ایران محور ترانزیت منطقه

به گزارش پارس به نقل از فارس؛ انتقال و عبور کالا و مسافر از قلمرو یک کشور « ترانزیت» نام دارد؛ ترانزیت به استناد قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران عبارت از سلسله مراحلی است که طی آن کالایی از مبادی خارجی به مقصد کشور ثالث و یا نگهداری آن در مناطق حراست شده به تقاضای صاحب کالا از قلمرو جمهوری اسلامی ایران از یک نقطه مرزی وارد و از همان نقطه و یا از دیگر نقاط مرزی خارج می شود.

* مزایای مستقیم و غیرمستقیم ترانزیت در اقتصاد کشور

افزایش درآمد ملی، اشتغال زایی، افزایش امنیت ملی و توسعه و عمران به خصوص در زیرساخت های حمل و نقل و تجارت، از مزایای مستقیم ترانزیت است.

افزایش نقش و سهم جمهوری اسلامی ایران در مناسبات منطقه ای و بین المللی، کمک به توسعه و همگرایی بین همسایگان در سطح منطقه، ارتقاء سطح و کیفیت زیرساخت های مرتبط و خدمات قابل عرضه در داخل، برخی از مزایای غیرمستقیم ترانزیت است.

همچنین تأمین نیازهای اقتصادی (واردات و صادرات) کشورهای همسایه و منطقه، ایجاد وابستگی به سرزمین و خدمات ایران و تبادل فرهنگی و معرفی ایران در عرصه های گوناگون، از دیگر مزایای غیرمستقیم ترانزیت است.

* نقش کریدور شمال-جنوب در توسعه ترانزیت منطقه

کریدور حمل و نقل بین المللی شمال جنوب از سوی سه کشور جمهوری اسلامی ایران، روسیه و جمهوری هندوستان پیگیری و منجر به امضای موافقت نامه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال جنوب در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی در سن پترزبورگ روسیه شد.

بدین ترتیب سه کشور مؤسس این کریدور برای دستیابی به اهداف مشخص شده موافقت نامه را امضاء کردند که برخی از اهداف این موافقتنامه شامل توسعه مناسبات حمل و نقلی، افزایش دسترسی به بازارهای جهانی، افزایش حمل و نقل کالا و مسافر، تأمین امنیت سفر، ایمنی و حفظ محیط زیست، هماهنگ سازی سیاست های حمل و نقلی و پی ریزی قوانین و مقررات موردنیاز و تأمین شرایط برای عرضه کنندگان انواع خدمات حمل و نقل است.

مسیر تعیین شده کریدور شمال جنوب بندر بمبئی هندوستان اقیانوس هند دریای عمان بنادر ایران در حاشیه خلیج فارس (اغلب بندرعباس، بندر امام خمینی (ره) و بندر چابهار) بنادر ایران در حاشیه خزر (انزلی و آستارا) بنادر روسیه (اغلب اولیا، آستارا خان و ماخاچکالا) مسکو سن پترزبورگ هلسینکی کشورهای اروپای شمالی و شرقی و بالعکس است.

همه کشورهای منطقه می توانند به طریق اتصال آنتنی به مسیر اصلی فوق متصل شوند که در این بین بنادر انزلی و آستارا نقش مهمی در ترانزیت کالا از کشور ایفا می کنند.

* لزوم توسعه کریدور شرق به غرب برای رشد ترانزیت کالا در این محور

آمار ترانزیت کالا از کشور ایران و میزان کالاهای عبوری، نشان دهنده نقش و اهمیت کریدور شمال به جنوب بر ترانزیت کشور است که با کامل شدن زیرساخت ها این نقش به مراتب افزایش خواهد یافت در حالی که نقش کریدور شرق به غرب در کشور همچنان کم رنگ است زیرا جریان ترانزیت کالا عمدتاً از مرزهای شمالی و جنوبی کشور در حال شکل گیری است، از طرفی دارا بودن زیرساخت های مبادی و خروجی کالا در افزایش سهم آنها مؤثر است.

در کشور ایران بندر شهید رجایی بندرعباس به دلیل دارا بودن امکانات تخلیه و بارگیری بیشترین سهم را از ترانزیت کشور به خود اختصاص داده است؛ توجه همزمان به مبادی ورودی و خروجی در شمال جنوب و شرق غرب کشور که تکمیل کننده کریدورهای بین المللی هستند، جایگاه ایران را مستحکم خواهد کرد.

وجود کشور ترکیه در مرزهای غربی کشور که آسیا را به اروپا متصل می کند، همچنین کشورهایی نظیر عراق، افغانستان، پاکستان و هند که به شدت نیازمند ورود کالاهای اولیه هستند از پتانسیل های موجود در فعال کردن کریدور شرق به غرب محسوب می شوند.

* بررسی عملکرد حمل و نقل در ترانزیت کالا/ راهکارهای توسعه ترانزیت

جمعیت قابل توجه کشورهایی که در همسایگی ایران قرار دارند، همچنین برخورداری آنها از روند رو به رشد اقتصادی موجب شده است بسیاری از کشورها برای برقراری ارتباط بین آسیای میانه با کشورهای حوزه خلیج فارس و نیز برقراری رابطه تجاری بین شرق آسیا و کشورهای اروپایی از خاک ایران استفاده کنند زیرا کوتاه بودن و ارزان بودن دو مزیت ترانزیت محسوب می شود.

با توجه به موقعیت مناسب کشور ایران، این کشور می تواند نقش برجسته ای در تسهیل تجارت میان آسیا و اروپا و کشورهای منطقه در توسعه ترانزیت ایفا کند و به پیشرفت های قابل توجه برسد؛ ایران به عنوان حلقه اتصال اروپا به آسیا می تواند با شناسایی نقاط قوت و ضعف خود به جلب و جذب هر چه بیشتر کالاها اقدام کند.

همانطور که همگان آگاهی دارند، درآمدهای حاصل از ترانزیت، اقتصاد بسیاری از کشورها را که برخی از آنها در همسایگی ما قرار دارند متحول کرده است، این اتفاق در حالی رخ داده که موقعیت استراتژیک آنها به هیچ عنوان قابل مقایسه با مزیت های ایران نیست.

روند رو به رشد اما کم رونق آمار ترانزیت کالا از ایران که عمدتاً با تکیه بر کریدور شمال به جنوب شکل گرفته گرچه حائز اهمیت است، اما این ارقام متناسب با پتانسیل موجود کشور نیست و باید همزمان به همه مبادی ورودی و خروجی کالا در شمال، جنوب، شرق و غرب کشور که تکمیل کننده کریدورهای بین المللی است، توجه شود.

تجهیز امکانات و زیرساخت ها و فراهم آوردن تسهیلات گسترده در بخش های مختلف حمل و نقل، انجام سرمایه گذاری های لازم، اقدام همه سازمان های دولتی در حرکتی هماهنگ به منظور رفع موانع و تبلیغات گسترده می تواند در بهره برداری اثربخش از موقعیت جغرافیایی و منحصر به فرد ترانزیت مؤثر باشد.