سایه روشن روابط ترامپ و بن سلمان

شبکه خبری الجزیره روز چهارشنبه نوشت: اواسط ماه مارس گذشته بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با بن سلمان که آن زمان جانشین ولیعهد بود در واشنگتن دیدار کرد و10 می 2017 میلادی بود که ترامپ به ریاض سفر کرد و درحاشیه این نشست قراردادهایی به ارزش بیش از 450 میلیارد دلار به امضا رسید. پس از این دیدارها و با گذشت دوره ای از اختلاف نظرها، روابط عربستان و آمریکا شاهد تحولی بزرگ شد به طوری که سعودی ها آن را تاریخی توصیف کردند.

از آن زمان بود که روابط دو کشور افزایش یافت و مراحلی از فراز و فرود هم پشت سر گذاشت. مرحله نخست پر بود از تاییدها و ستایش آمریکا از سیاست ها و سیاست مداران عربستان اما در مرحله بعدی آنچنان که خبرگزاری بلومبرگ می گوید زمزمه های هشدار و چه بسا توبیخ بیشتر به چشم می خورد که ممکن است پیامد سیاست های متهورانه عربستان باشد.

*چراغ سبز

اندکی پس از دیدار بن سلمان و ترامپ در نیمه مارس (اسفند - فروردین) گذشته، یکی از مشاوران مطبوعاتی خبرگزاری رویترز با اشاره به افزایش همکاری بی سابقه بین عربستان و آمریکا، تاکید کرد که پس از این نشست، همکاری میان دو کشور به بالاترین سطح خود خواهد رسید و خبرهای مثبت فراوانی اعلام خواهد شد.

اما هنوز هیچ کس درست نفهمیده که این خبرهای مثبت چه بوده است؟ با گذشت دو ماه از سفر ترامپ به ریاض و امضای قراردادهای صدها میلیارد دلاری، هنوز جوهر بیانیه توافق بر سر مبارزه با تروریسم و نفوذ ایران در این نشست عربی – آمریکایی خشک نشده بود که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به رهبری عربستان معرکه ای غریب و با انگیزه های نامشخص بر ضد قطر به راه انداختند.

با وجود آن که رسانه های غربی تاکید کرده بودند که ترامپ برای جلوگیری از اقدام نظامی ضد قطر مداخله می کند اما کشورهای محاصره کننده در یک قدمی جنگ بودند. موضوعی که 'شیخ صباح احمد الجابر' امیر کویت در کنفرانسی مطبوعاتی با ترامپ در کاخ سفید بر آن تاکید کرد و به نظر می رسید که دست عربستان پس از نشست های فراوان و قراردادهای میلیارد دلاری با ترامپ باز بوده است.

عربستان آتش جنگ را در یمن شعله ورتر ساخت و به موج مخالفت های جهانی با جنگ و محاصره یمن که فجایعی انسانی به بار آورده بود، بی اعتنا بود او همچنین به بسیاری درخواست ها برای پایان دادن به محاصره قطر و بحران غیر قابل توجیه میان دو کشور بی توجهی کرد و همه میانجی ها و در راس آن میانجیگری امیر کویت را رد کرد.

مورد سوم، بحران حریری و اجبار وی به استعفا از نخست وزیری بود. اقدامی که احساسات بیشتر طرف های لبنانی حتی همپیمانان عربستان را جریحه دار کرد و با واکنش منفی اکثر محافل غربی و بین المللی رو به رو شد و لبنان را در آستانه بحران پیچیده و سیاسی و امنیتی قرار داد.

*نگرانی

اغلب محافل تصمیم گیرنده ایالات متحده و همچنین رسانه ها و محافل سیاسی با هماهنگی مطلق ترامپ با سیاست های عربستان موافق نبودند و به پیامدهای بسیار منفی آن بر ثبات سیاسی و امنیتی منطقه هشدار داده بودند.

سیاست مداران آمریکایی از روابط بن سلمان و 'جراد کوشنر' داماد ترامپ و مشاور عالی او هم ابراز نگرانی کرده بودند. کوشنر اخیرا به طور غیرعلنی به ریاض سفر کرده است و این سومین سفر او در سال جاری میلادی است.

چند روز پیش یک نماینده دموکرات کنگره آمریکا، کوشنر را به بی اطلاعی از سیاست خارجی متهم کرد و روابط کوشنر و عربستان را زیر سوال برد. این نماینده معتقد بود که کوشنر به عربستان چراغ سبز محاصره قطر را داده است.

و درهمین راستا 'پاتریک کورن' خبرنگار با انتشار مقاله ای در پایگاه اینترنتی 'کانتر پانچ' آمریکا نوشت که کوشنر و بن سلمان بزرگ ترین تهدید منطقه محسوب می شوند چرا که این دو درکی متفاوت و غیر واقعی از دنیای اطراف خود دارند که نشانه آن همین تحولات عربستان است.

'برنی سندرز' سناتور آمریکایی و کاندیدای سابق ریاست جمهوری ایالات متحده، گفت که عربستان سعودی هم پیمان ایالات متحده نبوده و کشوری غیر دموکراتیک، حامی و سرمایه گذار تروریسم در جهان است.

سندرز در مصاحبه با پایگاه خبری 'اینترپست'، عربستان را به سرمایه گذاری در انتشار اندیشه افراط گرایانه وهابی محکوم کرد. 

این مخالفت ها محدود به سیاست مداران و روزنامه نگاران نبود بلکه مقامات وزارت خارجه، دفاع و اطلاعات آمریکا نیز مخالفت های خود را با اقدامات متهورانه بن سلمان اعلام داشتند و از پیامد این اقدامات بر منطقه و منافع کشورشان ابراز نگرانی کردند.

این روزنامه به نقل از منابعی آمریکایی افزود که مقامات آمریکایی از اقدامات ملک سلمان در عرصه داخلی و بین المللی ناراضی هستند این درحالی است که ترامپ با شور اقدامات بن سلمان را تایید می کند و از او در موج دستگیری شاهزادگان ، وزراء و مقامات سعودی حمایت می کند.

*هشدار و توبیخ

اما در چند روز گذشته صدای مخالفت های آشکار آمریکا به وزارت خارجه و پس از آن به کاخ سفید رسید و ترامپ از عربستان خواست که به محاصره یمن پایان دهد و این بزرگ ترین نشانه تغییر در رویکرد دوایر رسمی آمریکا به سیاست های عربستان است.

در همین راستا نشریه بلومبرگ تاکید کرد که مجموعه هشدارهایی که دولت ترامپ هفته گذشته به عربستان داده است، حاکی از آن است که واشنگتن موضعی شدیدی تر ضد ریاض گرفته است. ترامپ چهارشنبه گذشته تنها با دو جمله از عربستان خواست که هرچه سریع تر به محاصره یمن پایان دهد و روز جمعه هم رکس تیلرسون از عربستان خواست که به عواقب اقدامات خود در یمن فکر کند. 

تیلرسون در انتقادی تند و بی سابقه به هم پیمان تاریخی خود گفت که با توجه به درگیری های عربستان با قطر و نحوه ی اقدامات این کشور در جنگ یمن و اوضاع لبنان، ما عربستان را به دقت و خردورزی بیشتر دعوت می کنیم و می خواهیم که عواقب اقدامات خود را به طور کامل بررسی کند.

بلومبرگ معتقد است که این سخنان دستور کاری عملی را برای ریاض تعیین نمی کند اما حاکی از موضعی سخت گیرانه تر نسبت به عربستان است و همچنین نشان می دهد که ترامپ به مواضع وزیران خارجه و دفاع خود نزدیک تر شده است.

در پی درخواست ترامپ مبنی بر توقف محاصره یمن، کاخ سفید هم از ریاض خواست که اجازه ورود کالا از طریق بنادر و فرودگاه های یمن را به طور کامل صادر کند.

بلومبرگ در ادامه افزود که در کنار رویه جدید واشنگتن، وزارت خارجه آمریکا احساس خطر بیشتری نسبت به ولیعهد عربستان می کند و تیلرسون و بسیاری از دیپلمات های آمریکایی او را جوانی کم سن و سال و کم تجربه می دانند.

در پایان می توان گفت که به تازگی در پی تغییرات و بحران های داخلی و خارجی، نشانه های تنش در روابط دو هم پیمان نمایان شده است و نیز می توان پرسید آیا ماه عسل واشنگتن و ریاض تمام شد؟