چشم طمع ریاض به عروس«دریای سرخ»

ائتلاف متجاوز عربی به سرکردگی عربستان سعودی بیش از سه سال پیش تجاوز نظامی آشکاری را علیه مردم بی دفاع یمن ترتیب دادند. ماحصل این تجاوز نظامی آشکار به گواه سازمان ها و نهادهای حقوق بشری تا به امروز به بیش از ۳۰ هزار شهید و زخمی رسیده است. این درحالی است که میلیون ها نفر نیز به دنبال حملات همه جانبه سعودیها و متحدانشان به یمن آواره شده و در شرایط بسیار سختی به سر می بَرند.

در طول سالهایی که از جنگ یمن سپری می شود درگیری ها در هر برهه از زمان بر محور خاصی متمرکز بوده است. به عنوان نمونه در برهه ای، سعودیها تمام تلاش خود را بر روی اشغال شهر صنعاء پایتخت یمن متمرکز کردند تا بدین ترتیب به زعم خود آخرین ضربه را بر پیکر گروه های مقاومت این کشور وارد آورند. در برهه ای نیز، درگیری ها در محور جنوبی یمن به ویژه در استان عدن متمرکز شد و در نهایت این متجاوزان بودند که توانستند بر بخش هایی نه چندان اندک از این استان سیطره یابند.

اما امروز درگیری ها میان نیروهای متجاوز سعودی و متحدانشان از یک سوی و نیروهای انصارالله و مقاومت یمن از سوی دیگر وارد فاز جدیدی شده و به ساحل غربی این کشور کشیده است؛ جایی که از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و به همین دلیل ائتلاف متجاوز سعودی تمام تلاش خود را به کار بسته تا پس از ناکامی از سیطره بر صنعاء، ساحل غربی را به کنترل کامل خود درآورد.

واقعیت این است که حدود یک سال پیش نیز سعودیها و متحدانش از جمله سودانی ها حملات بسیار شدیدی را در ساحل غربی یمن یعنی به صورت دقیق تنگه «باب المندب» ترتیب دادند. هدف اصلی سعودیها و متحدانشان از این حملات تسلط کامل بر تنگه استراتژیک باب المندب بود. رژیم سعودی در جریان این حملات موفق به پیشروی در برخی مناطق باب المندب و همچنین ساحل المخا شد. با این حال، نیروهای انصارالله و ارتش یمن طی سال گذشته ضربات مهلکی را بر پیکره سعودیها وارد آورده و مانع از تسلط کامل آنها بر ساحل غربی شدند.

با این حال، با گذشت یک سال اکنون ساحل غربی یمن بار دیگر مورد توجه سعودیها و هم‌پیاله‌های آن ها قرار گرفته است. یکی از مسائلی که موجب شده تا ساحل غربی به شدت برای سعودیها در این برهه از زمان اهمیت پیدا کند این است که آنها پس از سلسله شکست های متعدد در عملیات های هوایی و بعضا توپخانه ای و زمینی، اکنون درصدد تدارک عملیاتهای خصمانه دریایی برآمده اند. سعودیها به خوبی می دانند که خطوط دریایی واقع در ساحل غربی یمن به آنها کمک فراوانی در تجاوزگری هرچه بیشتر علیه نیروهای انصارالله و ارتش این کشور می دهد.

درست به همین دلیل است که امروز مقامات سعودی به استفاده از خطوط دریایی واقع در ساحل غربی یمن چشم طمع دوخته اند. از سوی دیگر، ساحل غربی یمن برخلاف بسیاری از مناطق دیگر در این کشور، کوهستانی نیست و بدین ترتیب سعودیها در این جبهه (ساحل غربی) می توانند از پوشش هوایی جنگنده های همپیمان خود یعنی جنگنده های آمریکایی و صهیونیستی برخوردار باشند. این مسأله نیز یکی از مهمترین دلایل متجاوزان سعودی برای توجه ویژه به ساحل غربی محسوب می شود.

مسأله دیگر نیز همانطور که پیشتر اشاره کوتاهی بدان شد، وجود تنگه باب المندب در ساحل غربی یمن است. این تنگه از اهمیت استراتژیک فوق العاده ای برخوردار است و سعودیها تحت هیچ شرایطی قصد ندارند از این تنگه بگذرند. هرچند که تلاش های بیش از سه ساله آنها برای تسلط کامل بر تنگه باب المندب ناکام مانده است و نیروهای انصارالله اجازه نداده اند که نه سعودیها و نه اماراتی ها بر این تنگه سیطره پیدا کنند.

در همین ارتباط باید گفت که از نظر جغرافیایی باب المندب از این نظر حائز اهمیت است که دومین تنگه مهم جهان پس از کانال سوئز به شمال می آید، زیرا نقطه ارتباطی بین دریای سرخ و مدیترانه است به اضافه اینکه جنوب غرب آسیا را به شرق آفریقا و اروپا متصل می کند. همچنین باب المندب گذرگاه آبی استراتژیک است که دریای سرخ را به خلیج عرب و بحر العرب متصل می کند و مرزهای آبی آن بین سه کشور یمن، اریتره و جبیوتی مشترک است.

عرض این تنگه حدود ۳۰ کیلومتر است که از «رأس منهالی» در یمن شروع شده و تا «رأس سیان» در جیبوتی امتداد می یابد و جزیره پریم (میون) متعلق به یمن این تنگه را به دو کانال شرقی و غربی تقسیم می‌کند. از نظر اقتصادی نیز بر اساس آمار موجود حدود پنج تا شش درصد تولید نفت جهان و به عبارت دیگر حدود چهار میلیون تن نفت هر روز از این تنگه به سمت کانال سوئز و از آنجا به سایر نقاط جهان عبور می کند. سالانه حدود ۲۱ هزار کشتی حامل انواع کالاها نیز از باب المندب عبور می کند.

بر اساس ارزیابی های اداره اطلاعات انرژی آمریکا در سال ۲۰۱۳، مقدار نفتی که روزانه از این تنگه عبور کرد، حدود سه میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه بود که این رقم معادل شش درصد تجارت نفت جهانی به شمار می آید. از زمان حفر کانال سوئز در سال ۱۸۶۹ باب المندب به یکی از مهم ترین گذرگاه‌های حمل و نقل دریایی بین کشورهای اروپایی و دریای مدیترانه و نیز اقیانوس هند و شرق آفریقا تبدیل شد.

از سوی دیگر، بندر الحدیده نیز ازجمله دیگر موارد مورد اهمیت برای عربستان سعودی در ساحل غربی یمن محسوب می شود. سعودیها علاوه بر تنگه باب المندب برنامه ویژه‌ای برای سیطره بر بندر استراتژیک الحدیده و اشغال آن، تدارک دیده اند. آنها پیشتر نیز تلاشهای نافرجامی را جهت جامه عمل پوشاندن به این هدف خود انجام داده اند.

بندر حدیده که به عروس دریای سرخ معروف است در ۲۰۰ کیلومتری شهر صنعا پایتخت یمن قرار دارد. این شهر، دومین بندر تجاری بزرگ یمن بعد از بندر عدن است و به دلیل داشتن امکانات صادرات و واردات و نزدیکی به معابر بین‌المللی حمل و نقل کالا از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.

امروزه بخش بسیار زیادی از مواد غذایی یمن از این بندر وارد یمن می‌شود و به نوعی می‌توان این بندر را شاه رگ اقتصادی و حیاتی در یمن دانست. لذا تصرف این بندر یا تکمیل محاصره‌ آن، صنعا و دیگر استان‌هایی که اکنون در اختیار انصارالله قرار دارد را از منظر اقتصادی و غذایی بسیار در وضعیت بغرنج‌تری قرار خواهد داد.

در ماه‌های اخیر سعودی‌ها بستن بندر حدیده را از طریق دریا آغاز کرده اند که با واکنش‌های زیادی همراه شده است. به‌طور مثال ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه اظهار داشت: «برنامه‌ها و طرح‌هایی که برای یورش به بندر حدیده در غرب یمن تنظیم شده موجب فرار ساکنان این منطقه و گسترش آشوب در آن خواهد شد و در نهایت به نفع گروه‌های تروریستی القاعده و داعش تمام می‌شود. افزایش اقدامات خصمانه در یمن شرایط فاجعه‌بار انسانی در این کشور را وخیم‌تر خواهد کرد».

در هر صورت واقعیت این است که نیروهای متجاوز سعودی به همراه متحدان خود تا حدودی در ساحل غربی یمن پیشروی هایی داشته اند اما تا به امروز موفق به تسلط کامل بر مناطق استراتژیک این ساحل نشده اند. همین چند روز پیش نیز حدود ۲۰۰ مزدور سعودی در ساحل غربی یمن در عملیات نیروهای این کشور به هلاکت رسیدند و این مسأله نشان می دهد که عزم نیروهای یمنی برای جلوگیری از سقوط ساحل غربی این کشور جزم است.