وعده‌هایی که عملی نشد!

به گزارش پارس به نقل از فارس، حافظه تاریخی ملت ایران از عدم پایبندی کشورهای غربی به تعهدات خود همواره باعث بدبینی و بی اعتمادی مردم به کشورهای غربی است. ایران با سر تیمی حسن روحانی؛ طی سالهای ۸۲ و ۸۳ در مذاکرات با سه کشور اروپایی بیانیه ها و تعهداتی را متعهد شد و در مقابل طرف غربی نیز تعهداتی را به ایران قول داد اما آنچه اتفاق افتاد مطابق تعهدات نبود؛ در یک نگاه کلی به روند تعهدات و نتایج حاصله طی این سه سند تاریخی می پردازیم.

بیانیه تهران ۲۹ مهر ۱۳۸۲ (۲۱ اکتبر ۲۰۰۳)

تعهدات ایران

۱) همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی و پاسخ به الزامات و سؤالات باقی ماندۀ آژانس به صورت شفاف و حل و فصل آن ها و اصلاح هرگونه قصور احتمالی

۲) امضای پروتکل الحاقی و آغاز فرآیند تصویب آن و اجرای پروتکل الحاقی تا پیش از تصویب آن، به عنوان یک اقدام حسن نیت

۳) تعلیق تمامی فعالیت های غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری به صورت داوطلبانه، به صورتی که آژانس تعریف می کند

تعهدات E ۳

۱) شناسایی حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای برابر با معاهده منع گسترش سلاح هسته ای

۲) اجرای کامل تصمیمات ایران که توسط مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تأیید برسد، باید موجب شود که شورای حکام آژانس وضعیت کنونی را حل و فصل نماید

۳) این امر (تعلیق غنی سازی) موجب خواهد شد راه برای گفتگو بر مبنای همکاری های درازمدت باز شود و از این طریق، به تمامی طرف های موردنظر درباره برنامه تولید انرژی هسته ای ایران اطمینان داده خواهد شد. به محض این که نگرانی های بین المللی از جمله نگرانی های سه کشور کاملاً برطرف شود، ایران می تواند انتظار داشته باشد که به طور آسان تری به فن آوری مدرن و اقلام دیگری در حوزه های مختلف دست یابد

نتایج:

۱. تعهدات ایران فوری و الزام آور ولی تعهدات E ۳ کلی و غیرالزام آور

۲. گذاشته شدن سنگ بنای تعلیق فعالیت های هسته ای در بیانیه تهران

۳. تعلیق یک اقدام اعتماد ساز و برای یک دوره کوتاه مدت بود، اما تبدیل به رویه بعدی و دائمی E ۳ شد

۴. بیانیه تهران ترجمه قطعنامه ۴۰ روز پیش شورای حکام آژانس یعنی ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۳ بود

۵. علی لاریجانی: در این مذاکرات گفتید چند هفته تعلیق کنید، ما کلیه مسائل را حل می کنیم و شما راهتان را ادامه دهید، چند هفته چند سال شد و شما نپذیرفتید

موافقتنامه بروکسل ۴ اسفند ۱۳۸۲ (۲۳ فوریۀ ۲۰۰۴)

تعهدات ایران

۱) ارائۀ اظهارنامه ها برطبق پروتکل الحاقی و راستی آزمایی آن ها توسط آژانس.

۲) تعلیق مونتاژ و آزمایش سانتریفیوژها

۳) تعلیق ساخت داخلی قطعات سانتریفیوژ.

۴) اعمال تعلیق فعالیت های غنی سازی نسبت به تمامی تأسیسات موجود در ایران.

تعهدات E۳

۱) کار فعال برای شناسایی تلاش های ایران در اجلاس ژوئن ۲۰۰۴ شورای حکام به منظور عادی کردن اجرای پادمان ها و پروتکل الحاقی در ایران.

۲) اعتقاد به این که اجرای تعهدات ایران، به تقویت فرایند رابطه سازی بین اتحادیه اروپا و ایران کمک خواهد کرد و راه گفتگو با ایران را که از دو ماه بعد و با هدف توافق در مورد تضمین های درازمدت مربوط به برنامۀ تولید نیروی هسته ای ایران صورت می پذیرد، مهیا خواهد کرد.

نتایج:

۱. صدور قطعنامه دیگری در شورای حکام آژانس علیه ایران (علی رغم تلاش ایران و اذعان این کشور به تعلیق) در اجلاس ژوئن ۲۰۰۴

۲. خارج نکردن مسئله هسته ای ایران در اجلاس ژوئن ۲۰۰۴ از دستور کار شورای حکام

۳. صدور قطعنامه علیه ایران در اجلاس های سپتامبر و نوامبر ۲۰۰۴ در حالی که تمامی فعالیت های ایران تعلیق شده بود و ایران به صورت داوطلبانه پروتکل را به اجرا در آورده بود

۴. حسن روحانی: تعهد ایران در تهران برای بحث غنی سازی، کوتاه مدت و داوطلبانه بود. تعهد ما این بود که غنی سازی نکنیم، هنوز هم نمی خواهیم غنی سازی انجام دهیم و گاز به سانتریفیوژ وارد کنیم. در بروکسل ما دامنۀ تعلیق را گسترش دادیم و قطعه سازی را متوقف کردیم، اما تعهدی که در بروکسل به اروپا دادیم از نظر ما تمام شده است. در بروکسل قرار بود که ایران دامنۀ تعلیق غنی سازی را گسترش دهد و اروپا نیز پرونده را ببندد، اما چون اروپا عمل نکرد ما هم متعهد نیستیم. (خبرگزاری مهر، کنفرانس مطبوعاتی دکتر حسن روحانی، ۳۰/۳/۱۳۸۳)

موافقتنامه پاریس ۲۵ آبان ۱۳۸۳ (۱۵ نوامبر ۲۰۰۴)

تعهدات ایران

۱) طبق ماده ۲ NPT، به دنبال اکتساب سلاح های هسته ای نبوده و نخواهد بود

۲) همکاری کامل و شفاف با آژانس بین المللی انرژی اتمی

۳) ادامۀ اجرای داوطلبانۀ پروتکل الحاقی تا تصویب آن

۴) ادامۀ تعلیق براساس داوطلبانه و به منظور اعتمادسازی بیشتر و گسترش آن تا شامل تمامی فعالیت های مرتبط با غنی سازی و بازفرآوری و به ویژه این موارد گردد

۵) ساخت و واردات سانتریفیوژهای گازی و قطعات آن ها، مونتاژ، نصب، آزمایش یا اداره سانتریفیوژهای گازی، کار در مورد جداسازی پلوتونیوم یا ساخت یا اداره هر تأسیسات جداسازی پلوتونیوم، و تمامی آزمایش ها یا تولید در هر نوع تأسیسات تبدیل اورانیوم

۶) آژانس، در جریان این تعلیق قرار خواهدگرفت و از آن برای راستی آزمایی و نظارت بر تعلیق دعوت خواهد شد

۷) حفظ تعلیق مادامی که مذاکرات در مورد یک موافقت نامه ترتیبات درازمدت که مورد قبول طرفین باشد پیگیری می شود، حفظ خواهد شد و برای ادامه کل فرآیند ضروری خواهد بود

۸) حفظ تعلیق مادامی که مذاکرات در مورد یک موافقت نامه ترتیبات درازمدت که مورد قبول طرفین باشد پیگیری می شود، حفظ خواهد شد و برای ادامه کل فرآیند ضروری خواهد بود

۹) این موافقت نامه، تضمین های عینی فراهم خواهد کرد که برنامه هسته ای ایران منحصراً برای مقاصد صلح جویانه می باشد

تعهدات E۳

۱) تعلیق، یک اقدام اعتماد ساز داوطلبانه است و نه یک تعهد حقوقی

۲) حمایت از گزارش مدیرکل به شورای حکام در صورتی که ضروری می بیند و در چارچوب اجرای موافقت نامه پادمان ایران و پروتکل الحاقی

۳) حمایت از مدیرکل آژانس برای دعوت از ایران برای پیوستن به گروه کارشناسی رهیافت های چندجانبۀ چرخه سوخت هسته ای

۴) از سرگیری مذاکرات با اتحادیه اروپا در مورد موافقت نامه تجارت و همکاری پس از راستی آزمایی تعلیق

۵) حمایت فعال از شروع مذاکرات الحاق ایران به WTO

تعهدات مشترک ایران و E۳

۱) تأکید بر تعهد خود بهNPT

۲) آغاز مذاکرات با هدف دستیابی به موافقت نامه مورد قبول طرفین در مورد ترتیبات درازمدت. این موافقت نامه، تضمین های عینی برای مقاصد صرفاً صلح جویانه برنامه هسته ای ایران و همچنین تضمین های محکم در ۳) مورد همکاری های هسته ای، فنی و اقتصادی و تعهدات قطعی در مورد موضوعات امنیتی فراهم می کند. در این خصوص یک کمیتۀ راهبری با سه کارگروه سیاسی و امنیتی، هسته ای، اقتصادی و فناوری ایجاد خواهد شد

۴) تأکید بر قصد خود مبنی بر مبارزه با تروریسم، شامل فعالیت های القاعده و دیگر گروه های تروریستی نظیر منافقین

۵) تأیید حمایت مداوم از فرآیند سیاسی در عراق با هدف استقرار یک دولت منتخب، طبق قانون اساسی

نتایج:

۱. در ۲۹ سپتامبر همین سال قطعنامه ای در شورای حکام علیه ایران صادر شد که از ایران خواسته شده بود پروتکل را به تصویب مجلس برساند

۲. ابراز نگرانی از سیاست پنهانکاری تا اکتبر ۲۰۰۳ و تولید UF۶ تا ۲۲ نوامبر

۳. گسترش تعلیق که از ۲۲ اکتبر ۲۰۰۴ اجرایی شد، طی دو مرحله در ۲۵ و ۲۹ نوامبر ۲۰۰۴ مورد تأیید آژانس قرار گرفت

۴. عدم خروج پرونده ایران مطابق با وعده های داده شده

اما ایران با این سبقه تاریخی امروز پای میز مذاکره توافقنامه دیگری را امضا کرده است. که به توافق" ژنو ۶" معروف شده است. در توافقنامه ژنو در کنار سه کشور اروپایی چین، روسیه و آمریکا نیز پای میز مذاکره نشسته اند. در این توافقنامه که روز ۳ آذر ۱۳۹۲ (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) منعقد شد تعهدات طرفین به شرح ذیل بود:

تعهدات ایران

۱) ۱۹۶ کیلوگرم مواد ۲۰ درصد ایران کلا خنثی می شود با این تفاوت که نیمی از آن قابل غنی سازی مجدد است

۲) غنی سازی بالای ۵ درصد کلا تعلیق می شود

۳) فعالیت در اراک و نطنز و فردو گسترش نمی یابد

۴) در نطنز ماشین جدید نصب نمی شود

۵) ماشین های جدید نصب شده ولی فعال نشده، فعال نمی شود.

۶) ماشین های خراب در فردو و نطنز صرفا با ماشین هایی از همان نوع جایگزین می شود.

۷) ۴ آبشار در فردو اورانیوم را تا ۵ درصد غنی می کند.

۸) ۱۲ آبشار دیگر در فردو فعال نمی شود.

۹) در فردو ارتباطی بین آبشارها برقرار نمی شود

۱۰) در اراک آب سنگین به تاسیسات حمل نمی شود

۱۱) هیچ نوع فعالیت بازفرآوری انجام نمی شود

۱۲) هیچ نوع تاسیسات بازفرآوری ساخته نمی شود

۱۳) راکتور اراک سوخت گذاری نمی شود

۱۴) سوخت جدید برای راکتور اراک تولید نمی شود

۱۵) سوخت تولید شده برای راکتور اراک تست نمی شود

۱۶) مواد ۵ درصد بیش از ۱۰ هزارکیلوی فعلی که در آینده تولید می شود اکسید خواهد شد

۱۷) اطلاعات مربوط به طرح و نقشه های ایران برای تأسیسات هسته ای به آژانس ارائه می شود.

۱۸) توصیف و شرحی کامل از ساختمان هر یک از سایت های هسته ای ارائه می شود

۱۹) توصیف و شرحی کامل از گستره عملیات های هر یک از تأسیساتی که به طور خاص به فعالیت های هسته ای مشغول هستند ارائه می شود

۲۰) ارائه اطلاعات در مورد معادن

۲۱) ارائه اطلاعات درباره شرکت های نورد اورانیوم

۲۲) ارائه اطلاعات درباره منبع مواد

۲۳) نهایی کردن توافق درباره پادمان ها در اراک

۲۴) دسترسی به بایگانی دوربین های آفلاین

۲۵) دسترسی به کارگاه های مونتاژ

۲۶) دسترسی به تولید چرخنده های سانتریفیوژ

۲۷) عدم تولید ماشین بیشتر در کارگاه ها جز برای جانشینی

و تعهدات شش کشور

۱) فراهم کردن امکان ماندن صادرات نفت ایران در حد فعلی و توقف روند کم کردن ۲۰ درصد از آن هر ۶ ماه و دریافت مقدار مورد توافقی از پول نفتی که از این پس فروخته می شود.

۲) برقراری بیمه حمل و نقل برای ثادرات نفت ایران با میزان فعلی

۳) تعلیق تحریم صادرات پتروشمی ایران

۴) تعلیق طلا و فلزات گرانبها

۵) تعلیق تحریم خودرو

۶) تعلیق تحریم قطعات هواپیما

۷) تعلیق تحریم خطوط هوایی بویژه ایران ایر

۸) عدم اعمال تحریم جدید در شورای امنیت

۹) عدم اعمال تحریم جدید در اروپا

۱۰) عدم اعمال تحریم جدید در امریکا

۱۱) ایجاد یک کانال مالی با استفاده از عواید نفتی خود ایران که در خارج از این کشور مسدود شده برای خرید محصولات خوراکی و کشاورزی، دارو، ادوات پزشکی و خسارات پزشکی که در خارج بر ایران تحمیل شده است

توافقات انجام شده از سوی ایران و ۶کشور غربی بدور از نامتوازن بودن امتیازات مستلزم ضمانت اجرایی است که با توجه به سابقه انجام تعهدات در معاهدات قبلی از یک سو؛ فشار اسرائیل و کنگره آمریکا برای اعمال تحریم بیشتر علیه ایران از سوی دیگر نشان از عدم پایبندی طرف مقابل و وجود نگاه بدبینانه در مذاکرات به طرف مقابل دارد.