توقف صید ترال، پایانی بر یک تراژدی غم انگیز در کشور

امروز محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در صفحه توئیتر خود نوشت: «با پیگیری فراکسیون محیط زیست وکمک قوۀ قضائیه و نیروی دریایی در راستای وظیفۀ شرعی حفاظت از محیط زیست وبرای صیانت ازمعیشت کارگر ایرانی، ممنوعیت صید ترال قطعی شد.»

سمیه رفیعی عضو فراکسیون محیط زیست مجلس یازدهم در این باره گفته است: «ممنوعیت صید ترال که قرار است با هدف آیش دریا انجام شود، دو ساله است و از ابتدای آذرماه اجرایی می‌شود.»

آن طور که رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس می گوید: «بعد از پیگیری‌ها و جلسات متعدد در فراکسیون محیط زیست در چارچوب کاری علمی و کارشناسی شده با حمایت‌های ویژه آقای قالیباف و نیروی دریایی سپاه و سردار تنگسیری  توافقنامه‌ای در کارگروه ساماندهی صید ترال در فراکسیون محیط زیست مجلس با حضور معاونان وزارت جهار کشاورزی و رئیس کارگروه صید و شکار امضا شده تا به واسطه آن صید ترال به مدت دو سال به جهت آیش دریا متوقف شود که از اول آذر ماه اجرایی می‌شود.»

این تصمیمات پس از سفر نظارتی رئیس و تعدادی از نمایندگان مجلس به استان سیستان و بلوچستان گرفته شده است. بخش مهمی از اقتصاد مردم سواحل سیستان و بلوچستان به صیادی در دریا و فعالیت‌های مرتبط با آن وابسته است.

طی 10 سال گذشته توافق سازمان شیلات ایران از سازمانهای تحت تابعه وزارت جهاد کشاورزی با شرکت های چینی برای صیادی در دریای جنوب سر و صدای زیادی رابه پا کرد، داستان این بود که ورود کشتی های بزرگ چینی برای صید به اصطلاح فانوس ماهیان به این منطقه نان صیادان بومی منطقه را آجر کرده بود و آنها را از کسب  کار انداخته بود.

آنها به اسم صید فانوس ماهیان به این منطقه وارد شده بودند اما با تورها و کشتی ها غول پیکر موسوم به ترال هر چیزی در دریا بود را از کف جارو می کردند بنابراین روز به روز تعداد ماهیان و موجودات دریایی کمتر می شد و دیگر جایی برای ماهیگیران سنتی در این دریا که سالها از آن ارتزاق می کردند نبود.

رئیس فراکسیون محیط زیست  به تبعات صید ترال در دریا اشاره می کند و می گوید: ۵۳ هزار صیاد در سواحل جنوبی ایران به صورت مستقیم از صید سنتی ارتزاق می‌کنند؛ اما متاسفانه حدود ۱۰ سال است که پدیده شومی به نام صید ترال با جارو کردن تمامی ماهیان دریای جنوب کشور، صیادان را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده است به نحوی که حدود ۸۰ درصد صیادان چابهار به واسطه ورود کشتی‌های صید ترال به این آب‌ها بیکار شدند. صید ترال شغل و احساس هویت شغلی صیادان را از بین برده و موجب افزایش چشمگیر معضلات اجتماعی، چون اعتیاد، قاچاق و مشکلات خانوادگی شده است.

* صید ترال چیست؟

سازمان شیلات از سال 90 با شرکت‌های چینی قرارداد بسته که فانوس ماهیان (ماهی غیر فلس دار) منطقه جنوب کشور را صید کنند، آنها هم با استفاده از مجهزترین کشتی‌ها و تورهای ماهیگیری ترال اقدام به صید می‌کنند که به گفته کارشناسان این تورهای کف دریا را جارو می‌کند، یعنی تمام موجودات کف دریا را با خود می‌آورد.

این نوع صید علاوه بر اینکه نان صیادان جنوب کشور را که وابسته به این صید هستند آجر می‌کند، تمام ذخایر دریایی ما را هم با خودشان می‌برند اینها ذخایر ژنتیکی کشور و بسیار ارزشمند هستند.

فانوس ماهیها ماهی‌های کوچکی هستند که در دریا‌های عمیق زندگی می‌کنند. فانوس ماهی‌ها حدود ۶۵ درصد از کل ماهیان زیست توده دریاهای عمیق را به خود اختصاص داده است.در حقیقت فانوس ماهیان در زمرهٔ ماهیانی هستند که بیشترین پراکنش، جمعیت و تنوع را در میان همه بی مهرگان دارند و نقش بوم شناسی مهمی را به عنوان شکار برای موجودات بزرگتر ایفا می‌کنند.

حسن صالحی رئیس سابق سازمان شیلات اعلام کرده بود:  از سال ۱۳۹۰ تا کنون تعداد ۲۶۱ موافقت اصولی در قالب ۱۲۸ شرکت ایرانی برای صید فانوس ماهیان صادر کرده و هم اکنون ۹۱ فروند کشتی تمام ایرانی یا در اجاره شرکت های ایرانی فعال هستند.

صالحی از این قراردادها بسیار دفاع کرده و آنرا به نفع اقتصاد ملی کشور اعلام کرد و گفت: بهره برداری از ظرفیت چند میلیون تنی فانوس ماهیان در دریای عمان و ساماندهی صید این گونه که ظرفیتی بسیار ارزشمند است از دهه ۶۰ مورد نظر دولتهای مختلف بوده است اما به دلیل نبود امکانات و عزم جدی محقق نشده است. اکنون سازمان شیلات ایران موفق شده است با انتقال فناوری از خارج این ظرفیت را مورد بهره برداری قرار دهد.

وی همچنین اشاره کرد: با این اقدام علاوه بر انتقال فناوری، صیادان بومی همگام با کار آموزش می بینند، از خروج ارز جلوگیری می شود و شناورهای مجهز خارجی در این روش با قراردادهای اجاره به شرط تملیک ، به تملک شرکت های ایرانی در می آیند.

اما این طرح در ادامه با انتقادهای بسیاری زیادی از سوی کارشناسان،‌نمایندگان مجلس و حتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مواجه شد. اینها می‌گفتند کشتی‌های چینی تمام ذخایر دریایی ما را می‌برند، آنها از ته دریا هرچه هست و نیست را با هم می‌برند و تنها فانوس ماهی نمی‌گیرند.ضمن اینکه حیات و زندگی منطقه جنوب به این دریا وابسته است و ما در حقیقت عرصه را برای جنوبی‌ها تنگ کرده‌ایم.

از طرفی این گفته هم به گوش می‌رسید که این کشتی‌ها در اجراه شرکت‌های ایرانی هستند و عملا بعضی مدیران میانی دولتی این شرکت‌ها را ثبت کرده و از پوشش کشتی‌های چینی، هندی و امثال آن برای فعالیت استفاده می‌کنند.

مسئولان شیلات اما اصلا قبول نمی‌کنند که کشتی‌های چینی و هندی در آبهای جنوب ماهیان فانوسی و کلا ذخایر ماهیان مارا به تاراج می‌برند.

کاکولکی معاون صید و صیادی سازمان شیلات اعلام کرد:  ۹۱ شناور صیادی با ۲ هزار نفر نیروی فعال در آب‌های جنوب کار صیادی را انجام می‌دهند که از این تعداد ۳۰۰ نفر از کارکنان آنها چینی هستند. چرا که این شناورها یا خریداری شده یا به صورت کرایه از خارج آمده‌اند و یا در داخل کشور ساخته شده‌اند و ما به تدریج در حال آموزش نیروهای ایرانی هستیم که جایگزین این ۳۰۰ کارگر غیربومی خارجی شوند.

طرح صید فانوس ماهیان با انتقاد نمایندگان به ویژه نمایندگان جنوب کشور همراه شد و آنها این طرح را به تاراج رفتن منافع ملی کشور اعلام کردند.

*دردسر حضور کشتی‌های چینی‌ برای صیادان جنوب

گزارش میدانی از منطقه در همان زمان نشان میداد که حضور کشتی‌های خارجی در ایران دردسر آفریده است. مسؤولین می گویند آنها قرارداد بلند مدتی با شیلات دارند و به صید در عمق 200 متری که از نظر آنها بخش‌های سطحی دریا می‌شود، مشغول هستند؛ اما صیادان محلی این ادعا را رد کرده و از مزاحمت‌ مهمانان خارجی می گویند.

محمد فاروق آفرین یکی از صیدان محلی گفت: کشتی‌های خارجی بعضاً در 4 و 5 مایلی ساحل صید می‌کنند و مزاحم کار ما هستند وقتی آن‌ها تور می اندازند ما دیگر تور نمی‌اندازیم چون تورهای ما پاره می‌شود، وقتی آن‌ها تور ترال می اندازند دیگر چیزی برای صیادان ما باقی نمی ماند.

*وزارت کشاورزی چین: حضور کشتی‌های الکتریکی و بسیار پیشرفته در ایران

حتی وزارت کشاورزی کشور چین هم وجود این کشتیها را در آبهای ایران تایید می کرد اما مسولان داخلی همچنان دوست نداشتند این مسئله را شفاف به مردم بگویند براساس اعلام وزارت کشاورزی چین، این کشتی‌ها، نخستین کشتی‌های صیادی الکتریکی چین و نخستین کشتی‌هایی هستند که از استان شاندونگ برای صیادی به آب‌های ایران رفته‌اند، اما فعالیت صیادی چین در این منطقه افزایش خواهد یافت.

کار به حدی جدی شد که سپاه پاسداران هم به این مسئله ورود کرد و در سالهای گذشته چندین فروند کشتی خارجی را توقیف کرد.

روابط عمومی نیروی دریایی سپاه  23 خرداد امسال در اطلاعیه‌ای از توقیف 2 فروند کشتی صید صنعتی ترال در محدوده آبهای چابهار و کنارک توسط رزمندگان پایگاه دریایی امام علی (ع) این نیرو در چابهار خبر داد و اعلام کرد: دو فروند کشتی صید صنعتی ترال که در محدوده آب‌های منطقه چابهار و کنارک لنگر انداخته و در تخلفی آشکار با ورود به محدوده 12مایلی ، در صید گاه ماهیگیران بومی مشغول صید ممنوعه ترال بودند؛ توسط یگان دریایی امام علی (ع) ندسا در چابهار توقیف شدند.

این آخرین کار سپاه در این زمینه نبود بلکه بارها و بارها کشتی ها متخلف چینی را که فراتر از محدوده قانونی رفت و آمد می کردند توقیف کرد.