داعش و رقابت کشورهای عربی در افغانستان

نفوذ اطلاعاتی و سرمایه‌گذاری کشورهای عربی که سابقه حمایت از گروه‌های تکفیری را دارند، در دولت حامد کرزی خیلی چشمگیر و به صورت علنی نبود اما در دولت وحدت ملی نحوه رویکرد آنها در افغانستان دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است.

پس از تأیید حضور نظامی امارات در افغانستان توسط دولت وحدت ملی و همچنین خبر پیوستن امارات و قطر به ناتو، یک مقام آمریکایی گفت که عضویت و چگونگی مشارکت این دو کشور در مأموریت حمایت قاطع در افغانستان نیز بررسی و تأیید شود.

بیشتر بخوانید:

واکنش طالبان به پیمان امنیتی افغانستان و آمریکا

به نظر می‌رسد فعالیت‌هایی که برای گسترش نفوذ داعش و دامن زدن به جنگ‌های فرقه‌ای و مذهبی در افغانستان صورت می‌گیرد، پیوند نزدیک با رقابت‌‎های کشورهای عربی همچون «عربستان سعودی»، «امارات متحده عربی» و «قطر» برای حضور نظامی در افغانستان دارد.

همکاری کشورهای عربی با دولت حامد کرزی

امارات و قطر از جمله کشورهای صادرکننده افراط گرایی و حامی گروه‌های تکفیری به دیگر مناطق هستند، اما با برخی سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در افغانستان تلاش نمودند تا حضوری موجه و مثبت در این کشور جنگ‌زده و قربانی تروریسم داشته باشد.

پس از افتتاح پروازهای شرکت معتبر هواپیمایی «امارات» به کابل، «عادل الرضا» رئیس عملیاتی این شرکت گفت: آغاز پروازهای شرکت امارات به افغانستان، یک پیام قوی است برای تشویق شرکت‌های دیگر. ما می‌گوییم این کشور جای مناسب برای سرمایه‌گذاری است و آمدن ما به اینجا زمینه سرمایه‌گذاری را در بخش‌های دیگر فراهم خواهد ساخت.

علاوه بر حضور اطلاعاتی و اقتصادی، حتی به نظر می‌رسد که نگاه ثروتمندان و متمولین عرب به طبیعت بکر افغانستان، نوعی نگاه تفریحی-تجاری هم بوده است.

گزارش‌هایی که اولین بار در دی ماه سال 92 در رابطه با حضور شکارچیان قطری و اماراتی در ولایت فراه در غرب افغانستان منتشر شد، گویای این مسئله بود. برخی رسانه‌ها در حالی تصاویری از شکار پرندگان توسط تعدادی عرب‌ها را منتشر کردند که حامد کرزی رئیس جمهور وقت، شکار را در افغانستان ممنوع اعلام کرده بود.

عربستان نیز در سال 91 اعلام کرد که یک مرکز بزرگ اسلامی با به نام مرکز اسلامی «ملک عبدالله» که در سطح منطقه بی‌نظیر خوانده می شود در افغانستان بسازد.

شروع به ساخت این مرکز که تحت نام کمک علمی عنوان شد بیشتر یک مرکز ترویج افراطیت دینی است چرا که سیاست همیشگی ریاض، تسلط داشتن بر حلقات فکری جوامع اسلامی بوده است؛ در حالی که کمک چشمگیر دیگری از عربستان در این دوره برای بازسازی افغانستان دیده نشد.

دولت اشرف غنی و چرخش به سمت کشورهای عربی

دولت جدید افغانستان با رویکردی متفاوت نسبت به دولت حامد کرزی، تلاش کرد تا روابط استراتژیک با کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی، قطر و امارات ایجاد کند و همین مسئله منجر به حضور و فعالیت بیشتر این کشورها در افغانستان در سال‌های پسین گردید.

به عنوان نمونه، اشرف غنی پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری افغانستان اولین سفر خارجی‌اش را به عربستان اختصاص داد.

در بهمن ماه 94، خبرگزاری «افغان تلکس» از اعزام افسران اطلاعاتی عربستان سعودی و امارات متحده عربی به مناطق مختلف افغانستان تحت پوشش تاجر و افرادی که مشغول به فعالیت‌های خیرخواهانه هستند خبر داد.

این وبسایت خبری-تحلیلی نوشت: این نیروهای اطلاعاتی با توجه به ضعف اقتصادی و نیاز مناطق مختلف به خصوص مرزهای غربی و شمالی افغانستان، در قالب کمک‌های بشردوستانه، به شناسایی نیروهای مستعد میان کودکان و نوجوانان می‌پردازند تا زمینه جذب آنها به گروه‌های تکفیری را مهیا سازند.

افزایش روابط افغانستان و کشورهای عربی در همین مواقع، مصادف با اولین گزارش‌های حضور گروه تروریستی «داعش» در شرق افغانستان شد.

درخواست «عبدالجبار نعیمی» والی لغمان در شرق افغانستان در دیدار با «جمعه عبدالله الکعبی» سفیر امارات در این کشور در در تیرماه 95 مبنی بر ایجاد مدارس دینی در این ولایت نیز نوعی فراهم شدن شرایط برای پیشبرد اهداف تکفیری و افراطی امارات در افغانستان بود.

رقابت کشورهای عربی برای مهندسی روند «صلح» افغانستان

مقامات ابوظبی پس از افتتاح دفتر سیاسی طالبان در قطر، با دوحه درباره داشتن دفتر طالبان در خاک خود رقابت داشته‌اند.

با اینکه امارات و عربستان، قطر را به پشتیبانی از گروه‌های هراس‌افکن نموده و روابط شان را با این کشور قطع کردند، «نیوریورک تایمز» به یک ایمیل فاش شده دست پیدا کرد که نشان می‌داد در شهریورماه سال 90، سفیر امارات در واشنگتن خواهان گشایش دفتر طالبان در امارات بوده است.

در ادامه این رقابت، نشر گزارشی در «واشنگتن پست» حاکی از این بود که امارات در عقب هک کردن رسانه‌های حکومتی قطر قرار داشت.

این روزنامه آمریکایی در تیرماه 96 به نقل از منابع اطلاعاتی ایالات متحده نوشت که امارات طی یک اقدام برنامه‌ریزی شده، صفحات خبری و رسانه‌های اجتماعی دولت قطر را هک کرد و داستان‌های دروغین در مورد امیر قطر منتشر کرده بود.

«یوسف القطیبه» سفیر امارات در آمریکا به سرعت این گزارش را رد کرد و در اعلامیه‌ای نوشت: آنچه حقیقت دارد، رفتار قطر است که افراط گرایی از طالبان تا حماس و قذافی را تمویل می‌کند.

«مشاری بن‌مزعل الحربی» سفیر عربستان نیز در مردادماه 96 در کابل گفت: ریاض در حال حاضر طالبان را به چشم یک گروه تروریستی می‌بیند و این موقف رسمی دولت عربستان است.

عربستان که از حامیان رژیم وقت طالبان بود، در حالی این گفته‌ها را بر زبان می‌آورد که رابطه ریاض و دوحه به سردی گرایید و با این موضع، تلاش کرد تا میزبانی قطر از دفتر سیاسی این گروه را به چالش بکشد.

آغاز حضور نظامی کشورهای عربی در افغانستان

تلویزیون «آریانانیوز» در سال گذشته به نقل از مقامات آگاه در وزارت دفاع ملی افغانستان ادعا کرد که امارات متحده عربی و عربستان سعودی درخواست فراهم شدن زمینه‌ای جهت تأسیس پایگاه نظامی در خاک افغانستان را از دولت این کشور داشته‌اند.

این منبع افزوده است که سعودی‌ها مکان‌های مشخصی را نیز در ولایات فراه، هرات، ننگرهار و فاریاب به همین منظور به دولت افغانستان پیشنهاد داده‌اند.

همچنین کاخ سفید نیز در فروردین سال جاری اعلام کرد که مشاوران امنیت ملی دولت‌های آمریکا، عربستان و امارات در واشنگتن پیرامون نقش ایران در منطقه و امنیت افغانستان نشست مهم امنیتی داشتند.

در خردادماه سال جاری رسانه‌های افغانستان از دیدار فرمانده نیروهای آمریکایی در این کشور با ولیعهد امارات خبر داد و نوشتند که در این دیدار، دو طرف در مورد همکاری‌های نظامی در افغانستان گفت‌وگو کردند.

چند روز بعد نیز دولت افغانستان طی نشر یک خبرنامه اعلام کرد که پیشنهاد امارات برای اعزام نیروی نظامی به این کشور را بررسی و تأیید کرده است، اما در مورد تعداد نیروها و جدول زمانی حضور این نیروها اطلاعات بیشتری نداد.

پس از آن به نقل از شبکه «روسیا الیوم»، یک منبع دولتی در افغانستان با اعلام احتمال افزایش نیروهای اماراتی گفت که حدود 200 نیروی اماراتی به زودی به دیگر نیروهای این کشور محلق خواهند شد.

«جیمز ماتیس» وزیر دفاع آمریکا نیز در نشست وزرای دفاع ناتو از پیوستن امارات و قطر به مأموریت حمایت قاطع در افغانستان خبر داد.

نتیجه

این مسائل نشان دهنده این است که کشورهای عربی برای نفوذ سیاسی و نظامی، مهندسی کردن روند صلح، دامن زدن به جنگ‌های مذهبی و تضعیف شیعیان افغانستان به شدت در حال تکاپو هستند.

بی‌اعتمادی عربستان و امارات به طالبان و سرمایه‌گذاری بر پروژه داعش، فصل تازه‌ای از طرح‌های کشورهای عربی در افغانستان خواهد بود که در این حالت، احتمال می‌رود هر فرصتی از تجمع‌های مذهبی برای شیعیان افغانستان توأم با تهدیدهای جدی باشد.

عزاداری عاشورای حسینی در سال 1390 برای نخستین بار آماج حمله خونین انتحاری «لشکر جنگهوی» پاکستان قرار گرفت که فاجعه‌ای تمام‌عیار بود. اما طی یک سال گذشته این قبیل حملات توسط گروه داعش که بسیاری آگاهان دست آمریکا، عربستان و امارات را پشت آن می‌دانند، به طور مستمر و سیستماتیک انجام می‌شود.

علمای افغانستان می‌بایست برای مقابله با نفوذ کشورهای عربی در افغانستان و ترویج وهابیت و افراطی‌گری فعالیت بیشتری کنند؛ چرا که تاکنون از سوی دولت توانمندی لازم و یا اراده مشخص برای مقابله با داعش و حمایت از قربانیان داعش دیده نمی‌شود.