مسعود ده نمکی الگوی جواد رضویان!

اگر یک یا دو تا از این ویژگی‌ها در «زهرمار» وجود داشت، نمی‌توانست از آن به عنوان تاثیر یا شباهت یاد کرد اما زمانی که همه این ویژگی‌ها در یک اثر جمع می‌شود، دیگر نمی‌توان از تشابه و تاثیر حرف نزد.

1- موضوع فقر و فساد

فقر، فساد و اختلاف طبقاتی پای ثابت فیلم‌های ده‌نمکی هستند. در آثار ده‌نمکی شخصیت‌هایی هستند که با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به همین علت در گرداب مشکلات اخلاقی و خلاف افتاده‌اند. «افسانه»، «مجید سوزوکی» و نوچه‌هایش و بسیاری از شخصیت‌های سریال «دارا و ندار»، نمونه‌هایی از این کاراکترها هستند. جواد رضویان هم در فیلم «زهرمار» با روایت قصه «لیلا» موادفروشی که به خاطر فقر مجبور شده تن به خیلی از کارها بدهد، طعنه‌ای به این موضوعات می‌زند.

2- سردادن شعارهای اجتماعی

وجه اشتراک دیگر کار رضویان با آثار ده‌نمکی، نوع پرداخت به مسائل اجتماعی است. هدف مسعود ده‌نمکی از روایت یک قصه، رساندن پیام‌های اخلاقی به مخاطب است که این به خودی خود اتفاق بدی نیست اما وقتی این پیام‌ها شعارگونه در فیلم مطرح می‌شوند، برای مخاطب باورپذیر نمی‌شوند. «زهرمار» هم که ادعای اجتماعی بودن دارد، پر از شعار است و پیام‌های اخلاقی را با اشاره‌های سطحی مانند نشان دادن دیالوگ‌ها و تصاویری درباره فقر و کودکان کار مطرح می‌کند.

3- تقابل شخصیت مذهبی با غیرمذهبی

ایده اصلی بسیاری از کارهای مسعود ده‌نمکی تقابل یک شخصیت کاملا مذهبی با شخصیتی کاملا غیرمذهبی است. رویارویی «مجید سوزوکی» با اهالی جبهه و «افسانه» با روحانی فیلم «رسوایی»، مثال‌های این تقابل هستند. در فیلم «زهرمار» هم سرنوشت «لیلا» به عنوان یک شخصیت غیرمذهبی و «حاج حشمت» که مداح آبرومندی است، با یکدیگر گره خورده است و به هم ربط پیدا می‌کند. همراهی اجباری و تقابل این دو شخصیت با یکدیگر نمونه واضحی از این تشابه است.

4- تحول شخصیت‌ها

معمولاً در فیلم‌های ده‌نمکی با تعدادی خلافکار (یا گناهکار) طرف هستیم که بنابر اتفاقات مختلف متحول و از کارهای بد خود پشیمان می‌شوند. «افسانه» در «رسوایی» و «مجید سوزوکی» در «اخراجی‌ها» مثال‌هایی از این مورد هستند. در «زهرمار» هم شاهد چنین اتفاقی هستیم. [خطر لو رفتن داستان] «لیلا» با بازی شبنم مقدمی و حتی «حاج حشمت» با بازی سیامک انصاری، پشیمان می شوند و تصمیم می‌گیرند رویه خود را عوض کنند.

مائده کاشیان