دو تحلیل متفاوت از آمار اشتغال
به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد- مساله نرخ اشتغال خالص و میزان افزایش آن در دولت های نهم و دهم، مساله ای است که در روزهای اخیر بحث ها بر سر آن صورت گرفته است. کارشناسان اقتصادی همچون دکتر نیلی بر آمارهای سرشماری پنج ساله دست گذاشتند که در آن رقم افزایش اشتغال خالص ظرف سال های ۸۵ تا ۹۰، تنها ۷۰ هزار شغل بود؛ امری که مسوولان دولتی منکر آن شدند. دولتی ها در پاسخ و برای دفاع از خود به جای ارائه آماری روشن در خصوص آمار اشتغال خالص به ارائه آمارهایی در خصوص فرصت های شغلی پرداختند، در حالی که کارشناسان اقتصادی بر این نکته تاکید داشتند که فرصت
شغلی با اشتغال تفاوت دارد. دکترمسعود نیلی در این زمینه به « دنیای اقتصاد» می گوید: ما نیازمند توجه به تفاوت بین دو مفهوم و اصطلاح متفاوت job و employment هستیم. در ادبیات بازار کار، اصطلاح اول به معنای شغل در سطح خرد است و دومی به معنای اشتغال در سطح اقتصاد کلان. وقتی راجع به اشتغال صحبت می کنیم راجع به تغییرات ایجاد شده در تعداد شاغلان کشور صحبت می کنیم. یک استخر را تصور کنید که از یک طرف آب وارد آن می شود و از طرف دیگر هم آب خارج می شود. اگر شما فقط راجع به شدت ورود آب به استخر صحبت کنید، اطلاع مفیدی در مورد اینکه مقدار موجودی آب استخر در حال کم شدن است یا اضافه شدن
نمی دهید. در ادبیات اشتغال هم تعداد شغل ایجاد شده اهمیتی ندارد، بلکه آنچه مهم است تغییرات تعداد کل شاغلان در اقتصاد است؛ چون ممکن است خیلی بیش از آنکه شغل ایجاد شده باشد شغل ازبین رفته باشد.
« دنیای اقتصاد» در گفت و گو با مسعود نیلی و علی اکبر لبافی بررسی کرد
آمار متناقض اشتغال و ادعاهای دولت
دنیای اقتصاد - مژگان جعفری: مساله نرخ اشتغال خالص و میزان افزایش آن در دولت های نهم و دهم، مساله ای است که در روزهای اخیر بحث ها بر سر آن صورت گرفته است. کارشناسان اقتصادی همچون دکتر نیلی بر آمارهای سرشماری ۵ ساله دست گذاشتند که در آن رقم افزایش اشتغال خالص ظرف سال های ۸۵ تا ۹۰، تنها ۷۰ هزار شغل بود، امری که مسوولان دولتی منکر آن شدند، اما دولتی ها در پاسخ و برای دفاع از خود به جای ارائه آماری روشن در خصوص نرخ اشتغال خالص به ارائه آمارهایی در خصوص فرصت های شغلی پرداختند، در حالی که کارشناسان اقتصادی بر این نکته تاکید داشتند که فرصت شغلی با اشتغال تفاوت دارد.
از سویی یکی از بخش های تاثیرگذار در اشتغال نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت است. براساس آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی این شاخص ۲/۱ درصد کاهش یافته که در مقایسه با سال قبل کاهش ۵/۴ درصدی داشته است. امری که دلیل آن به گواه گزارش بانک مرکزی نااطمینانی فعالان اقتصادی به شرایط کسب و کار بوده است؛ بنابراین در شرایطی که روند سرمایه گذاری کاهنده است افزایش اشتغال تقریبا ممکن نیست. شاخص دیگر برای ارزیابی نرخ اشتغال، بودجه عمرانی دولت است که در این بخش نیز گزارش ها از تخصیص کمتر از ۳۰ درصد بودجه مصوب خبر می دهند، مجموع این عوامل و رشد اقتصادی اندک در ظرف سال های گذشته، برخی
کارشناسان را به این باور رسانده است که رقم ناچیز رشد اشتغال خالص که از بررسی سرشماری ها به دست آمده است، به احتمال بسیار زیاد درست است. یکی از موارد محل اختلاف در این مساله نقش کاهش جمعیت فعال در نرخ بیکاری است، برخی کارشناسان اقتصادی تاکید می کنند که افزایش تعداد دانشجویان و تمایل بیشتر به تحصیلات عالی سبب شده است که ورود متولدین دهه ۶۰ به بازار کار دچار تعویق شود و در سال های آینده با حضور جمعیت قابل توجه متولدین این دهه در بازار کار نرخ بیکاری واقعی تر خواهد شد. کارشناسان همچنین بر دو عامل تخریب شغلی و اثر مایوس کنندگی نیز به عنوان دو عامل مهم و اثرگذار در
ارزیابی وضعیت بازار کار و اشتغال در ایران تاکید می کنند، اثر مایوس کنندگی سبب کاهش جمعیت فعال می شود، مساله ای که سبب می شود نرخ بیکاری کمتر به نظر برسد، فرآیند تخریب شغلی نیز به پروسه ای اطلاق می شود که طی آن موجب از بین رفتن شغل ها و سبب خنثی شدن تاثیر اشتغالزایی ها و عدم رشد در رقم اشتغال خالص گردد، مساله ای که در شرایط رکود اقتصادی و تعطیلی بنگاه های اقتصادی رخ می دهد. از طرفی بررسی های نرخ بیکاری در سال های اخیر نشان می دهد افزایش نرخ بیکاری سمت وسویی تازه یافته است و بیکاری جمعیت سی سال به بالا رشد قابل توجهی یافته است، پدیده ای که بیش از این در اقتصاد کشور بی
سابقه بوده است. در مصاحبه زیر با دکتر مسعود نیلی در خصوص تمامی مسائل فوق و به خصوص مناقشه اشتغالی اخیر دولت بر سر افزایش رقم خالص اشتغال کشور ظرف سال های گذشته به گفت و گو نشسته ایم.
آقای دکتر واکنش ها در خصوص رقم اشتغال خالص سالانه
۱۴ هزار نفر که توسط شما در برنامه پایش مطرح شد، کماکان ادامه دارد، اخیرا آقای روحانی این آمار را دوباره در مجلس ارائه کردند و این بار هم با موج جدیدی از انکارها و واکنش ها از جانب مسوولان دولتی مواجه بودیم، ضمن اینکه پاسخ مسوولان دولتی در خصوص رقم اشتغالزایی دولت بوده است و نه در خصوص رقم اشتغال خالص. اخیرا معاون اشتغال وزارت کار در گفت و گو با دنیای اقتصاد علاوه بر آنکه شبهات خود را در خصوص آمارهای مرکز آمار تکرار کردند، با استناد به همین آمارها گفتند که سالانه حدود یک میلیون نفر وارد نیروی کار می شوند، این تعداد در هشت سال رقم ۸ میلیون نفر را تشکیل می دهد،
ایشان حدود ۵۰ درصد از این یک میلیون را جزو جمعیت فعال محسوب کرده اند و استدلال شان هم این است که تنها ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر دانشجو داریم و بیشتر از این تعداد نمی تواند از جمعیت فعال خارج باشد، با این مقدمات ایشان مدعی شدند که قاعدتا باید دولت حدود ۲/۵ میلیون شغل ایجاد کرده باشد که بتواند پاسخگوی نیازهای اشتغالی این جمعیت باشد، پاسخ شما چیست؟
به نظر من لازم است اول یک سری مقدمات و مفاهیم پایه را توضیح دهم تا صورت مساله کمی روشن تر شود. ما نیازمند توجه به تفاوت بین دو مفهوم و اصطلاح متفاوت jobو employment هستیم، در ادبیات بازار کار، اصطلاح اول به معنای شغل در سطح خرد است و دومی به معنای اشتغال در سطح اقتصاد کلان. اولی راجع به ورودی و خروجی بازار کار است و دومی تغییرات در کل تعداد شاغلان. تفاوت این دو اصطلاح در دنیا شناخته شده است، شغل یک مفهوم مرتبط به اقتصاد خرد است، مثلا یک بنگاه اقتصادی می گوید من این تعداد فرصت شغلی ایجاد کرده ام یا این تعداد شغل از دست داده ام، اما مساله اشتغال مساله ای مربوط به اقتصاد کلان
است، وقتی راجع به اشتغال صحبت می کنیم راجع به تغییرات ایجاد شده در تعداد شاغلان کشور صحبت می کنیم، یک استخر را تصور کنید که از یک طرف آب وارد آن می شود و از طرف دیگر هم آب خارج می شود. اگر شما فقط راجع به شدت ورود آب به استخر صحبت می کنید اطلاع مفیدی در مورد اینکه مقدار موجودی آب استخر در حال کم شدن است یا اضافه شدن نمی دهید. اگر شدت خروج آب از استخر بیش از ورودی آن باشد، آنگاه آب استخر در حال کم شدن است. در ادبیات اشتغال هم تعداد شغل ایجاد شده اهمیتی ندارد؛ بلکه آنچه مهم است تغییرات تعداد کل شاغلان در اقتصاد است. چون ممکن است خیلی بیش از آنکه شغل ایجاد شده از دست رفته
باشد. بنابراین مثلا ما نیازمند آن هستیم بدانیم در سال ۱۳۸۴ کل تعداد شاغلان چه مقدار بوده و در سال مثلا ۱۳۹۱ به چه میزان رسیده. دیگر کاری نداریم که چه تعداد شغل جدید ایجاد شده فقط تمرکز ما بر تغییرات ایجاد شده در این دوره زمانی در کل تعداد شاغلان یا به عبارت دیگر خالص اشتغال قرار می گیرد. وقتی کسی راجع به رقم اشتغالزایی صحبت می کند فقط راجع به ورودی حرف می زند که گمراه کننده خواهد بود؛ بنابراین همیشه هدف گذاری ها و ارزیابی های وضع موجود بر خالص اشتغال قرار می گیرد و هیچ گاه راجع به تعداد شغل های ایجاد شده بدون توجه به شغل های از دست رفته صحبت نمی شده است. این ارقامی
که ارائه می شود قابل مقایسه با هیچ رقمی در هیچ جای دنیا نیست، ممکن است تعدادی وارد شده و تعدادی خارج شده باشند، اما ما به برآیند جبری این ارقام و حاصل نهایی آن کار داریم. همان قدر که ایجاد شغل مهم است، حفظ شغل هم هست.
نظر شما در خصوص معیارهای دوگانه ای که وجود دارد اینکه از یک طرف آمار مرکز آمار زیر سوال می رود و از سوی دیگر برای تخمین رقم اشتغال به آن توسل می شود، چیست؟
بله، مساله دیگری که باید روشن شود این است که مرجع تولید اطلاعات اشتغال در کشور کجا است؟ در کشور ما سرشماری عمومی نفوس و مسکن از سال ۱۳۳۵ آغاز شده است، در این سرشماری به همه آحاد کشور مراجعه می شود، مبنایی ترین پایه تولید آمار در کشور همین سرشماری هاست که سابقا هر ۱۰ سال یک بار انجام می شد. این سرشماری است که اساسا چارچوب و بستر مناسب را برای سایر طرح های آماری ایجاد می کند و بسیار پرهزینه و به لحاظ اجرایی نیز دشوار است، در دولت آقای احمدی نژاد این سرشماری ۵ ساله شد و خوشبختانه این برای بحث اشتغال هم بسیار مفید است؛ یعنی اگر ما آمار سرشماری ۹۰ را نداشتیم، الان
امکان مقایسه این ارقام با سال ۸۵ و زمان حاضر نبود. نکته مهم در سرشماری سازگاری درونی میان اجزای آمار و اطلاعات آن است، مثلا گفته شده است حدود یک میلیون نفر سالانه به سن کار رسیده اند که فرض می کنند نیمی از آن وارد آموزش عالی شده باشند. بعد می گویند این نیم دیگر چه شده پس حتما شغل ایجاد شده! در پاسخ باید گفت که بر اساس طرح نیروی کار در فاصله سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، به طور متوسط هر سال ۷۴۴ هزار نفر (و نه یک میلیون) به سن کار رسیده اند که از این تعداد ۱۳۷ هزار نفر وارد بازار کار شده اند که تنها ۱۴ هزار نفر شغل پیدا کرده اند و ۱۲۳ هزار نفر به بیکاران اضافه شده اند، اما رقم مهم
تر آن است که تفاوت بین ۷۴۴ هزار نفر از ۱۳۷ هزار نفر؛ یعنی بیش از ۶۰۰ هزار نفر وارد بازار کار نشده اند که یا جذب آموزش عالی شده اند یا از همین جوانانی هستند که دچار افسردگی شده یا معتاد شده اند یا چیز دیگر، به هر حال همان چیزی است که به آن اثر مایوس کنندگی می گوییم و منجر به عدم تلاش برای پیدا کردن شغل می شود. اصولا بین نرخ مشارکت، جمعیت فعال، جمعیت شاغلان نسبت وجود دارد و این اعداد توسط یکدیگر کنترل می شوند. چند سال قبل به علت حساسیت زیادی که به مساله بازار کار وجود داشت و به دلیل خلائی که در زمینه اطلاعات اشتغال و بیکاری موجود بود، بحث نمونه گیری اطلاعات نیروی کار
مطرح و شروع شد. این نمونه گیری ها به صورت مرتب از سال ۸۴ تا الان صورت گرفته است، نکته مهم این است که اگر ما در ارقام سرشماری نفوس و مسکن به رقم ۱۴ هزار افزایش اشتغال خالص سالانه می رسیم، این رقم بر اساس نتایج نمونه گیری های سالانه حتی وضعیت بدتری را نشان می دهد و ما به رقم منفی۶۵ هزار نفر در سال می رسیم، یعنی بر اساس طرح نمونه گیری نیروی کار، سالانه ۶۵ هزار نفر از رقم اشتغال خالص کم شده است. من رقم ۱۴ هزار نفر در سال را عنوان کردم چون می خواستم جانب احتیاط را رعایت کرده باشم، وگرنه ما این رقم دیگر را هم داشتیم.
ممکن است در خصوص نرخ بیکاری و فرآیند تخریب شغلی نیز توضیح بدهید؟ عده ای از کارشناسان تاکید می کنند که فرآیند تخریب شغل ظرف سال های اخیر شدت یافته است و تاثیر قابل توجهی بر رقم اشتغال خالص دارد.
آماری که مرکز آمار در خصوص بازار کار منتشر می کند، به تفکیک اجزای آن است و چیزی که به عنوان تعداد کل شاغلان مطرح می شود جمع بین اینها است، من چند نمونه را به عنوان مثال نقل می کنم، مثلا آمارهای مرکز آمار نشان می دهد که بزرگ ترین ضربه در اشتغال در سال های اخیر به اشتغال زنان وارد شده است. ببینید در سال ۶۵ ما ۹۷۵ هزار نفر شاغل زن داشتیم، که این رقم در سال ۸۴ به حدود ۴ میلیون نفر رسیده است؛ یعنی حدود سه میلیون نفر افزایش، اما نتایج همین آمارها نشان می دهد تعداد شاغلان زن کاهش یافته است و در سال ۹۰ به ۳ میلیون و ۱۳۸ هزار نفر رسیده است و به نوعی شرایط اشتغال در ایران به ضرر
خانم ها تمام شده است. این در حالی است که ما در آموزش عالی کاملا در خلاف این مسیر حرکت کرده ایم و تعداد دختران در دانشجویان ما به شدت افزایش پیدا کرده است.
نرخ بیکاری زنان از ۱۶ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۲۱ درصد در سال ۹۰ رسیده است، یا در محدوده سنی ۱۵ تا ۲۴ سال، بیکاری زنان از ۵/۳۱ درصد به ۷/۴۲ درصد رسیده است که خیلی رقم بالا و هشدار دهنده ای است! در مورد مردان هم نرخ بیکاری ۱۵ تا ۲۴ سال از ۲۱ درصد در سال ۸۵ به ۲۳ درصد در سال ۹۰ رسیده است.
به این ترتیب جوان هایی که می خواستند وارد بازار کار شوند، با توجه به نرخ بسیار بالای بیکاری جوانان عملا چون امیدی به پیدا کردن شغل نداشتند وارد بازار کار نشدند، بخشی از این افراد به سمت تحصیلات عالیه رفتند و در حقیقت آموزش عالی ضربه گیر شد که مشکل را در ابعاد بزرگ تر به آینده منتقل کند و بخشی هم همین مسائل اعتیاد و ناهنجاری های اجتماعی را به وجود آورد که کاملا مشهود و با همان اثر مایوس کنندگی قابل توضیح است.
آقای دکتر پس پاسخ شما این است که جمعیت مورد نظر آقای لبافی به دلیل اثر مایوس کنندگی و اصولا کوچک شدن رقم جمعیت فعال بوده است که اثر خود را بر نرخ بیکاری نگذاشته است؟
زمانی که ما با عدم کاهش در نرخ بیکاری مواجه هستیم و از سویی با افزایش تعداد شاغلان نیز مواجه نیستیم، به این نتیجه منطقی می رسیم که جمعیت فعال کوچک شده است، یعنی این افراد از پیدا کردن کار ناامید شده و از چرخه مشارکت اقتصادی خارج شده اند. تنها در صورتی این فرض می تواند غلط باشد که رقم اشتغال خالص نیز افزایش یابد، مساله ای که ما در آمارها شاهد آن نبودیم. به عبارتی کاهش بیکاری در کنار عدم افزایش اشتغال به معنای کاهش مشارکت است. وقتی که تعداد کل شاغلان کشور تغییر نکرده است، صرف نظر از اینکه ترکیب اشتغال چگونه است، اینکه جایگزین همدیگر شده اند یا نشده اند، تعداد نهایی
همین است. البته در دو سه سال اخیر با افزایش نرخ مشارکت مواجه بوده ایم که اثر آن را هم در افزایش قابل توجه نرخ بیکاری جوانان مشاهده می کنیم.
به نظر من یک مساله بسیار مهم در خصوص این آمارها نقش رسانه ها است، زمانی که یک دولت می آید و ادعا می کند که مثلا ما ظرف سال جاری ۵/۲ میلیون به اشتغال کشور می افزاییم، آن هم در شرایطی که کل جمعیت شاغل در کشور در آن مقطع ۲۰ میلیون نفر است. این مساله باید در رسانه ها بررسی شود از این جهت که اصلا آیا چنین چیزی امکان پذیر هست یا نه، آیا کشوری با اندازه تولید ناخالص ما و ابعاد بازار کار آن می تواند حتی نصف این تعداد هم شغل ایجاد کند. وقتی این ارقام در سطح دنیا مطرح می شود بعد این سوال به وجود می آید که آیا توان کارشناسی این کشور اینقدر ضعیف است که تشخیص نمی دهد این ارقام چقد
غیر واقعی است. اگر ما قادر بودیم که سالانه ۵/۲ میلیون شغل ایجاد کنیم اصلا به وارد کننده نیروی کار تبدیل می شدیم. این را توجه داشته باشید که اگر در یک مجمع کارشناسی جهانی شما راجع به ایجاد اشتغال خالص از ۵۰۰ هزار نفر به بالا صحبت بکنید توجه همه را به خود جلب می کنید چه برسد به دو و نیم میلیون نفر.
آقای دکتر در اظهارات اخیر دولتی ها به کرات مساله تشکیک در آمارهای مرکز آمار مطرح شده، آقای لبافی هم گفته اند اساسا سرشماری سال ۹۰ به علت فضای موجود در آن مقطع که دو مساله در آن وجود داشته، یکی مساله بیمه بیکاری و یکی مساله طرح هدفمندی یارانه ها صحت خود اظهاری های آن و نتایجش مورد تردید است، نظر شما چیست؟
ببینید طرح نیروی کار از سال ۱۳۸۴ شروع شده و همه ساله اجرا شده است. اولا پرداخت یارانه مربوط به پایان سال ۱۳۸۹ و پس از آن است پس با آمار سال های قبل از آن چه کنیم که باز همین مساله را نشان می دهد. ثانیا حتی برای سال ۱۳۸۹ به بعد هم بیکار یا شاغل بودن چه ربطی به یارانه دارد. یارانه که به طور مساوی به همه داده می شود. اگر کسی بگوید بیکار است مگر یارانه بیشتری می گیرد؟ همین مساله در مورد بیمه بیکاری هم هست. اگر کسی در یک نمونه گیری آماری بگوید من بیکارم، ولی شاغل باشد وزارت کار به همین راحتی و بر اساس آن به او بیمه بیکاری پرداخت می کند؟ که حتما این طور نیست. از طرف دیگر، نهاد
تخصصی تولید آمار در کشور، مرکز آمار است، اینکه وزارت کار به آمار مرکز آمار تشکیک می کند به نظر من عجیب است؛ چون این اصلا حوزه تخصص این وزارتخانه نیست که درخصوص صحت آمارها نظر بدهد، ۵۰ درصد شاغلان کشور در بخش خدمات هستند، ۲۰ درصد از شاغلان کل کشور در بخش کشاورزی هستند، جمعیت بسیار زیادی از شاغلان این دو بخش هیچ گونه ارتباطی با وزارت کار ندارند؛ بنابراین نه در خصوص ایجاد یا تخریب این شغل ها وزارت کار آماری نمی تواند ارائه کند. اگر این شائبه وجود دارد که اطلاعات ورودی مرکز آمار غلط بوده است. این شائبه در مورد وزارت کار بیشتر است؛ چون دستگاهی است که در قضیه ذی نفع
است. وزارت کار می گوید: این آمار غلط است، ولی آمار دیگری هم ندارد تا ارائه دهد. فقط می گوید مثلا ما اینقدر تسهیلات داده ایم پس باید این تعداد شغل هم ایجاد شده باشد. بعد هم گفته می شود ما حتی اسامی اینها را هم داریم. همه می دانیم با سوء استفاده از اشتغالزایی چه حربه هایی برای گرفتن این تسهیلات به کار گرفته می شد. نمونه آن همین بنگاه های زودبازده بودند. از طرف دیگر یک دستگاه دولتی صلاحیت یک دستگاه دیگر دولتی را در مورد صحت یکی از مهم ترین آمارهای کشور مورد سوال قرار می دهد. خوب دولت باید خودش مشکلی را که میان دستگاه های مختلفش وجود دارد حل کند؛ البته تا آنجا که من اطلاع
دارم مرکز آمار خودش آمارهایش را راستی آزمایی می کند، روش های پیچیده ای وجود دارد که در چارچوب علم آمار و تخصص آن دستگاه است. اگر دولت غفلت داشته و از آماری که در دستگاه خودش تولید شده است اطلاع نداشته مساله دیگری است. اگر مساله تشکیک در آمار است، در تمامی آمارها می توان تشکیک کرد؛ مثلا نرخ تورم، اگر این نرخ فعلی را انکار کنید به جای آن چه آمار بدیلی وجود دارد؟ دولت می گوید: آمار دستگاه رسمی خودم را قبول ندارم و آمار دیگری هم ندارم. آمار دستگاه اصلی آمارگیری کشور بدیلی ندارد. مشکل این است که ظرف سال های اخیر آمار به جای اطلاع رسانی مسوولانه تبدیل به ابزار تبلیغاتی
شد. آمار ابزار تصمیم گیری و برنامه ریزی اقتصادی است، ابزار تبلیغات نیست؛ بنابراین اگر هم شبهه ای وجود دارد، باید در یک نشست تخصصی با حضور کارشناسان صاحب صلاحیت آمار به نقد و بررسی گذاشته شود.
وزارت کار آمارهای مربوط به بیمه شدگان را هم به عنوان سندی بر افزایش اشتغال مطرح می کند. آمارهای بیمه تا چه حد قابل استناد هستند.
شما تحت شرایط خاصی می توانید با افزایش تعداد بیمه شدگان روبه رو باشید، این مساله به عوامل مختلفی مثل افزایش حوزه پوشش بیمه ارتباط دارد و لزوما به معنای افزایش اشتغال نیست. هیچ جای دنیا بیمه و تعداد بیمه شدگان مبنای محاسبه شاغلان نیست.
زمانی که مبنای شاغل محسوب شدن فرد، در نمونه گیری ها و سرشماری های به یک ساعت در هفته رسیده است، معاونت اشتغال وزارت کار به این مساله هم اشکال وارد کرده است، نظر شما چیست؟
مرکز آمار این تعریف را بر مبنای استانداردهای ILO تعیین کرده است. اگر معیار قبلی بود که وضعیت نرخ اشتغال از این هم بدتر بود، این یک مبنای حداقلی است. اگر معیار قبلی را ملاک قرار دهیم وضعیت بازار کار از این هم بدتر است؛ بنابراین با تعریف یک ساعت کار در هفته به عنوان شغل داریم با تسامح بسیار با مساله اشتغال مواجه می شویم.
بحث دیگری که مطرح است برخی موارد مبهم در خصوص آمارهای نمونه گیرهای فصلی و سرشماری های پنج ساله است، مثلا تعداد بیکاران در سرشماری سال ۸۵،۹/۲ میلیون نفر بوده است. در سرشماری سال ۹۰ به ۵/۳ میلیون نفر رسیده است؛ ولی نتایج نمونه گیری فصلی نیروی کار در زمستان مجددا رقم ۹/۲ میلیون بیکار را نشان می دهند، با توجه به اینکه به نرخ اشتغال افزوده نشده است آیا می توان گفت بیکاری نسبت به سال ۹۰ کاهش یافته؟ یا نتایج نمونه گیری و سرشماری با همدیگر همخوانی ندارند؟
ببینید بین این دو رقم؛ یعنی ۵/۳ و ۹/۲-۶۰۰ هزار نفر اختلاف است، اگر واقعا این تعداد از رقم بیکاران کاسته شده بود، این ۶۰۰ هزار نفر باید به رقم شاغلان اضافه می شد، ولی چون ما به رغم عدم افزایش تعداد شاغلان با کاهش بیکاری مواجه هستیم، به همان فرض قبلی برمی گردیم، یعنی نتایج اثر مایوس کنندگی و کاهش جمعیت فعال سبب این کاهش در نرخ بیکاری بوده است. این تغییری در ماهیت مساله اقتصادی ایجاد نمی کند. ما فقط آمار مرکز آمار را در دست داریم، مرکز آمار اطلاعات شاغلان را به نحو سازگار به تفکیک جنسیت، سن و غیره دارد، نمی شود بخشی از یک نظام سازگار را جدا کرد، با مسائل دیگر ترکیب کرد
و به نتیجه سوم رسید. البته من توضیح دادم که ظرف سه سال اخیر نرخ بیکاری جوانان به شدت افزایش پیدا کرده است.
معاونت اشتغال وزارت کار گفته است: شورای اشتغال متولی ایجاد اشتغال و ارائه آمار آن در کشور نیست و تنها نهاد هماهنگ کننده است. نظر شما در این خصوص چیست؟ به نظر شما ساختار دولت از ضعف در خصوص نبود یک مرجع مدون برای اطلاعات نیروی کار رنج نمی برد؟
اینکه شورای عالی اشتغال متولی اشتغال باشد یا نباشد، امری است که به دولت مربوط است، هر دولتی می تواند نهادهای متولی خاصی را برای وظایف خاصی در نظر بگیرد؛ اما من موافق نیستم که نهاد یا دستگاهی برای گردآوری اطلاعات مربوط به بازار کار وجود ندارد، پس مرکز آمار چیست؟ مرکز آمار به صورت فصلی آمار نیروی کار را منتشر می کند، مساله نبود اطلاعات نیست، مساله این است که بررسی و سیاست گذاری بر اساس آمارها وجود ندارد.
ارسال نظر