات نیویورک و ژنو ۱ تا ۳ و مدیرکل سیاسی وزارت خارجه که تجربه طولانی در موضوعات هسته ای و خلع سلاح بین المللی را در کارنامه خود دارد در ضمن تشریح متن توافق ایران و ۱+۵ به برخی انتقادها نسبت به توافق ژنو پاسخ داد.

وی با اشاره به برخی انتقادها نسبت به توافق ایران و ۱+۵ با بیان این که اگر در این زمینه انتقاد و نکات درست خاصی که جای بحث داشته باشد به ما منتقل شود، ما با افتخار از آن مطالب در مذاکرات آینده استفاده خواهیم کرد، تاکید کرد: ما هنوز در اول راه هستیم و به هم فکری زیادی احتیاج داریم. اما در زمینه انتقادها به موردی که درباره آن مردد شویم و جوابی برای آن نداشته باشیم، نرسیده ایم. برای ما مطلوب است که اگر ابهاماتی است بتوانیم آن را در مذاکره با طرف مقابل روشن کنیم.

گفت وگو با این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان که هم زمان سرپرست تیم مذاکره کننده کارشناسی ایران و ۱+۵ است در دو بخش انجام شده است که بخش اول آن مربوط به مقدمه، عناصر گام اول و نظارت های بیشتر است که در زیر می آید و بخش دوم مربوط به قدامات داوطلبانه ۱+۵ و عناصر گام نهایی راه حل جامع است در آینده نزدیک منتشر خواهد شد.

حمید بعیدی نژاد در گفت وگو با خبرنگار انرژی هسته ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) ، به تشریح فرایند دستیابی به توافق هسته ای ایران با ۱+۵ در ژنو پرداخت.

وی در پاسخ به این پرسش که عنوان « برنامه اقدام مشترک» به چه شکلی به دست آمد؟ گفت: فرآیند حقوقی برخی توافق ها در سطح دولت ها شکل می گیرد و برخی توافق ها به تصویب در پارلمان ها نیاز دارد. در زمینه توافق ژنو از آن جایی که این تفاهم محصول تصمیم دولت های ایران و ۱+۵ بود، باید عنوان توافق نیز به گونه ای تعیین می شد که نشان دهنده این امر باشد. از بین چند انتخابی که وجود داشت، " برنامه اقدام مشترک" پیشنهاد و مورد پذیرش دو طرف قرار گرفت.

توافق ژنو باید در صحنه عمل اجرا شود

بعیدی نژاد گفت: برنامه اقدام یعنی این توافق متضمن گام هایی است که باید در عمل برداشته شود و مشترک است، یعنی این که این برنامه باید از سوی هر دو طرف به صورت مشترک اجرا شود و این تفاهم متضمن انجام یک سری اقدامات برای یک طرف نیست. بنابراین توافق ژنو متشکل از یک سلسله اقدامات است که در صحنه عمل باید اجرا شود، نه آن که در بردارنده یک سلسله اصول و اهداف کلی باشد. این اقدامات باید به صورت مشترک اجرا شوند و برای هر کس اقداماتی تعریف شده است.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در پاسخ به این پرسش که در مقدمه توافق ژنو یک راه حل « جامع» مورد تاکید قرار گرفته است، منظور از" جامع" بودن راه حل چیست؟ اظهار کرد: در این توافق اقدامات و گام های کوتاه مدتی مورد تاکید قرار گرفته است که باید در شش ماه انجام شود. در کنار این اقدامات کوتاه مدت راه حلی جامع و بلند مدت مورد هدف است که تمام جنبه های موضوع هسته ای ایران را از جمله شاخص های برنامه غنی سازی، برداشتن تحریم های شورای امنیت و تحریم های یک جانبه و نیز بحث های دیگری مثل همکاری های فنی و هسته ای ایران با کشورهای ۱+۵ را شامل می شود.

وی درباره واژه « بلندمدت» بودن راه حل جامع نیز تصریح کرد: این راه حل درازمدت است، یعنی ترتیبات زمانی چندین ساله را شامل می شود که به توافق دو طرف پایداری می بخشد و این دوره ای است که دو طرف فرایند اعتماد سازی را در آن طی می کنند که این مدت زمان بر اساس توافق دو طرف تعیین خواهد شد.

با اجرای راه حل جامع، برنامه هسته ای ایران عادی می شود

مدیرکل سیاسی وزارت خارجه در پاسخ به این که آیا اجرای راه حل جامع مورد اشاره در توافق صرفا برای رسیدن به یک برنامه هسته ای کاملا صلح آمیز در ایران اشاره دارد یا قرار است موضوع هسته ای در پایان کار از دستور کار شورای حکام و شورای امنیت خارج شود؟ اظهار کرد: بعد از اجرای موفقیت آمیز گام نهایی در چارچوب توافق ژنو برنامه هسته ای ایران به مثابه برنامه هسته ای هر یک از اعضای معاهده ان پی تی تلقی می شود. وقتی راه حل جامع در چارچوب زمانی بلندمدت اجرا شود، برنامه هسته ای ایران عادی می شود و از دستور کار شورای امنیت و شورای حکام خارج شده و نگرانی ها در سطح بین المللی درباره آن دیگر وجود نخواهد داشت.

بعیدی نژاد در پاسخ به این پرسش که در مقدمه توافق ژنو آمده است « ایران اعلام می کند تحت هیچ شرایطی به دنبال دستیابی یا گسترش سلاح هسته ای نیست» این جمله به چه معنا و برای توضیح چه چیز آمده است، گفت: این جمله در واقع موید جمله قبلی است که می گوید" در چارچوب راه حل جامع می خواهیم به نقطه ای برسیم که برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز خواهد ماند. " این جمله تاکید می کند که هدف از مذاکرات برای رسیدن به راه حل جامع، تحقق هدفی است که منبعث از سیاست های ایران است.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان ادامه داد: با توجه به فتوای مقام معظم رهبری عدم دستیابی به سلاح هسته ای از سیاست های اصولی ایران است. بنابراین توافق می گوید که به دنبال هدف و راه حلی هستیم که ایران خودش آن را به عنوان یک سیاست اصولی قبلا اعلام کرده است.

غنی سازی از مشکل ترین بخش های مذاکرات ایران و ۱+۵ بود

این دیپلمات با سابقه کشورمان درباره این جمله که" راه حل جامع متضمن یک برنامه غنی سازی با تعریف مشترک و محدودیت های عملی و اقدامات شفاف ساز به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای است" درباره قیدهای اضافه شده به برنامه غنی سازی ایران تصریح کرد: مساله غنی سازی از مشکل ترین بخش های مذاکرات ایران و ۱+۵ بود. اساسا اختلافات ما با ۱+۵ در سال های گذشته درباه بحث غنی سازی بوده است و قطعنامه های تحریمی علیه ایران به خاطر همین موضوع بوده است. بنابراین هر کدام از عناصری که در جمله مذکور آمده از اهمیت خاصی برخوردار است.

وی ادامه داد: قبل از اشاره به موضوع غنی سازی، در مقدمه توافق، به یک جمله عام مبنی بر این که" راه حل جامع باید ایران را قادر سازد تا به طور کامل از حقوق خود در بهره گیری از انرژی هسته ای برای اهداف صلح آمیز براساس مواد مرتبط در معاهده ان پی تی با رعایت تعهدات خود به معاهده برخوردار شود" اشاره می کند که این جمله مدخل ورودی ما به بحث غنی سازی است. البته از نظر ما این جمله به خودی خود متضمن بحث غنی سازی است، اما بعد از آن به طور اختصاصی در مقدمه وارد بحث غنی سازی می شویم.

بعیدی نژاد با تاکید بر این که" ایران همواره براین موضع بوده است که غنی سازی اش را با توجه به نیازهای صلح آمیزش انجام می دهد" اظهار کرد: ما مراحل مختلفی برای غنی سازی تا غنای ۵ درصد و نیز ۲۰ درصد و حتی بالاتر داریم، اما در برنامه های هسته ای که امروز در کشورهای دارنده سلاح هسته ای اجرا می شود، غنی سازی سطح بالا مثلا ۹۰ درصد برای اهداف نظامی است و ما از ابتدا اعلام کردیم که نیازی برای ورود به آن بخش از غنی سازی که با مصارف صلح آمیز مرتبط نیست، نداریم.

وی گفت: همین که ما ماهیت صلح آمیز برنامه غنی سازی را به عنوان یک موضوع اساسی به رسمیت می شناسیم، به معنای پذیرش برخی محدودیت هاست. اگر بخواهیم این اصل را که می گوییم برای غنی سازی غیر صلح آمیز برنامه ای نداریم، به صورت مفهومی در متن تفاهم بیاوریم و آن را به زبان فنی و حقوقی ترجمه کنیم به همین متنی می رسیم که در توافق ژنو آمده است. یعنی اساسا برای یکسری از برنامه های غنی سازی طرحی نداریم، چون در چارچوب برنامه های صلح آمیز هسته ای طراحی شده ما نیست.

پیشنهاد محدوده غنی سازی را به شرط انطباق با برنامه های خودمان می پذیریم

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان اظهار کرد: ایران همواره اعلام کرده است که می پذیرد تا درباره برخی محدودیت ها بر روی عرصه های غنی سازی با طرف مقابل به یک توافق برسد. چرا که نیازها و اهداف ما مشخص است و فارغ از نظر دیگران، برنامه هسته ای کشورمان بر اساس نیازهای خود کشور تعریف شده است. اگر محدوده ای که کشورهای دیگر پیشنهاد می کنند با برنامه ای که خودمان برای کشور طراحی کرده ایم منطبق باشد می توانیم آن را بپذیریم وگرنه نخواهیم پذیرفت و این مهم ترین بحثی خواهد بود که در مذاکرات جامع باید وارد آن شویم.

وی تاکید کرد: آن چه که خط قرمز ماست و از آن کوتاه نمی آییم « موضوع غنی سازی» است که به هر صورت آن را ادامه خواهیم داد. اما درباره پارامترها و محدودیت های عرصه غنی سازی که برنامه صلح آمیز هسته یی ایران را تضمین کند، حاضر به گفت وگو هستیم.

وی درباره بخشی از توافق که در مقدمه به آن اشاره شده است، مبنی بر این که « راه حل جامع به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای است» گفت: در یک طرح جامع قطعا صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران تضمین می شود، چون تمامی الزامات نظارتی به اضافه اعتماد کشورهای طرف تفاهم تامین می شود.

از ابتدا برای پذیرش برخی قیود و محدودیت ها در برنامه هسته ای مان مشکل نداشتیم

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان تصریح کرد: باید روشن باشد که ما از ابتدا برای پذیرش برخی قیود و محدودیت ها برای برنامه هسته ای مان مشکل نداشتیم، چون مهم پذیرش غنی سازی بود و این محدودیت ها به طور عمومی بر هر برنامه صلح آمیز هسته ای وجود دارد. در مورد بحث غنی سازی" صلح آمیز" بودن ضمن آن که هدف را ترسیم می کند از نظر فنی متضمن قیودی هم هست.

بعیدی نژاد درباره قید « تعریف مشترک» از غنی سازی گفت: این عبارتی نبود که ما خواهان درج آن در توافق بودیم، بلکه با تاکید طرف مقابل به متن آمد. آن ها برای پذیرش غنی سازی ایران اعلام کردند که نیاز دارند حدود و ثغوری برای برنامه هسته ای ایران در نظر بگیرند. بنابراین اصرار آن ها بود نه ما. ولی این قید از نظر ما مترادف همان صلح آمیز بودن برنامه است.

" تعریف مشترک" یک برنامه غنی سازی چالش عمده ما با ۱+۵ در آینده است

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان درباره برخی انتقادها به قیود اضافه شده بر برنامه غنی سازی که معتقد است برنامه غنی سازی ایران را با محدودیت های بسیار جدی مواجه کرده است و ممکن است قیدهای مورد اشاره در آینده دست و پاگیر شوند، اظهار کرد: ما هم معتقدیم چالش عمده ما با ۱+۵ در آینده بر سر" تعریف مشترک" یک برنامه غنی سازی است. به طوری که هر دو طرف آن را بپذیرند. اما این گونه نیست که آن ها برای ما به طور یک جانبه چیزی را تعریف کنند یا بگویند برنامه غنی سازی ما باید چگونه باشد. طبیعی است که ما تعریف و محدوده های پیشنهادی را که به برنامه هسته ای صلح آمیز کشور لطمه بزند، به هیچ وجه نخواهیم پذیرفت.

اگر ۱+۵ مسیر غیردوستانه ای برود، قطعا نمی پذیریم

بعیدی نژاد درباره احتمال جا خالی کردن طرف مقابل از اجرای توافق با بیان این که در توافق تاکید شده که مذاکرات باید" صادقانه" و با" حسن نیت" باشد، اضافه کرد: اگر در مذاکرات مربوط به راه حل جامع بخواهند مسیر غیردوستانه ای بروند و موادی را بر خلاف نص و روح تفاهم ها به ایران تحمیل کنند، مثلا بگویند ایران کلا نباید غنی سازی ۲۰ درصد یا راکتور تحقیقاتی داشته باشد یا مثلا غنی سازی پنج درصدش باید بسیار محدود شود، قطعا آن ها را نخواهیم پذیرفت.

هم زمان با تحریم های شورای امنیت، غنی سازی ایران را پذیرفتند

غنی سازی در توافق در کوتاه مدت و بلند مدت پذیرفته شده است

وی با انتقاد از این که نباید فقط قیود غنی سازی را مورد توجه قرار دهیم اظهار کرد: پذیرش غنی سازی امری است که در جمله مذکور بر آن تاکید شده است و باید مورد توجه قرار گیرد. ما باید به این امر مهم توجه کنیم، در شرایط کنونی که کشور تحت تحریم های شورای امنیت است، آن ها غنی سازی ایران را پذیرفتند. پس چرا مرتب برخی جنبه ها را باید تاکید کنیم و دیگر موارد مهم تعیین کننده را مغفول بگذاریم. جنبه های بسیار مثبتی وجود دارد که ندیدیم کسی به آن ها توجه کند.

این دیپلمات باسابقه کشورمان توضیح داد: مساله غنی سازی زیربنای قطعنامه های شورای امنیت بوده است و بر اساس آن ها ایران باید تمامی برنامه غنی سازی اش را بدون هیچ تاخیری تعلیق و متوقف کند، در حالی که در این توافق در کوتاه مدت و بلند مدت غنی سازی پذیرفته شده است، به این مفهوم که زیربنای قطعنامه شورای امنیت مخدوش شده است.

وی ادامه داد: متاسفانه به جای این که به این ابعاد هم توجه شود، بحث هایی صرفا از منظری بدبینانه و با طرح یک سری نگرانی ها از یک آینده مبهم ارایه می شوند. مذاکره مرحله به مرحله پیش می رود و البته در هر مرحله که مذاکره می شود باید حواسمان باشد که فقط نباید دست مان برای آینده بسته شود و برخلاف منافع ملی اقدامی صورت گیرد، اما احتمالات در آینده به هرحال همیشه وجود دارد. ما هم این احتمالات را مدنظر داریم. اگر آن ها بخواهند به شیوه دیگری عمل کنند، قطعا مانع توافق خواهد شد.

قیود برنامه غنی سازی از نظر ما تفسیر صلح آمیز بودن برنامه است

این دیپلمات ارشد کشورمان با طرح این موضوع که در ایران مرتب مطرح می شود که چرا آن ها (آمریکایی ها) می گویند، غنی سازی ایران را نپذیرفته اند ولی مسولان ایرانی می گویند که آن ها پذیرفته اند، کدامیک از این اظهارات درست است؟ با تاکید بر متن اظهارات مقامات آمریکایی تصریح کرد: آن ها خود می گویند آن چه نپذیرفته اند « حق» غنی سازی است و این یعنی آن ها" انجام" غنی سازی را هم در کوتاه مدت (۶ ماه) و هم درازمدت پذیرفته اند. البته ما قیودی که هم زمان با پذیرش برنامه غنی سازی به آن اضافه شده است، نفی نمی کنیم. آن قیود از نظر ما تفسیر صلح آمیز بودن برنامه است. ولی نباید مردم عزیز ما تحت تاثیر برخی القائات، تردید پیدا کنند. مهم این است که هم در کوتاه مدت و هم درازمدت کشورهای طرف مذاکره ما بر اساس تفاهم ژنوغنی سازی را صراحتا پذیرفته اند.

در مذاکرات به دنبال به رسمیت شناخته شدن" انجام" غنی سازی بودیم

وی در پاسخ به این پرسش که با نپذیرفتن عبارت « حق» غنی سازی ایران چه امکانات، مزایا و فرصت هایی را از دست می دهد؟ گفت: از نظر ما فقدان کلمه" حق" « right» چیزی از ما کم نمی کند، زیرا ما بر اساس ان پی تی این حق را داریم. اما طرف مقابل برای افکار عمومی خود صحنه ای را می سازد که در آن نشان دهد غنی سازی را به رسمیت نشناخته است، در حالی که این یک مغلطه است. آن چه ما در مذاکرات به دنبال آن بودیم به رسمیت شناخته شدن" انجام" غنی سازی بود، زیرا حق غنی سازی را ما بر اساس حقوق ذاتی داریم و آن ها نمی توانند برای ما حق تعریف کنند. کشوری به کشور دیگر نمی تواند حق بدهد. در حقوق بین الملل حق براساس معاهدات است، نه براساس تفسیر کشورها.

اگر آن ها غنی سازی را قبول نمی کردند، توافقی شکل نمی گرفت

بعیدی نژاد با تاکید بر این که درباره هر کلمه و عبارت این متن مذاکرات جدی انجام گرفته است، خاطرنشان کرد: ساعت های متمادی بر روی این کلمات مذاکره شده است، اما اگر بخواهیم اولویت های مواضع سیاسی دو طرف را مقایسه کنیم، طبیعی است مساله" غنی سازی" مهم ترین بحث برای ما بوده است. به هرحال تمام قطعنامه های شورای امنیت و ۱۰ سال تحریم به دلیل غنی سازی بوده است و اگر آن ها غنی سازی را قبول نمی کردند، توافقی شکل نمی گرفت. بنابراین این موضوع برای ما اهمیت بسیار ویژه داشت.

نباید با مغلطه آمریکایی ها دچار اشتباه و نگرانی شویم

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان با بیان این که متن توافق درباره غنی سازی بسیار روشن است، اظهار کرد: وقتی از اعضای ۱+۵ پس از مذاکرات جدا شدیم، حداقل چند وزیر خارجه (روسیه، آلمان و فرانسه) در اظهارات شان تصریح کردند که ما غنی سازی ایران را به رسمیت شناختیم. این واقعیتی است که باید اول برای ما روشن باشد، نباید با مغلطه آمریکایی ها که با هدف پاسخگویی به افکار عمومی شان صورت می گیرد، دچار اشتباه و نگرانی شویم.

وی ادامه داد: البته آن ها از ابتدای مذاکره حاضر نبودند غنی سازی را قبول کنند. شروطی در کنار آن می گذاشتند که انجام غنی سازی ما را مشروط می کرد که انجام نشدنی بود و بسیاری از وقت مذاکره برای حذف عبارت هایی بود که شروطی را برای غنی سازی ما لحاظ می کرد. شروطی که انجام غنی سازی را وابسته به تصمیماتی خارج از تصمیم ایران می کرد.

عبارت های توافق ژنو، اما و اگر ندارد، فقط محدوده دارد

بعیدی نژاد ادامه داد: ما سعی کردیم عبارت های آن ها را خنثی کنیم و نوشتن عبارات هم ابتکار عمل می خواست و هم خلاقیت. وقت بسیار زیادی صرف شد، بحث غنی سازی موضوعی نبود که به راحتی از آن کوتاه بیایند و بسیار هم طول کشید. اما عبارت های نهایی که مورد توافق قرار گرفت، عبارت هایی است که اما و اگر ندارد، فقط محدوده دارد.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در ادامه این گفت وگو با بیان این که" انکار نمی کنیم متن فعلی توافق قیودی دارد" تاکید کرد: برای غنی سازی قیودی در نظر گرفته شده است و البته در آینده باید در خصوص قیودی که مطرح شده اند با آن ها به تفاهم برسیم. همان طور که توضیح داده شد از نظر ما این قیود، قیود یک برنامه غنی سازی صلح آمیز است، نه این که قیودی خاص بگذارند که ما نتوانیم یکسری برنامه های صلح آمیز را انجام دهیم. غنی سازی صلح آمیز به طور طبیعی قیودی دارد و با غنی سازی نظامی تفاوت هایی دارد.

بعیدی نژاد در پاسخ به این پرسش که برخی منتقدان بر این اعتقادند که ایران باید ماده چهار ان پی تی را در توافق ژنو مورد تاکید قرار می داد، چرا که بر اساس این ماده غنی سازی به عنوان یک حق مورد پذیرش و تاکید قرار دارد، گفت: اول آن که در متن توافق ژنو اشاره روشن به ماده چهار وجود دارد، ولی این تفسیر از ماده چهار و آن چه که برخی به آن اشاره می کنند، خلاف واقع است. در ماده چهار ان پی تی صحبت از غنی سازی به طور مشخص نشده است. بلکه حق کشورها برای بهره مندی از انرژی هسته یی برای اهداف صلح آمیز مورد اشاره قرار گرفته است و کلمه ای به عنوان غنی سازی نداریم. در عین حال این ماده نفی کننده حق ما در استفاده از چرخه سوخت نیست، بلکه به نظر ما حق ما را تثبیت می کند.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم بر یک فرض اشتباه تاکید کنیم، آن وقت تفسیرها و دیدگاه های ما نیز مسیر اشتباه می روند. این که شما می پذیرید برنامه صلح آمیز هسته ای داشته باشید، یعنی پذیرفته اید که غنی سازی را در حدی که برای مصارف صلح آمیز توجیه ندارد، انجام ندهید و این یعنی آن که حدود و ثغوری را برای برنامه هسته ای تان پذیرفته اید. این گونه نیست که کشورها براساس ان پی تی و مقررات آژانس هرچقدر که بتوانند و بخواهند غنی سازی کنند و یا سطح آن را افزایش دهند. این گونه نیست که فرض کنیم ماده چهار ان پی تی یک حق مطلقی را در اختیار کشورها قرار داده و حالا توافق ژنو می خواهد این حق را محدود کند.

هنوز به موردی نرسیده ایم که ما را مردد کند و برای آن جوابی نداشته باشیم

بعیدی نژاد که سابقه ۲۰ ساله شرکت در مذاکرات مربوط به بازنگری در معاهده ان پی تی را در کارنامه خود دارد، با انتقاد از تفاسیر متضاد از متن توافق ژنو گفت: این که هر فرد غیرمتخصصی در این باره بحثی مطرح کند، برای ما معیار نیست. باید دید نص توافق چه می گوید. اگر در این زمینه انتقاد و نکات درست خاصی که جای بحث داشته باشد به ما منتقل شود، ما با افتخار از آن مطالب در مذاکرات آینده استفاده خواهیم کرد، چون ما هنوز در اول راه هستیم و به هم فکری زیادی احتیاج داریم. اما ما هنوز به موردی نرسیده ایم که درباره آن مردد شویم و جوابی برای آن نداشته باشیم. برای ما مطلوب است که اگر ابهاماتی است بتوانیم آن را در مذاکره با طرف مقابل روشن کنیم.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان درباره یکی از بندهای گام اول توافق درباره تبدیل مواد تا غنای ۵ درصدی به اکسید اورانیوم، اظهار کرد: ایران از قبل و طبق اعلام به آژانس برنامه ای برای تبدیل مواد ۵ درصد به اکسید اورانیوم طراحی کرده است. تاسیساتی در اصفهان برای تبدیل مواد غنی شده ۵ درصد به UO۲ افتتاح کرده ایم. این در برنامه هسته یی ما قرار دارد. مواد غنی شده تا ۵ درصد مقدمه تولید سوخت برای ما هستند، بنابراین باید به UO۲ تبدیل شوند و این در چارچوب برنامه هسته ای مدون ایران است.

تبدیل ۵ درصد غنی شده به UO۲، بر اساس برنامه خودمان است

وی گفت: برای ایجاد کارخانه تبدیل مواد ۵ درصد غنی شده به UO۲، کسی به ما اجبار نکرده بود، ما اعلام کرده ایم براساس برنامه خودمان این امر پیش می رود. این کارخانه افتتاح شده است، اما هنوز مراحلی فنی دارد که به طور واقعی این کار انجام شود.

بعید ی نژاد در پاسخ به این پرسش که منظور از" برگشت پذیر نبودن خط تبدیل مواد غنی شده ۲۰ درصد به اکسید" چیست؟ گفت: یعنی نباید دوباره خط تبدیل اکسید اورانیوم به مواد غنی شده ۲۰ درصد ایجاد شود چون نقض غرض می شود.

وی درباره تبدیل نیمی از ذخایر ۲۰ درصدی به ۵ درصدی و اکسید اورانیوم اظهار کرد: ایران باید در ۶ ماه ذخایر ۲۰ درصد خود را یا تبدیل به اکسید کند یا به اورانیوم تا غنای ۵ درصد مبدل کند. با تبدیل به اکسید این ذخایر برای تولید سوخت هسته ای استفاده خواهند شد و با تبدیل به پنج درصد ذخایر مواد غنی شده خود را افزایش می دهیم.

افزایش ظرفیت سانتریفیوژها نقض توافق است نه نصب نسل پیشرفته

این دیپلمات ارشد کشورمان درباره این که ایران تعهد داده که نسل جدیدی که ذخایر اورانیوم را افزایش دهد اضافه نکند، این به معنای آن است که نسل IR-۲m ساخته نخواهد شد و به جای آن ها باید نسل سانتریفیوژهای پی ۱ را جایگزین کنیم؟ گفت: این توافق محدودیتی برای تولید سانتریفیوژ نوع جدید در نظر نمی گیرد. آن چه که ما پذیرفته ایم این است که در دوره ۶ ماهه ظرفیت غنی سازی خود را افزایش و توسعه ندهیم. اگر سانتریفیوژهای نسل اول را برداریم و نسل پیشرفته تر را جایگزین کنیم ظرفیت افزایش پیدا می کند و این نقض توافق است. اما از طرفی نپذیرفته ایم که ما نوع پیشرفته را نصب نمی کنیم. تفاهمی که پس از مذاکرات طولانی به دست آمد این است که بتوانیم در صورت نیاز برای جایگزینی سانتریفوژهای نسل پیشرفته از همان نوع پیشرفته استفاده کنیم.

تعهدی نداریم که ماشین های نسل جدید را نصب نکنیم

وی ادامه داد: آن ها می خواستند بگویند نباید ماشین های جدید را نصب کنیم که ما آن را نپذیرفتیم. اما در حالی که سعی می کنیم غنی سازی مان بیش از این توسعه نیابد، اما تعهدی نداریم که ماشین های نسل جدید را نصب نکنیم و برای جایگزینی کاملا مجاز هستیم.

بعیدی نژاد درباره ایجاد نکردن تاسیسات بازفراوری گفت: ما تاسیساتی درباره بازفراوری نداریم. کارخانه بازفراوری کارخانه مجزای دیگری است که وقتی سوخت یک نیروگاه نهایی و مصرف شد بعد از مدتی باید خنک شود و به کارخانه بازفرآوری رفته و پلوتونیوم آن جدا شود. در حالی که ما نه چنین کارخانه ای داریم و نه در برنامه مان است. در واقع ما پذیرفته ایم چیزی که نداریم و برای داشتن آن هم برنامه ای نداشته ایم را در این مدت هم نداشته باشیم.

پیشنهاد اول ۱+۵ نظارت دوربین های آژانس به صورت آن لاین بود

وی هم چنین درباره موضوع « دسترسی های هدایت شده و روزانه» و محدودیت های آن برای ایران نیز گفت: پیشنهاد اول آن ها نظارت دوربین های آژانس به صورت آن لاین بود. یعنی همان طور که دوربین ها خط تولید را ضبط می کنند در وین دیده شود که ما با آن مخالفت کردیم. آن ها از قبل دنبال این درخواست بودند و در ژنو هم بسیار جدی آن را مطرح کردند و می خواستند آن را در سند بیاورند. بسیار هم بر آن مصر بودند که ما به هیچ وجه قبول نکردیم. گفتند اگر این طور است فیلم های ضبط شده دوربین مرتب توسط بازرسان به وین منتقل شود که گفتیم ما با آن مشکلی نداریم.

مدیرکل سیاسی وزارت خارجه تصریح کرد: اتفاقا جالب بود که ۱+۵ در حالی که درباره دسترسی روزانه بازرسان اصرار داشتند، آژانس گفت این درخواست آن ها (۱+۵) از اهمیت چندانی در امر نظارت اژانس برخوردار نیست. این موردی نبوده است که آژانس به آن توجه خاصی داشته باشد که فیلم ها حتما روزانه بازبینی شود. آژانس اعتقاد داشت که این چندان برای ما اهمیتی ندارد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا دسترسی به معادن اورانیوم فراتر از پروتکل الحاقی نیست؟ تصریح کرد: این مساله کاملا منطبق با برنامه هایی است که کشورهایی که دارای غنی سازی گسترده مثل ما هستند باید داشته باشند. این یکی از برنامه های متداولی است که آژانس از این کشورها انتظار دارد تا معادن و مراحل تخلیص و آسیاب کردن این سنگ ها که به کیک زرد تبدیل می شود را به آژانس گزارش کنند. بنابراین این همکاری و تعهد منطبق با استانداردهای آژانس است و در پروتکل الحاقی هم به طور تفصیلی به آن پرداخته شده است، اما از آن جا که ما پروتکل الحاقی را اجرا نمی کنیم و متعهد به آن نیستیم، سعی می کنیم آن را در حد محدودی اجرا کنیم. به هرحال این موضوع در پروتکل الحاقی هم بیان شده است.

بعیدی نژاد درباره این که ایران عنوان کرده است که اطلاعات طراحی راکتور اراک را در دسترس آژانس قرار می دهد، آیا ممکن است اضافه بر این درخواست، در میانه راه بازرسی از راکتور اراک نیز درخواست شود؟ گفت: DIQ پرسشنامه ای است که ما مدتی قبل آن را به آژانس داده ایم. اما رآکتور از آن زمان تاکنون تغییرات گسترده ای داشته است که باید آن پرسشنامه به روز شود که اطلاعات طراحی مذکور می تواند مبنای تعریف « رهیافت پادمانی » شود.

" رهیافت پادمانی" موید ادامه فعالیت های اراک است

وی در پاسخ به این پرسش که بر خلاف برخی انتقادها ایجاد « رهیافت پادمان» برای راکتور اراک به معنی پایداری و تضمین فعالیت این راکتور در آینده نیست؟ گفت: تردیدی در این باره وجود ندارد. این رهیافت موید آن است که اراک فعالیت های خود را ادامه می دهد و صرفا قرار است ما پرسشنامه تکمیلی را پر کنیم و درباره رهیافت نظارتی با آژانس توافق کنیم که برای بازرسی های بعدی آماده شود.

بحث درباره پارچین ارتباطی به توافق ژنو ندارد

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در ادامه در پاسخ به این پرسش، آیا ممکن است در گام های میانی دسترسی ها و نظارت های بیش تری از جمله درباره پارچین از ایران خواسته شود؟ در این صورت پاسخ ایران چه خواهد بود؟ تصریح کرد: بحث درباره پارچین با آژانس دنبال می شود و ارتباطی به این توافق ندارد، اما این موضوع منتفی کننده این نیست که در گام های میانی برخی پیشنهادات مطرح نشود. هرچند که ما و آن ها هنوز تصمیمی برای آن نگرفته ایم. تمایل دو طرف بیش تر این است که با تعریف گام های اولیه به طور مستقیم به سمت گام نهایی و راه حل دراز مدت برویم. اما این که در مسیر مذاکرات دو طرف به این نتیجه برسند که گام های میانی باید وجود داشته باشد، هنوز به طور خاص درباره آن صحبتی نشده است.

این دیپلمات ارشد کشور در پاسخ به این پرسش که در بخش نظارت های بیش تر به نظر تمامی این نظارت ها در چارچوب پروتکل الحاقی است؟ گفت: برنامه هسته ای ایران برنامه گسترده ای است که آژانس می خواهد بر اساس ماده ۳ ان پی تی اطلاعات کافی از هر بخش آن را داشته باشد. آژانس در گزارش های خود همیشه تکرار می کند تا وقتی نتوانم نظارت های لازم بر برنامه های ایران داشته باشم، نمی توانم صلح آمیز بودن آن را تایید کنم.

باید امکانات تایید کننده برنامه صلح آمیز ایران به آژانس داده شود

بعیدی نژاد اضافه کرد: باید امکانات تایید کننده برنامه صلح آمیز ایران به آژانس داده شود. اگر امکانات داده نشود آژانس نمی تواند آن را تایید کند و البته باید مانع سوءاستفاده ها و زیاده خواهی ها هم شد. آژانس باید چارچوب های حقوقی را بپذیرد و از آن تخطی نکند و ملاحظات امنیتی ایران را مدنظر قرار دهد.

نباید تصور کنیم، اجرای پروتکل الحاقی برای ما معضلی ایجاد می کند

وی با بیان این که باید بپذیریم توافق ژنو، یک توافق دو طرفه است گفت: ما اعتمادسازی هایی کرده ایم و دسترسی های بیش تری داده ایم. در قبال آن، آن ها باید قطعنامه ها را بردارند و موضوع هسته ای ایران را عادی کنند. کم در برابر کم در کوتاه مدت، زیاد در برابر زیاد در دراز مدت.

مدیرکل سیاسی وزارت خارجه تاکید کرد: نباید تصور کنیم، اجرای پروتکل الحاقی برای ما معضلی ایجاد می کند، مهم از نظر ما این است که طرف مقابل هم باید آمادگی داشته باشد که با اقدامات خود این اقدام ایران را به نحو مقتضی پاسخ دهد. پروتکل الحاقی برای ما مشکلات عجیب و غریب ایجاد نمی کند. ما دو و نیم سال بدون مشکل پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا کردیم و به دنیا حسن نیت مان را نشان داده ایم، اما آن ها این اقدام مهم اعتماد ساز ایران را نادیده گرفتند و پرونده هسته ای را در مسیر بی اعتمادی انداختند و موضوع هسته ای ایران را به شورای امنیت بردند. این باعث عقب گرد به حق ایران شد. امیدواریم کشورهای غربی از این تحولات درس کافی گرفته باشند. اگر آن ها صادقانه جلو بیایند و قصدشان رفع ابهامات باشد، شاهد همکاری های ایران خواهند بود. البته همین که تا مجلس شورای اسلامی پروتکل الحاقی را تصویب نکند کشورمان تعهدی به اجرای آن ندارد خود یک نقطه اتکای مهم برای کشور میباشد و کشوربا اطمینان به جلو گام برمیدارد. با تصویب مجلس همه خیالشان راحت خواهد بود.

وی در ادامه این گفت وگو درباره موارد توافق شده درباره راکتور اراک نیز گفت: همه مواردی که ایران پذیرفته، مواردی است که در برنامه خود داشته است. ما می گوییم که ایران برای ۶ ماه رآکتور را راه اندازی نمی کند، این در حالی است که ۵ ماه پیش سازمان انرژی اتمی به آژانس نامه نوشته و گفته حداقل تا پایان سه ماه اول ۲۰۱۴ ما رآکتور را راه اندازی نخواهیم کرد. گفته ایم ایران سوخت را به رآکتور منتقل نمی کند؛ برنامه ما از ابتدا همین بوده است. ضمن این که راکتور تکمیل نشده و انتقال سوخت به آن ملاحظات امنیتی و زیست محیطی دارد. درباره انتقال آب سنگین به سایت راکتور هم این ملاحظه را داشته ایم. ما قصد نداشتیم آب سنگین تولید شده را به راکتور بیاوریم، بلکه آن را فعلا در جای دیگری انبار می کنیم.

جلو بردن سوخت راکتوری که هنوز تکمیل نشده در برنامه ما نبوده است

وی ادامه داد: در حال حاضر سوخت راکتور اراک در حال تست است و گفته ایم که تست دیگری انجام نمی دهیم. گفته ایم که ایران سوخت بیش از این هم برای اراک تولید نمی کند که در سه ماه قبل هم این کار را کرده بودیم و تولید مجتمع سوخت برای اراک نداشته ایم، اصلا جلو بردن سوخت راکتوری که هنوز تکمیل نشده در برنامه ما نبوده است و این در گزارش آژانس هم آمده است. به غیر از این موارد ایران پذیرفته است برای مدت ۶ ماه برخی تجهیزات حساسی را که هنوز در حال تهیه آن است و در حال حاضر کاملا آماده نیست را نصب نکند.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان تاکید کرد: غیر از این موارد سایر مسایل ادامه پیدا می کند، از جمله ساخت و تکمیل ساختمان راکتور اراک و دیگر برنامه ها را نیز با همان سرعت پیشین ادامه می دهیم.

وی درباره بازدید از کارخانه تولید روتورهای سانتریفیوز و محل های نگهداری آن، گفت: ما اجازه دادیم کارخانه مونتاژ ما را ببینند. از آن جایی که هر سانتریفیوژ بین ۹۰ تا ۱۰۰ قطعه دارد توافق کردیم تا به جای بازدید از تمامی مراحل ساخت آن ها و کارخانه های تولید قطعات سانتریفیوژ فقط از تولید یکی از تجهیزات یعنی کارگاه تولید روتور بازدید کنند و سپس از محل نگهداری سانتریفوژهای کاملا مونتاژ شده بازدید به عمل آورند. البته این کارگاه ها در زمانی که کشور پروتکل الحاقی را اجرا می کرد به طور مکرر مورد بازدید آژانس قرار داشته اند و برای کشور مشکلی ایجاد نمی کند.

محدودیت هایی که ایران برای یک دوره مشخص می پذیرد، برای نوعی اعتمادسازی اعمال می شود

وی در مورد مدت زمان اعتمادسازی اظهار کرد: محدودیت هایی که ایران برای یک دوره مشخص می پذیرد، برای نوعی اعتمادسازی اعمال می شود تا برنامه هسته ای ایران عادی شود، بنابراین پس از سپری شدن این پروسه دیگر هیچ محدودیتی علیه برنامه هسته ای ایران وجود نخواهد داشت. این روند برای بلند مدت یعنی چندین سال تعیین می شود.

محدودیت در سطح، ظرفیت و دامنه برنامه غنی سازی برای چند سال خواهد بود

این دیپلمات ارشد کشورمان درباره محدودیت هایی که ایران در خصوص غنی سازی پذیرفته است در چارچوب دوره اعتمادسازی اعمال کند؟ گفت: محدودیت در سطح، ظرفیت و دامنه برنامه غنی سازی برای مدت محدودی (چند سال) خواهد بود. تا نگرانی های طرف مقابل برطرف شود.

اجرای پروتکل الحاقی در قبال برداشته شدن کامل تحریم های یک جانبه و شورای امنیت است

از نظر آژانس توافق نامه پادمان با توجه به گستردگی برنامه هسته ای ایران کفایت نمی کند

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در پاسخ به این پرسش که پروتکل الحاقی در گام آخر مورد اشاره قرار خواهد گرفت؟ با بیان این که" در صورت پذیرش پروتکل الحاقی اجرای آن مثل اجرای پادمان جامع خواهد بود و جزو تعهدات معاهده ای ایران قرار می گیرد" افزود: تمام کشورهایی که به نوعی فعالیت های گسترده هسته ای مثل ایران دارند، پروتکل الحاقی را می پذیرند. چرا که از نظر آژانس توافق نامه پادمان با توجه به گستردگی برنامه هسته ای ایران کفایت نمی کند و اقتضاء می کند که پروتکل الحاقی درباره ایران اجرا شود، آن موقع خواهد بود که آژانس به گفته خود در موقعیتی قرار می گیرد که صلح آمیز بودن برنامه هسته یی آن کشور را به طور کامل تایید کند. البته این در مرحله آخر کار و بعد از تصویب مجلس شورای اسلامی ودر قبال برداشته شدن کامل تحریم های یک جانبه و شورای امنیت علیه ایران است.

پرداختن به قطعنامه های شورای امنیت با اجرای قطعنامه متفاوت است

بعیدی نژاد در پاسخ به این که پایان « رضایت بخش» بررسی موضوع توسط شورای امنیت یعنی چه؟ برخی معتقدند ایران عملا به قطعنامه های شورای امنیت در این توافق وجاهت داده است؟ تصریح کرد: از اولین جلسه ای که بین ایران و ۱+۵ در نیویورک برگزار شد، آقای ظریف به روشنی اعلام کردند که فرآیند مذاکرات باید روشن باشد و این که آمادگی کشورمان برای مذاکره با ۱+۵ به معنای به رسمیت شناخته شدن قطعنامه های شورای امنیت نیست، بلکه برای رفع نگرانی های موجود درباره برنامه هسته ای ایران و تضمین حقوق ملت و برنامه غنی سازی اش است. بنابراین ایران از همان ابتدا به روشنی و صراحت بیان کرد که قطعا اجرای قطعنامه شورای امنیت را نمی پذیرد چرا که آن ها را خلاف روند صحیح پیگیری موضوع هسته ای ایران و خلاف حقوق بین الملل می داند.

وی اضافه کرد: در عین حال طرف مقابل اصرار داشت که قطعنامه های شورای امنیت و تحریم های گسترده که مبنای عمل اقدامات یک جانبه کشورهای دیگر شده است، در توافق گنجانده شود و بخشی از راه حل جامع قرار بگیرد که ما به شدت مخالفت کردیم و در نهایت توافق شد که در جریان مذاکرات ما به قطعنامه های شورای امنیت بپردازیم که قطعا این مساله با اجرای قطعنامه بسیار متفاوت است. هم چنین تصریح شد که با تفاهم در خصوص راه حل بلندمدت قطعنامه های شورای امنیت برداشته شوند و موضوع ایران از دستور کار شورا خارج شود.

پایان رضایت بخش برای خاتمه دادن به موضوع در شورای امنیت است

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان با اشاره به انتقادها در باره موضوع فوق تصریح کرد: ممکن است هر کس از این بحث تفاسیر خاص خودش را داشته باشد، اما باید بگویم آن چه به این مضمون در توافق آمده است، یعنی « پایان دادن رضایت بخش به بررسی موضوع هسته ای در شورای امنیت» جمله ای است که به طور عمومی در قطعنامه های شورای امنیت وقتی که قرار است موضوعی خاتمه داده شود، در متن آورده می شود. اما این که گفته شده است این پایان دادن به بررسی موضوع به نحو رضایت بخشی باشد، از نظر ادبیات قطعنامه های شورای امنیت، اتفاقا به نفع ماست، چرا که تصریح می کند نحوه پایان دادن موضوع باید مورد رضایت دو طرف قرار گیرد، یعنی رضایت یک طرف شرط نیست، بلکه باید دو طرف از آن اعلام رضایت کنند.

ترکیب کمیسیون مشترک ایران و ۱+۵ هنوز مشخص نیست

وی درباره تشکیل کمیسیون مشترک برای اجرای توافق ژنو خاطرنشان کرد: کمیسیون مرکب از اعضای ایران و ۱+۵ است و سطح آن بستگی به نظر دو طرف دارد. از آن جایی که هنوز توافق وارد فاز اجرایی نشده، طبیعی است که ترکیب کمیسیون مشخص نیست. این کمیسیون کارکرد عمومی دارد که در توافق به آن اشاره شده است.