چرا عکس دیدار غنی و تیلرسون دستکاری شد؟

«رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در سفری اعلام‌نشده روز دوشنبه وارد فرودگاه نظامی بگرام در شمال کابل شد، جایی که پایگاه اصلی نیروهای آمریکایی در افغانستان است. او دیداری دوساعته با رهبران حکومت وحدت ملی افغانستان داشت و سیاست جدید دولت «دونالد ترامپ» را توضیح داد.

همه چیز به خوبی پیش می‌رفت، ولی وقتی در ساعات آخر عصر اعلامیه‌های سفارت آمریکا و کاخ ریاست‌جمهوری برای اعلام این سفر و دیدار «اشرف غنی» رئیس‌جمهوری و «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی حکومت افغانستان با تیلرسون منتشر شد، جرقه حاشیه‌سازی‌ها زده شد.

کابل یا بگرام؟

مسئله اصلی محل دیدار آنها بود. ابتدا اعلامیه سفارت آمریکا پخش شد که در آن آمده بود این دیدار «در کابل» صورت گرفته است. اما در اعلامیه دفتر غنی هیچ اشاره‌ای به محل دیدار نشده بود. همین مسئله شک و تردیدهایی را برانگیخت. ولی به‌زودی منابع مختلف به صورت غیررسمی تایید کردند که محل دیدار بگرام بود.

انتقادها از همین جا شروع شد و به سرعت شبکه‌های اجتماعی را فراگرفت. کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی انتقاد کردند که چرا غنی و عبدالله برای دیدار با وزیر خارجه آمریکا به محل اقامت او در پایگاه نظامی آمریکایی‌ها در بگرام رفتند.

دفتر ریاست‌جمهوری افغانستان احتمالا پیش‌بینی می‌کرد که فاش شدن محل دیدار می‌تواند باعث حاشیه‌سازی شود. شاید به همین دلیل در اعلامیه این دفتر از ذکر محل دیدار خودداری شد. بدتر از آن، وقتی دفتر ریاست‌جمهوری عکس دستکاری شده محل دیدار را منتشر کرد، سروصدا چند برابر شد.

دستکاری این عکس زمانی خبرساز شد که خبرنگاران و کاربران شبکه‌های اجتماعی این عکس را با عکس سفارت آمریکا از این دیدار، مقایسه کردند. هر دو عکس در زمان و مکان مشابهی گرفته شده بود، ولی نگاهی نه چندان تیزبین هم متوجه تفاوت آنها می‌شد.

  ساعاتی پس از دیدار تیلرسون با غنی و عبدالله، سفارت آمریکا این عکس را روی صفحه توییترش منتشر کرد، ولی بعداً حذف و دوباره پخش شد

«محمدشهاب اسلامی» عکاس هنری، می‌گوید که «ارگ عکس را دستکارى کرده است. این کاملاً واضح است.»

در هر دو عکس دیده می‌شود که غنی و تیلرسون در آخر اتاقی بدون پنجره روی صندلی‌های سیاه نشسته‌اند. عقب صندلی غنی پرچم افغانستان، در وسط صندلی‌های هر دو میز کوچک قهوه‌خوری و دو تلویزیون بزرگ روی دیوار عقب آنها دیده می‌شود.

عبدالله و سایر مقام‌های ارشد حکومت افغانستان در طرف راست عکس در کنار غنی و «هوگو لورنز» سفیر آمریکا و ژنرال «جان نیکلسون» فرمانده آمریکایی نیروهای بین‌المللی در طرف چپ و کنار  تیلرسون نشسته‌اند. هیچ نشانه‌ای از دفتر غنی در این اتاق دیده نمی‌شود.

مسئله اصلی این‌ها نیست؛ بلکه آنچه که سروصدا برپا کرد، ساعت دیواری و آژیر خطر نصب‌شده روی دیوار بالاتر از تلویزیون‌ها بود. این ساعت علاوه بر وقت افغانستان، ساعت زولو، ساعت هماهنگ جهانی، را نیز نشان می‌داد که بیشتر نظامیان از آن استفاده می‌کنند. این ساعت و آژیر خطر سرخ آشکارا بیانگر آن بود که آنها در یک اتاق نظامی دیدار کردند.

در عکسی که دفتر غنی منتشر کرده، این ساعت و آژیر خطر حذف شده است. اگرچه آنها به صورت ماهرانه‌ای از روی عکس برداشته شده‌اند، ولی نگاه تیزبین متوجه می‌شود که کابل سفیدی که از میان هر دو تلویزیون بالا رفته، در جایی محو شده، کابلی که به آژیر خطر و ساعت وصل شده است.

عکسی که دفتر ریاست‌جمهوری افغانستان منتشر کرد که انتقادهای بسیاری را برانگیخت. در این عکس ساعت دیواری و آژیر خطر دیده نمی‌شود

عرف دیپلماتیک یا منافع ملی؟

با این حال، تلاش ناموفق و افتضاح‌آمیز دفتر ریاست‌جمهوری برای پنهانکاری در مورد محل دیدار رهبران کشور با وزیر خارجه آمریکا، به سرعت رو شد. سیل انتقادها، طنزها و طعنه‌های تلخ حول دو محور بیشتر می‌چرخد: «اشتباه دیپلماتیک» رهبران حکومت و«دستکاری» دفتر رئیس‌جمهوری روی عکس محل این دیدار.

«ملک ستیز» کارشناس حقوق بین‌الملل در صفحه فیسبوک خود دیدار غنی و عبدالله با تیلرسون در بگرام را با استقبال نجیب‌الله، رئیس‌جمهوری چپگرای افغانستان از ادوارد شورات‌ناتزه، وزیر خارجه شوروی در دهه هشتاد مقایسه کرده و افزوده که این استقبال نجیب‌الله باعث شد که بسیاری‌ها او را «دست‌نشانده شوروی» بخوانند.

اما «عزیز دانش» استاد حقوق بین‌الملل معتقد است که اگرچه رفتن رهبران حکومت وحدت ملی برای دیدار با وزیر خارجه آمریکا به بگرام با عرف دیپلماتیک سازگار نیست و از نگاه حقوقی قابل توجه نیست، اما با توجه به واقعیت‌های عینی جامعه و نیازمندی کشور به منابع خارجی، این کار به لحاظ سیاسی می‌تواند قابل توجیه باشد.

«شاه‌حسین مرتضوی» سخنگوی رئیس‌جمهوری اما گفته است: «چشم‌های حاشیه‌بین اکثر وقت‌ها ما را از متن دور و مشغول حاشیه‌ها می‌کند." آقای مرتضوی افزوده: "به جای تمرکز روی حاشیه‌ها، بهتر است به اهمیت و محتوای گفت‌وگوها تمرکز کنیم." او تاکید کرده که "برای حکومت، منافع ملی بالاتر از هرچیزی است.»

مرتضوی با اشاره به «رابطه استراتژیک و تعریف‌شده» افغانستان با آمریکا، به بی‌بی‌سی گفت که «حکومت افغانستان در راستای تامین منافع ملی در هرجا و هر نقطه‌ای آماده گفت‌وگو و رایزنی با جوانب مختلف از جمله ایالات متحده آمریکا است.»