پیچ حقوقی مالی آزادراه شمال

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد، دو سال ونیم پیش زمانی که وزارت مسکن با وزارت راه ادغام شد و علی نیکزاد وزارتخانه جدید را دست گرفت، برخی نزدیکان او با شنیدن زمزمه « قرارگرفتن نیکزاد در لیست گزینه های دولت برای انتخابات ریاست جمهوری» به وی توصیه کردند مسکن مهر را رها کند و به آزادراه تهران-شمال بچسبد چون اگر بتواند آزادراه را در دو سال باقی مانده تا انتهای دولت دهم به سرانجام مشخصی برساند، شانس او در انتخابات افزایش پیدا می کند.

اما نه نیکزاد کاندیدا شد و نه آزادراه افتتاح، اما وزیر جدید راه وشهرسازی همچون سایر وزرای دولت های قبل، بنا دارد تکلیف عبورومرور در این آزادراه ۲۰ساله را حداکثر تا پیش از اتمام دولت یازدهم روشن کند.
عباس آخوندی جمعه گذشته در راس یک تیم سه نفره، فقط از قطعه یک آزادراه تهران-شمال که از اتوبان همت شروع و به اول جاده چالوس ختم می شود، بازدید کرد و در پایان بازدید به خاطر آنچه اختلاف و ابهام نه چندان معمولی بین عوامل درگیر پروژه؛ یعنی دولت و بنیاد مستضعفان و پیمانکاران برسر مباحث مالی و حقوقی عنوان شد، دستور تحقیق وبررسی در این باره را صادر کرد.

آخوندی در روز معارفه اش تنها وعده ای که درباره برنامه های خود اعلام کرده بود، تکمیل و بهره برداری از آزادراه تهران-شمال در مدت چهار سال بود، اما عصر روز جمعه گذشته، وزیر با اصلاح متن وعده، تاکید کرد: « هر نوع اظهارنظر درباره زمان دقیق افتتاح آزادراه تهران-شمال تا پیش از مشخص شدن نتایج تحقیق درباره ابعاد چالش های حقوقی و مالی این پروژه، وعده ای بی پشتوانه خواهد بود. »

اکنون آنچه باعث تصحیح اصل وعده شده، صرفا توقف آزادراه در پیچ اختلافات حقوقی و مالی نیست؛ بلکه ناگفته ها از میزان پیشرفت پروژه که در جریان بازدید روز جمعه توسط مدیرپروژه و نماینده پیمانکاران اعلام شد، وزیر جدید را بر آن داشته به جای تکرار قول وقرارهای دولت های قبل، ابتدا عمق موانع سر راه آزادراه را اندازه گیری و سپس متناسب با آن، زمان افتتاح را اعلام کند.

طول مسیر آزادراه تهران-شمال حدود ۱۳۰ کیلومتر است که عید امسال ۲۲ کیلومتر آن در قطعه چهار به بهره برداری رسید و از ۳۲ کیلومتر قطعه اول بعد از ۱۷سال عملیات عمرانی، تاکنون ۴۰درصد کار انجام شده است.
پیمانکار قطعه یک می گوید: « اگر همین امروز چالش های حقوقی و مالی این قطعه حل وفصل شود و دو شیفت کار کنیم، در بهترین حالت پایان سال۹۳ قطعه یک آماده تردد خواهد شد.
این در حالی است که قطعات دو و سه به طول مجموعا حدود ۷۶ کیلومتر بکر و دست نخورده رها شده است و طبق گفته عباس آخوندی تا زمانی که گیر قطعه یک باز نشود، عوامل پروژه اجازه شروع کار در آن قطعات را نخواهند داشت.

آخوندی در عین حال قول داد: به محض دریافت گزارش تحقیق وبررسی از آنچه طی ۲۰سال گذشته بر آزادراه تهران-شمال گذشته است، درباره اقداماتی که باید در دولت یازدهم برای تکمیل این آزادراه انجام شود با رییس جمهور مذاکره و راهکارهای مدنظر را با ایشان مطرح کند.
بازدید آخوندی از قطعه یک آزادراه تهران – شمال، در شرایطی جمعه گذشته، صورت گرفت که انتظار می رفت در این بازدید راهکار تازه ای برای خروج از بن بست ۱۷ ساله ای که دولت و کارفرمای آن، با آن مواجهند و تاکنون مانع از تکمیل و بهره برداری از آن شده است، ارائه شود.

وزیر راه و شهرسازی ضمن بازدید از محل پروژه و پس از ارائه آخرین گزارش ها از سوی پیمانکار و نماینده بنیاد مستضعفان که مسوولیت ساخت قطعه یک آزاد راه تهران – شمال را بر عهده دارد، هرگونه تصمیم گیری برای حل و فصل مشکلات را منوط به تهیه و ارائه گزارش مفصل مالی و حقوقی از فعالیت های انجام شده و همچنین اعتبارات و تسهیلات مورد نیاز برای تکمیل قطعه یک آزاد راه دانست.

آخوندی در شرایطی اعلام کرد که تا زمان تهیه گزارش مالی مفصل از پروژه، نمی توان در مورد تسریع در عملیات ساخت و سایر مسائل پیش روی آزادراه تهران – شمال، تصمیم گیری کرد که بنا بر اعلام پیمانکار و مدیر عامل آزاد راه، حداقل ۲۵۰ میلیون دلار دیگر برای تکمیل قطعه یک آزادراه تهران – شمال مورد نیاز است.
این در حالی است که بنا بر اعلام مسوولان ساخت و اجرای قطعه یک آزادراه تهران – شمال، تاپایان مرداد ۹۲ از معادل قرارداد اولیه برای ساخت و اجرای قطعه یک آزادراه، ۱۳۸ میلیون دلار به علاوه ۱۶۹ میلیارد تومان هزینه شده است که برای تکمیل نهایی حداقل ۲۵۰ میلیون دلار دیگر مورد نیاز است.

۵۵۰ روز تاخیر مجاز!

قطعه یک آزادراه تهران – شمال که براساس برآوردهای قبلی قرار بود یک سال و نیم پیش تکمیل و به بهره برداری برسد، به گفته عوامل اجرایی این پروژه به فرض حل و فصل تمام مشکلات مالی و حقوقی، در کنار ۱۲ ساعت کار روزانه، به ۲ سال زمان نیاز دارد.

این در حالی است که عوامل اجرایی در شرح گزارش عملکرد خود به وزیر راه و شهرسازی اعلام کردند: براساس بررسی های صورت گرفته، ۵۵۰ روز از تاخیر به وجود آمده مجاز بوده و مربوط به مشکلات مالی و حقوقی است که مسبب اصلی آن عدم پایبندی دولت وقت به تعهدات مالی و حقوقی اش است. این در حالی است که بخش دیگری از تاخیر نیز به پیمانکار چینی مربوط می شده که تحت تاثیر این مشکلات نتوانسته است ماشین آلات و عوامل کافی را برای ساخت و تکمیل آزاد راه در این پروژه به کار بگیرد.

نظر آخوندی در مورد پیچ ها

مهم ترین نتیجه حاصل از اولین بازدید رسمی وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم از آزادراه تهران – شمال حاکی است: در حال حاضر ۴۰ درصد این پروژه به گفته وزیر راه و شهرسازی اجرا شده است و ۶۰ درصد باقیمانده به دلایلی که اصلی ترین آن مشکلات مالی و حقوقی است، به کندی پیش می رود.
این در حالی است که به گفته پیمانکار و مسوولان بنیاد مستضعفان، بی توجهی دولت در پرداخت به موقع اقساط سررسید گذشته به بانک تجارت، مانع از تحقق بخش قابل توجهی از اهداف مالی و حقوقی در قطعه یک آزادراه شده است.
دولت تا ابتدای امسال، در این قطعه ۱۶۰ میلیارد تومان اقساط معوق داشته است که هنوز ۴۰ میلیارد تومان آن باقی است.

این در حالی است که زمینی که دولت بابت تضمین پرداخت ۵۰ درصد سهم آورده خود به بنیاد مستضعفان واگذار کرده به واسطه موانعی که دولت وقت به عنوان شروط فروش این زمین برای تامین منابع مالی در قرارداد واگذاری بر آن تاکید کرده، عملا برای عوامل اجرایی ساخت غیرقابل استفاده و غیر قابل فروش شده است.
آن طور که دولت در قرارداد خود بابت واگذاری زمین مورد نظر به بنیاد مستضعفان بابت تضمین پرداخت سهم خود برای ساخت قطعه یک آزادراه تهران – شمال، قید کرده است، بنیاد تنها در صورتی می تواند زمین را به فروش برساند که اولا مجوز آن را در زمان فروش از دولت دریافت کند و ثانیا قیمت زمین با نظر ۵ نفر از کارشناسان رسمی دادگستری صادر شود. به گفته نماینده بنیاد مستضعفان در عملیات ساخت و اجرای قطعه یک آزادراه تهران – شمال، به رغم عدم پایبندی دولت به تعهدات مالی خود، طی دو نوبت مکاتبه برای فروش زمین موردنظر، هیچ گونه همکاری از سوی مسوولان صورت نگرفته است.

موانع حقوقی مربوط به طولانی شدن زمان تبدیل دلار به یوآن، برای پرداخت به پیمانکار چینی، به رغم تصویب در بانک مرکزی مشکل دیگری است که عوامل اجرایی قطعه یک آزادراه بر آن تاکید کردند. این در حالی است که به گفته احمد صادقی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، بی تفاوتی وزارت راه و شهرسازی ظرف سال های گذشته از یک طرف و انتخاب نادرست بنیاد مستضعفان به عنوان مجری قطعه یک آزاد راه، تاخیر موجود را سبب شده است.

اعلام زمان افتتاح بعد از دریافت گزارش

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه پروژه آزادراه تهران- شمال ظرف۱۷ سال گذشته به یکی از مهم ترین پروژه هایی تبدیل شده که هم دولت و هم افکار عمومی حساست ویژه ای نسبت به آن دارند، در جمع خبرنگاران گفت: با توجه به میزان مسافرت هایی که بین تهران و شمال صورت می گیرد و میزان تلفات جاده ای در این مسیر، اهمیت این پروژه از جهت ایمنی مردم و شهروندان و همچنین از نظر اقتصادی بسیار مهم است که باید در اسرع وقت به بهره برداری برسد.

عباس آخوندی ادامه داد: متاسفانه از روز اول اجرای پروژه، اندیشه خوبی راجع به مسائل مالی، حقوقی و فنی آن صورت نگرفته است؛ بنابراین بعد از ۱۷ سال، اصلی ترین مسائل مربوط به این پروژه مسائل مالی و حقوقی است. به این ترتیب، مسائل فنی این پروژه در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد.

وی افزود: براساس بررسی های صورت گرفته برای این کار از انجمن حسابرسان خبره ایران درخواست کرده ام از لحظه شروع این پروژه تا امروز گزارش مالی تهیه کنند و تمام تعهدات طرفین اعم از وزارت راه وشهرسازی، بنیاد مستضعفان، پیمانکاران، مشاوران و افراد مختلفی را که درگیر این پروژه هستند مشمول این گزارش را مالی قرار دهند، چون بدون حل و فصل مسائل مالی این پروژه سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی تصمیم و اقدامی لحظه ای است و ممکن است در مدت زمان کوتاهی پس از سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی دوباره تحت تاثیر مسائل مالی و حقوقی پروژه با مشکل مواجه و متوقف شود.

مشورت با رییس جمهور برای آزادراه

آخوندی تصریح کرد: با تهیه این گزارش مالی که باید ظرف مدت زمان دو تا سه هفته تهیه شود موضوع را با رییس جمهور مطرح می کنیم و تصمیمی نسبت به مسائل پایه ای حقوقی و مالی پروژه با هماهنگی همه اطراف درگیر در پروژه انجام می دهیم و بعد از آن است که می توانیم براساس تصمیمی که می گیریم راجع به مسائل فنی آن اظهار نظر کنیم.

وی خاطرنشان کرد: هر چند هنوز بررسی دقیقی صورت نگرفته است، اما با توجه به مشاهده بخش عمده ای از فعالیت ها و گزارش های ارائه شده از سوی پیمانکار چینی، فعلا به این نتیجه رسیده ایم که به نظر می رسد در هر صورت پیمانکار چینی فعال در این پروژه توانایی انجام کار را دارد.

وزیر راه و شهرسازی افزود: البته، در قطعه یک هنوز ۴۰ درصد پیشرفت کار داریم و ۶۰ درصد کار باقی مانده است، با این وجود تا این لحظه نظری در مورد ناتوانی پیمانکار برای انجام این پروژه به من ارائه نشده است و این نکته مثبتی است و ما می توانیم روی این نکته حساب کنیم که با حل مشکلات مالی این پروژه می توانیم سرعت انجام کار را تسریع کنیم.

قطعات ۲ و ۳ را شروع نمی کنیم

آخوندی در مورد زمان اتمام و بهره برداری از قطعه یک آزاد راه تهران – شمال گفت: براساس اظهارات مشاور پروژه و سایر عوامل درگیر در مورد زودترین زمان انجام پروژه، تعیین زمان به حل و فصل مسائل مالی و حقوقی ارجاع داده شده است، بنابراین قبل از اینکه مسائل مالی و حقوقی در ارتباط با این پروژه حل و فصل شود، هر نوع اظهار نظر درباره زمان اتمام پروژه وعده ای بی پشتوانه است. وی افزود: از نظر فنی امکان اتمام این پروژه ظرف چهار سال دولت یازدهم وجود دارد؛ چرا که طولانی شدن این پروژه به دلیل مسائل مالی و حقوقی آن بوده است و نه به دلیل مسائل فنی. وزیر راه و شهرسازی، همچنین در مورد وضعیت قطعات دو و سه آزاد راه تهران – شمال گفت: عملیات اجرایی قطعات دو و سه آزاد راه تهران – شمال هنوز شروع نشده است و حتی قراردادهای آن هم بسته نشده، از طرف دیگر تا زمانی که مسائل مالی و حقوقی در ارتباط با قطعه یک برطرف نشود، تصمیم گیری در مورد قطعات بعدی تنها باعث تعمیق مشکلات می شود.