پیامدهای خروج احتمالی ترکیه از ناتو

 پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر این‌که مشاور ارشد رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، به پارلمان این کشور پیشنهاد انجام بازبینی‌هایی درباره عضویت آنکارا در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مطرح کرده است، روابط میان ناتو و ترکیه به تیرگی گراییده است. یونس سونر، معاون حزب وطن ترکیه، در گفتگو با اسپوتنیک گفت خروج کشورش از ناتو تقریبا اجتناب ناپذیر است.

پیامدهای مانور هفته گذشته ناتو در نروژ همچنان ادامه دارد. در این مانور، رجب طیب اردوغان و مصطفی کمال پاشا، بنیان‌گذار ترکیه نوین، در «لیست دشمنان» قرار گرفته بودند. روز دوشنبه، یکی از مشاوران ارشد رئیس جمهور ترکیه، از قانون‌گذاران این کشور درخواست کرد درباره عضویت ترکیه در این سازمان بازبینی انجام دهند.

یونس سونر در گفتگو با بخش ترکیه‌ای اسپوتنیک گفت مسئله خروج ترکیه از ناتو باید مدت‌ها پیش مطرح می‌شد. وی افزود: «ترکیه اکنون روند خروج از ناتو را آغاز کرده است.»

این سیاست‌مدار توضیح داد: «به عنوان مثال، آنکارا با همه‌پرسی اقلیم کردستان نه در چارچوب ناتو، بلکه با هماهنگی روسیه، ایران و عراق مخالفت کرد.» وی در ادامه اظهارات خود گفت: «مثال دیگری دال بر دور شدن ترکیه از ناتو در سیاست این کشور درباره مسئله سوریه است که با راهبرد ناتو همخوانی ندارد و در مقابل، در مذاکره با روسیه، ایران و به طور غیرمستقیم با دولت سوریه شکل گرفته است.»

بر اساس گفته‌های این سیاست‌مدار ترکیه‌ای، مثال دیگر می‌تواند این باشد که در بحبوحه بحران قطر، آنکارا پیشنهاد آمریکا مبنی بر ایجاد یک ناتوی سنی را رد کرد. علاوه بر این، ترکیه اکنون در بخش همکاری‌های دفاعی، جایگزین‌هایی مانند روسیه و چین را در نظر دارد.

سونر گفت: «در کل، علی‌رغم ادامه همکاری‌ها میان ترکیه و ناتو در بخش‌های نظامی و فناوری، عضویت این کشور در ناتو دیگر سیاست خارجی ترکیه را تعریف نخواهد کرد. بنابراین، این پرسش که آیا ترکیه از ناتو خارج خواهد شد یا خیر دیگر اعتبار خود را از دست داده است.»

بر اساس گفته‌های این سیاست‌مدار «مهم‌ترین بخش در روند دوری ترکیه از ناتو تنها دستیابی به سیاست خارجی مستقل نیست، بلکه پاکسازی نیروهای مسلح ترکیه از عناصر ناتو است. مقامات آمریکایی بارها با نگرانی از این مسئله صحبت کرده اند.»

مقامات ناتو درباره این اشتباه فاحش در مانور اخیر توضیح داده اند یک پیمانکار مستقل و غیرنظامی مرتکب این رسوایی شده است و این مسئله از جانب کارکنان ناتو نبوده است. با این‌حال، سونر گفت نمی‌توان این موضوع را یک اشتباه فنی معرفی کرد. وی معتقد است این اقدام، بیشتر به حرکتی تحریک‌آمیز از سوی ناتو و آمریکا شباهت دارد و بیان‌گر شکاف رو به رشد در روابط آنکارا و ناتو است.

معاون حزب وطن ترکیه متذکر شد خروج احتمالی آنکارا از ناتو می‌تواند به فروپاشی این اتحاد بیانجامد. او گفت: «ترکیه گزینه‌های مناسبی مانند پیوستن به سازمان همکاری شانگهای پیش روی خود دارد. عضویت ترکیه در این سازمان می‌تواند برای هر دو طرف سود‌آور باشد. به این دلیل، ترکیه با خروج از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی و پیوستن به ساختارهای اوراسیا، می‌تواند این منطقه را به موفقیت‌های بهتری برساند.»

وی همچنین خاطر نشان کرد «دوری جستن ترکیه از ناتو، شکافی در داخل این اتحاد ایجاد کرده است. زیرا نه تنها ترکیه، بلکه بسیاری از کشورهای عضو ناتو در تلاشند خود را از این اتحاد نظامی دور کنند.»

یک تحلیلگر ترکیه‌ای در این‌باره گفت با اینکه خروج ترکیه از ناتو عجولانه خواهد بود، آنکارا می‌تواند تمرکز خود را بر تعلیق ماموریت‌های ناتو در خاک ترکیه معطوف کند.

وی متذکر شد: «لازم است گام به گام اقدام کرد. نخست اینکه باید اقدامات آمریکا و ناتو را در پایگاه‌های نظامی داخل خاک ترکیه به حالت تعلیق درآید. دوم اینکه با در نظر گرفتن واکنش از طرف مقابل، می‌توان مجوز برای استقرار نیروهای نظامی خارجی در پایگاه‌های ترکیه‌ای را لغو و درخواست کرد تمامی پرسنل نظامی مستقر از خاک ترکیه خارج شوند. در صورتی که این گام‌ها موثر واقع نشدند، می‌توان دسترسی به پایگاه اینجرلیک را به طور کامل برای آمریکا مسدود کرد.»

به باور این تحلیلگر سیاسی، از اقدامات احتمالی دیگر ترکیه می‌توان به تعلیق فعالیت فرستاده‌های بخش دریایی ناتو برای جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی در دریای اژه و درخواست برای خروج کشتی‌ها از آب‌های متعلق به این کشور اشاره کرد.